bóng đá trực tiếp kèo nhà cáiNhững nhà sách xưa

“Tây in bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, Việt Nam chứa bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, Tàu phổ biến bóng đá trực tiếp kèo nhà cái”, có câu nói trong giới viết lách thời xưa, mà nhà văn Thế Phong nhắc lại trong cuốn "Nhà văn tác phẩm cuộc đời" (NXB Đại Ngã, 1970).

Câu này ắt được nói đến từ thời Pháp thuộc, khi công nghệ in ấn ban đầu trong tay người Pháp. Các nhà xuất bản người Việt in bóng đá trực tiếp kèo nhà cái xong đưa vào kho nhưng phát hành ra công chúng phải theo hệ thống của người Hoa trong Chợ Lớn, có mạng lưới buôn bán rộng khắp và giỏi kinh doanh.

Ở câu chuyện này, khi bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái in ronéo cho một ông chủ nhà thầu bóng đá trực tiếp kèo nhà cái người Hoa, nhà văn Thế Phong nhận xét: “Ông này rất khôn ngoan, biết bóng đá trực tiếp kèo nhà cái hay. Những cuốn như "Nhà văn hậu chiến" hay "Nhà văn tiền chiến" ông bán rất đắt. Cuốn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái ba chục, ông bán gấp đôi. Ông còn bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Tây hiếm với giá rất cao”.

Nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Tinh Hoa trên đường Trần Hưng Đạo, quận 1, của nhạc sĩ Lê Mộng Bảo. Tư liệu gia đình của HS. Lê Mộng Lâm

Chuyện người Hoa Chợ Lớn bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái tiếng Việt còn được được nhắc lại trong cuốn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái khá thú vị của nhà văn Nguyễn Công Hoan, hồi ký "Nhớ và ghi về Hà Nội". Thời Pháp thuộc, ông Vũ Đình Long, chủ nhà xuất bản Tân Dân thường xuyên gửi bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của nhà xuất bản vô Nam để bán, và bán rất chạy. Ông Hoan kể, một lần vào Nam, buổi sáng ông đến nhà Đỗ Phương Quế là tổng đại lý bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Bắc ở Chợ Lớn để xem bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái.

Ở đó, ông thấy một người vào nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái hỏi hôm nay có bóng đá trực tiếp kèo nhà cái ngoài Bắc vào chưa? Chủ hiệu đáp có. Khách bảo chủ tiệm bán. Chủ tiệm lấy tất cả các bóng đá trực tiếp kèo nhà cái mới nhận được, gói vào một gói rồi đưa khách. Khách hỏi giá rồi xỉa tiền ra trả, không cần biết trong gói có những bóng đá trực tiếp kèo nhà cái gì tác giả nào. Nguyễn Công Hoan than: “Thấy kiểu mua bóng đá trực tiếp kèo nhà cái ấy, mình ngán quá!”.

Đọc đoạn văn này, ta thông cảm với sự nhạy cảm của nhà văn, nhưng mặt khác có thể nghĩ rằng người mua bóng đá trực tiếp kèo nhà cái có thể là một đại lý con của tổng đại lý bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái từ Bắc vào, họ mua về để tiếp tục bán lẻ cho khách chuộng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của các nhà văn miền Bắc nên không nhất thiết phải xem bóng đá trực tiếp kèo nhà cái trước. Hoặc có khi khách chỉ là người đi giao nhận cho chủ tiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nào đó ở Sài Gòn.

Nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Đỗ Phương Quế không chỉ bán mà còn xuất bản bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, có những cuốn có giá trị như cuốn "Việt Nam Tây thuộc sử" của Đào Trinh Nhất (xuất bản 1937 ở Chợ Lớn), "Nỗi lòng Đồ Chiểu" của Phan Văn Hùm (xuất bản 1938) và "Biện chứng pháp phổ thông" cũng của Phan Văn Hùm.

Nguyễn Công Hoan kể sau đó nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái này và ông Vũ Đình Long có mâu thuẫn với nhau: “Nhà này (Đỗ Phương Quế), trước thì rất sòng phẳng, nhưng sau, thì mỗi số Tiểu thuyết thứ bảy, dù bán hết, cũng nói là chưa bán hết, còn đọng một ít. Nhà xuất bản không muốn lấy báo ế vì sợ tốn tiền đài tải. Và những số báo ế, cứ gửi ở đại lý, có khi dần dần vẫn bán được.

Nhà Đỗ Phương Quế cho là nhà Tân Dân ở xa, không thể kiểm soát được, nên làm lối ấy mấy năm trời, để được món tiền khá lớn.

Nhưng đến khi nhà Tân Dân biết, nên không cho Đỗ Phương Quế làm tổng phát hành nữa. Người anh em rể của Vũ Đình Long là Nguyễn Khắc Đàm mới vào Sài Gòn, mở hiệu bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, làm tổng phát hành cho nhà xuất bản Tân Dân”.

Câu chuyện nhận bóng đá trực tiếp kèo nhà cái bán, khai thấp hơn số lượng bán ra để trả tiền ít hơn, chiếm dụng vốn cho đến giờ vẫn còn tồn tại.

Trong cuốn "Sài Gòn, chuyện đời của phố" tập 1, được sự giúp đỡ của gia đình ông Nguyễn Khánh Đàm ở Hà Nội, tôi có bài viết về nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của ông trên đường Sabourain (Lưu Văn Lang ngày nay) ở trung tâm thành phố. Nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái chỉ tồn tại trong sáu năm (1939-1945), nhưng có ý nghĩa trong đời sống văn hóa Sài Gòn cho đến giờ vì góp phần quan trọng giúp độc giả miền Nam đọc được văn chương miền Bắc xa xôi đang phát triển mạnh.

Nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái đã tổ chức cuộc triển lãm Báo chí Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1943, giúp người đọc cả nước biết đến nền báo chí non trẻ của nước Việt. Ở thời đó, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái đã được trưng bày rất hiện đại, chuyên nghiệp, có nhiều tủ kệ ngăn nắp và có tủ kính đặt giữa nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái bày những ấn phẩm đặc biệt.

Năm 1944, ông Nguyễn Khánh Đàm lên Đà Lạt mở thêm hiệu bóng đá trực tiếp kèo nhà cái thứ hai. Nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Nguyễn Khánh Đàm ở Sài Gòn tồn tại đến năm 1945 thì ngưng hoạt động và có lẽ nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái trên Đà Lạt cũng chịu chung số phận.

Cùng khoảng thời gian này, có tiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Thanh Thanh khá có tiếng ở số 120 de la Somme (Hàm Nghi), cũng chuyên bày bán các loại bóng đá trực tiếp kèo nhà cái từ miền Trung và miền Bắc đưa vào, thiên về bóng đá trực tiếp kèo nhà cái học thuật bên cạnh các tiểu thuyết.

Quảng cáo nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Vĩnh Bảo. Tư liệu: PCL

Trên báo Tân Văn ra năm 1935, tiệm quảng cáo: “Không hề lên giá như các hàng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái khác mà lại lựa ròng những bóng đá trực tiếp kèo nhà cái quốc văn có giá trị để cống hiến cho các bạn thanh niên muốn khảo cứu và luyện tập quốc văn”. Ở đây có bán các cuốn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái có giá trị như Hán Việt thành ngữ (Dictionnaire Sino Annamite) của Bửu Cân, Hán Việt tự điển của Đào Duy Anh với mỗi từ vựng hay giải thích trong các cuốn tự điển này đều có chú thích Pháp văn, giá 3,2 đ.

Ngoài ra là các cuốn khác nhưChữ Tàu tiếng Nam, Diễm Dương Trang, Hồng Lâu Mộng, Cậu Tám Lọ, Mảnh trăng thu, Một đêm trước, Thế giới sử, Văn đàn bảo giám bộ 3 cuốn, Kép Tư Bền, Nữ lưu văn học sử, Sào Nam văn tập...Tiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái này cũng có bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của nhóm Tự Lực Văn đoàn, bóng đá trực tiếp kèo nhà cái thuốc của Nhựt Nam thư quán, Nam Ký, Đông Tây…

Sau 1954, khắp Sài Gòn rộ lên các nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cho dù các dãy sạp bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cũ giá rẻ vẫn tồn tại song song phía bên lề đường Lê Lợi gần nhà thương Sài Gòn. Nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Khai Trí lớn nhất, còn có nhiều nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái khác như nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Khai Tâm bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái báo và dụng cụ văn phòng số 123 Tự Do, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Lê Phan số 41 Phạm Ngũ Lão, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Phương Anh số 303 Hai Bà Trưng, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Sài Gòn số 28A Lê Lợi, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Thanh Tuân số 56, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Văn Hữu 28C, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Liên Châu số 3 Công trường Hòa Bình (chủ yếu bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái giáo khoa cho các trường dạy theo chương trình Pháp), nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Vĩnh Bảo 66 ter (trước ở 46 bis Gia Long), nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Xuân Thu 185 -193B Tự Do, Yiễm Yiễm thư trang số 113-115 Nguyễn Thái Học, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Tự Lực 92, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Tinh Hoa số 51 Trần Hưng Đạo.

Quảng cáo Yiễm Yiễm thư trang của nhà thơ Đông Hồ. Tư liệu: PCL

Còn trong Chợ Lớn có nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Hồng Dân của ông Lê Ngọc Anh số 254 Khổng Tử (Hải Thượng Lãn Ông), nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Sy-tai của ông Dương Kỳ Phước số 162 Phùng Hưng, nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái Mỹ Khoan 17 Trần Điện.

Nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái ở Sài Gòn cách nay hơn nửa thế kỷ tập trung nhiều ở khu trung tâm Sài Gòn. Ở các vùng ngoại vi như Phú Nhuận, Ông Tạ, Bà Chiểu... cư dân cũ kể rằng ban đầu không có mấy nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, trừ vài tiệm bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái giáo khoa cùng đồ văn phòng.

Cho đến cuối thập niên 1960, đầu thập niên 1970, phong trào mở tiệm thuê bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nở rộ ở nhiều khu vực, phù hợp sở thích của dân đọc bóng đá trực tiếp kèo nhà cái đa số không có nhiều tiền mua bóng đá trực tiếp kèo nhà cái. Một số nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái vẫn duy trì bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, nhất là bóng đá trực tiếp kèo nhà cái giáo khoa và bóng đá trực tiếp kèo nhà cái vở bút mực nhưng đặt thêm những kệ bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cho thuê. Dần dà, các tiệm bán bóng đá trực tiếp kèo nhà cái ít đi, nhường chỗ cho sự thịnh hành của các tiệm cho thuê mướn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái về đọc.

Phạm Công Luận

(Trích bóng đá trực tiếp kèo nhà cái “Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm”. Công ty Phan book xuất bản 2021)