Mới có vài mươi ngày nhập học, thì con tôi đã được trường đề nghị mời phụ huynh lên. Biết rằng nếu mẹ mà lên trường thì nguy cơ bị nghỉ học trở lại là rất cao (năm ngoái con đã nghỉ học 1 năm), nên con bèn nhờ bà ngoại lên.
Con nói với bà ngoại: giờ bà tin con mà giấu mẹ giùm con, sau này bà sẽ thấy là quyết định giấu mẹ là đúng đắn. Bà ngoại nghe lời con (chắc là tin con). Khi bà đi gặp giám thị trường về, mẹ hỏi liền. Mẹ vốn đã biết chắc chắn sẽ phải gặp giám thị trường con trong tuần rồi. Chờ con về, mẹ cười cười hỏi con: Năm nay con tính cho mẹ gặp thầy giám thị và cô chủ nhiệm bao nhiêu lần? Cho mẹ biết trước đặng mẹ sắp xếp thời gian với lại tinh thần. Gặp thầy giám thị và cô giáo chủ nhiệm là phải sửa soạn tinh thần dữ lắm! Con nói rằng con cũng không biết sao nữa. Sao con cứ thành vấn đề kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thầy cô hoài, trong khi cùng một lỗi thì chỉ có mình con là bị rầy, còn mấy bạn kia thì không? Rồi có khi cả lớp cũng nghĩ vầy nhưng chỉ mình con dám hỏi, cái con cũng bị rầy nữa. Nói chung là con không có hợp mắt thầy cô mẹ ạ.
Tôi bảo con, tới lúc con đủ lớn để mẹ nói cho điều này: đó là vòng tròn cuộc đời trong 5 cái Lẽ. Nếu con hiểu được 5 cái Lẽ này và hiểu được cách mà những cái Lẽ tương tác lên nhau, có lẽ, những ngày con phải đứng ở phòng giám thị vì làm “ngứa mắt” thầy cô sẽ thưa dần. Hành trình chúng ta lớn lên, trưởng thành, già đi chỉ ở quanh 5 cái lẽ: Gia đình, Trường lớp (mô hình xã hội giả lập), Xã hội, Trời đất, Bản thân.
Ảnh: TL
Một: Lẽ gia đình
Khi được sanh ra nhỏ nhoi, yếu ớt, chẳng có năng lực tự sinh tồn, chúng ta chịu chi phối bởi Lẽ gia đình. Chúng ta chẳng có lựa chọn nào hết. Dù có là đứa trẻ mồ côi thì Lẽ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá mái ấm từ thiện hay lẽ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá ngôi chùa cũng chỉ là Lẽ gia đình. Đặc thù gia đình có muôn hình vạn trạng thì nó cũng chịu ảnh hưởng bởi một nhân tố quan trọng nhất: triết lý giáo dục kèo nhà cái trực tiếp bóng đá người chủ gia đình. Trong nhiều trường hợp, kẻ chủ nhân chẳng biết mình có tài sản.
Họ không hề biết rằng những điều mình làm hằng ngày lại chính là thứ tài sản xa xỉ xa vời mà chỉ có giới “trí thức thứ thiệt” mới có đặc quyền sở hữu: triết lý giáo dục. Họ nghĩ rằng mình uống bữa rượu say mềm, quần áo tả tơi, đầu cổ đầm đìa mồ hôi hay quát nạt vợ con vô cớ vì giận ông sếp ức hiếp, chẳng ảnh hưởng gì tới triết lý giáo dục. Có ảnh hưởng chăng là làm lộn xộn nếp nhà.
Mà thiệt ra, cũng chẳng mấy ai gọi tên, liệt kê được nếp nhà, để còn biết nó có đang lộn xộn hay không. Ông Phật đã có công tìm ra chữ “vô thường” để diễn tả cái biến động và bất thường kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đời sống nội tâm và ngoại cảnh liên quan tới con người. Mà trong gia đình có tới mấy con người tồn tại, nên đòi hỏi nếp nhà ổn định là một đòi hỏi khó. Kiểu như thỉnh thoảng vẫn đọc trong văn chương: tưởng như cuộc đời êm đềm trôi đi, cho tới khi....
Thiệt ra mục tiêu sâu kín, hay mục tiêu công khai kèo nhà cái trực tiếp bóng đá giáo dục gia đình, hay còn gọi là nếp nhà, chính là ở chỗ “cho tới khi”. Khi cha mẹ không còn khoẻ nữa; khi cha mẹ không thể xoè cánh cho con khỏi ướt giữa cơn mưa đời; hay biến cố xảy tới ngoài khả năng chống đỡ. Đời cha mẹ nào cũng từng bề bộn cả: họ phải học cách xếp đời mình từ từ. Nếu con may mắn sinh ra khi họ đã biết xếp, thì chữ “cho tới khi” cũng bớt khắc nghiệt. Nhưng trên đời này, kể cả những người biết xếp, cũng đâu dám chắc điều gì?
Thành ra, Lẽ gia đình hàm chứa những lời nhắn gửi thầm lặng: nếu cha mẹ có làm sao, thì con phải nhớ đến nếp nhà, để khi ra “ngoài kia”, con vẫn ung dung, bình tĩnh. Việc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá con khi sống trong gia đình là phải hiểu được triết lý kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gia đình mình. Thực ra hiểu điều này không khó, nếu con đánh mắng em con vô cớ thì con đã đi ngược lại triết lý kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gia đình: mỗi người đều có quyền cá nhân, và quyền đó, nếu không phạm phải quyền cá nhân kèo nhà cái trực tiếp bóng đá người khác, thì được tôn trọng và công nhận.
Hai: Lẽ nhà trường
Cho tới khi con được trải nghiệm Lẽ nhà trường, một xã hội giả lập thu nhỏ, con sẽ hiểu được sự tương đồng và khác biệt giữa Lẽ gia đình và Lẽ nhà trường. Sự tương đồng lớn nhất có lẽ là chúng ta, cả bố mẹ và thầy cô, đều vận hành mọi điều theo triết lý kèo nhà cái trực tiếp bóng đá họ. Họ có những nguyên lý để tuân thủ, làm rõ triết lý đó, và từ các nguyên lý, họ tạo ra các phương pháp, công cụ để triển khai thành hành động.
Việc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá con có lẽ không nhiều nhưng có lẽ cũng không dễ: phải hiểu được nguyên lý nào tạo ra các phương pháp, công cụ ấy. Bởi sự khác biệt lớn nhất giữa Lẽ gia đình và Lẽ nhà trường, là Lẽ gia đình, hay còn gọi là nếp nhà, được sinh ra để quản trị vài con người; còn Lẽ nhà trường thì dành cho cả ngàn người. Khi con số càng nhiều, khả năng thấu hiểu càng ít. Điều này cũng hiển nhiên như khi cha mẹ thốt lên câu nói: quen biết đầy thiên hạ, tri kỷ được mấy người?
Thiệt ra khi quen hay chơi với nhiều kèo nhà cái trực tiếp bóng đá, thì khả năng có tri kỷ sẵn lòng sống chết vì mình, càng ít. Vậy nên nếu con mong chờ Lẽ nhà trường cũng lý tưởng và thấu hiểu con như Lẽ gia đình, thì cũng tương tự như cha mẹ con chơi với hàng trăm kèo nhà cái trực tiếp bóng đá mà lại còn yêu cầu có tri kỷ sẵn sàng sống chết vì mình, có thể mô tả mình chính xác như mình chính là, vậy.
Sự khác biệt giữa Lẽ gia đình với Lẽ nhà trường, chính là, Lẽ gia đình phần lớn được điều chỉnh theo nhu cầu và sự trưởng thành kèo nhà cái trực tiếp bóng đá người thụ hưởng, trong khi Lẽ nhà trường thường được điều chỉnh theo mục tiêu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá tổ chức lãnh đạo xã hội (thường là chính phủ nếu con học trong hệ thống công). Vậy nên, chính phủ thành công là chính phủ dung hòa được hai sự khác biệt này, bằng cách điều chỉnh các nguyên lý giáo dục sao cho hài hòa giữa Lẽ gia đình và Lẽ nhà trường. Nhưng đó là một đòi hỏi khó, mà chỉ có những người tận tâm mới có thể hoàn thành.
Trong khi chờ sự tận tâm kèo nhà cái trực tiếp bóng đá người khác, con phải học cách chấp nhận và thích nghi. Đây là một trong những dữ liệu quan trọng để con xây dựng Lẽ bản thân, điều mà con cần có khi trưởng thành.
Ba: Lẽ xã hội
Rồi mai đây, khi con ra khỏi trường, con sẽ trải nghiệm Lẽ xã hội. Sóng gió cuộc đời con bắt đầu từ đây, khi thuyền dong buồm ra biển rộng. Tùy vào độ bền chắc, độ lớn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá con thuyền kèo nhà cái trực tiếp bóng đá con, ý chí, mục tiêu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thuyền trưởng, và triết lý kèo nhà cái trực tiếp bóng đá họ, mà con thuyền sẽ ra biển, hay ra sông. Độ lớn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá con thuyền và sự khôn ngoan, sự chính trực, hay sự láu cá kèo nhà cái trực tiếp bóng đá họ, sẽ quyết định cách chèo thuyền kèo nhà cái trực tiếp bóng đá họ, và thành tựu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đời họ.
Có những người vui vẻ với việc câu vài con cá quanh mương mỗi ngày, nhưng cũng có người nhất quyết phải vòng qua trăm eo biển, khám phá vùng đảo mới và để lại tên tuổi cho ngàn đời sau. Đừng phán xét Lẽ bản thân kèo nhà cái trực tiếp bóng đá họ, bởi Lẽ xã hội đã có quá nhiều phán xét rồi. Toàn bộ những phán xét mà Lẽ xã hội gây ra nhiều tới mức không có gì có thể đếm được.
Xã hội không chỉ phán xét bằng hàng ngàn luật lệ, hàng triệu văn bản từ cổ chí kim, họ còn phán xét bằng những thứ vô hình. Họ không chỉ phán xét kẻ khác, thứ mà họ phán xét còn bao gồm cả kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thân nhất, và cả chính mình. Giả dụ như chẳng có luật nào phạt một kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đàn bà không sinh con cả; nhưng cả dòng họ và bản thân họ sẽ tự phán xét mình bằng những lời không thể cay nghiệt hơn: cây độc không trái! Nói chung, Lẽ xã hội ảnh hưởng mạnh mẽ lên mọi thứ con làm, mọi điều con tin tưởng. Nếu hôm nay con thấy Lẽ nhà trường là khó khăn đối với con, thì Lẽ xã hội có thể khiến con kiệt sức.
Bốn: Lẽ trời đất
Rồi khi đã mệt nhoài với 3 cái lẽ ấy, là lúc con hiểu được Lẽ trời đất. Kẻ càng mệt bao nhiêu, sẽ sớm hiểu được Lẽ trời đất bấy nhiêu.
Vì sao ư?
Vì Lẽ trời đất đi ngược lại với những nguyên lý kèo nhà cái trực tiếp bóng đá ba lẽ kia: Trời đất chẳng nói gì cả. Trời đất chỉ lặng lẽ vận hành. Mà thứ gì diễn ra lặng lẽ thì con phải dùng cả trái tim để lắng nghe. Mà khi đã biết dùng trái tim để lắng nghe, thì con đã mệt nhoài với đống lý trí bùi nhùi mà ba cái lẽ kia nhét vào đầu con từ ngày này qua ngày khác.
Con người có đặc tính là rất thích sử dụng thành tựu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá mình. Mà thứ họ cho là thành tựu, chính là thứ họ cất công học được và chứng minh được. Họ xem đó là tài sản và khư khư giữ nó từ đời này qua đời khác, bằng cách nhét hiểu biết lý trí vào đầu người khác càng nhiều càng tốt. Bởi trái tim thì sao dạy được. Bởi họ bất lực với việc nhìn thấy, gọi tên, định lượng trái tim người khác, nên phải dùng lý trí để cân đo. Phải cân đo được thì mới phán xét được? Thành ra họ dành cả đời luẩn quẩn để làm chuyện này: phán xét người khác và phán xét chính mình, cho đến khi họ hiểu được Lẽ trời đất và Lẽ bản thân.
Sự kết nối giữa trời đất và bản thân con diễn ra trong môi trường trực giác. Khi trực giác lên tiếng và giúp ích cho con rất nhiều trong đời sống kèo nhà cái trực tiếp bóng đá mình, đó chính là khi con biết rằng Lẽ bản thân đang lồng vào Lẽ trời đất, hòa quyện thành một. Và khi con chẳng nghe thấy tiếng nói nào, chẳng có sự chỉ dẫn nào khác ngoài lý trí hạn hẹp và dễ dàng mệt mỏi kèo nhà cái trực tiếp bóng đá bản thân con, có lẽ con cần xem xét lại Lẽ bản thân kèo nhà cái trực tiếp bóng đá mình.
Năm: Lẽ bản thân
Tại sao Lẽ bản thân được để ở cuối cùng, trong khi đáng lẽ nó phải được đặt lên đầu tiên? Bởi vì khi con sinh ra, cái tên mà con có - tài sản nhận biết con, lại là do kèo nhà cái trực tiếp bóng đá khác đặt. Chúng ta đâu có quyền chọn tên, chọn cha mẹ, chọn trường lớp và chọn xã hội nơi ta sinh sống? Ta chỉ có thể tự quyết khi ta hiểu được Lẽ trời đất, Lẽ bản thân. Khi ấy, ta tự sinh mình ra một lần nữa.
Nhiều người may mắn khi nhận ra Lẽ bản thân từ rất sớm: 10 tuổi đã biết mình muốn trở thành AI. Nhưng có những người đến tận cuối đời cũng chưa bao giờ hỏi mình câu này: Tôi là ai? Cũng có những người, ở giai đoạn này, tưởng là hiểu hết Lẽ trời đất, Lẽ bản thân rồi, nhưng hoá ra không phải. Họ phát hiện ra thứ mà họ đã hiểu chỉ là giả. Cũng chẳng sao, con ạ. Còn sống là còn cơ hội hiểu, và hiểu đến đâu còn phụ thuộc vào căn cốt sẵn có từ bên trong kèo nhà cái trực tiếp bóng đá con. Đừng quá sốt ruột, đừng quá mong cầu. Lẽ bản thân và Lẽ trời đất là hai cái lẽ vô tận và mới mẻ.Con lớn tới đâu, con sâu tới đó.
Vậy nên, hiểu được đời sống vô tận nhưng giản dị sẽ khiến con bình an và hài hòa hơn trong mỗi ngày đến lớp. Bằng sự cảm thông, lòng chính trực và tính khiêm nhường, dù con có ở trường nào lớp nào, có học với thầy cô nào, con cũng sẽ thuận lợi, bình an. Miễn là đừng vỗ ngực tự xưng như bậc thầy thiên hạ, miễn là đừng nhảy vung lên phán xét này kia, miễn là đừng tự vật vã vì mải mê phán xét mình, rồi thì vũ trụ sẽ yên.
Rồi thì vũ trụ sẽ yên.
Ngô Phương Thảo