Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm và trăm năm hầu bóng - nhạc – soi kèo nhà cái hôm nay

Đặt hát soi kèo nhà cái hôm nay vào đâu trong dòng chảy âm nhạc truyền thống

Giống như mọi nền âm nhạc trên thế giới, âm nhạc cổ truyền Việt Nam được TS. Lê Y Linh phân ra thành hai dòng khác nhau là âm nhạc chuyên nghiệp và âm nhạc dân gian. Theo đó, âm nhạc chuyên nghiệp khi diễn xướng có sự xuất hiện của các nhạc cụ, ví dụ như nhạc cung đình, nhạc lễ, nhạc đám ma. Dù chủ yếu được lưu truyền bằng hình thức truyền khẩu vẫn vẫn hình thành được hệ thống bài bản và luật lệ tương đối chặt chẽ. Song song với đó, dòng âm nhạc dân gian thường gắn với một chức năng xã hội: nhạc hát chơi, hát đối, hát ru, hát trong lễ hội,… nên được nhân dân hát hàng ngày. Với mỗi sinh hoạt soi kèo nhà cái hôm nay hóa lại có một loại hát riêng trên sở là ứng tấu và biến tấu, truyền miệng với sáng tạo tập thể.

Nghi thức hầu đồng được chụp lại dưới thời Pháp thuộc. Ảnh tư liệu

Tuy nhiên, chầu soi kèo nhà cái hôm nay là một loại hình âm nhạc đặc biệt hơn thế, nên thật khó để tác giả xếp nó vào dòng nhạc nào theo như hai dòng nhạc trên. Phần vì cung soi kèo nhà cái hôm nay – những người hát soi kèo nhà cái hôm nay có tính chuyên nghiệp cao trong trình diễn, sao có thể đặt vào thể loại nhạc dân gian. Phần cũng là vì nghi lễ hầu đồng và tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ trong một thời gian dài từng bị xem là “không chính thống”, bị xếp ngoài lề xã hội, nên cũng thật đắn đo khi đưa vào thể loại nhạc chuyên nghiệp, đứng ngang hàng với nhạc cung đình.

Nhấn mạnh vào tính chuyên nghiệp của cung soi kèo nhà cái hôm nay như đã nói, giống với một số loại nhạc được xếp vào dòng nhạc chuyên nghiệp khác, nghệ thuật chầu soi kèo nhà cái hôm nay trong quá trình lịch sử đã hình thành được nhiều bản chầu soi kèo nhà cái hôm nay có tính cố định. Các bản chầu soi kèo nhà cái hôm nay được sưu tầm lại ngày nay là kết quả của quá trình sáng tác các cung soi kèo nhà cái hôm nay từ hàng trăm năm trước. Có những tập chầu soi kèo nhà cái hôm nay được viết lại bằng chữ Nôm, và ngay từ ngày chữ Quốc ngữ ra đời đã có nhiều tập soi kèo nhà cái hôm nay được xuất bản. Tuy vậy, vẫn có những bản chầu soi kèo nhà cái hôm nay vô tình bị mai một đi mất, do chỉ được lưu giữ bằng hình thức truyền miệng từ đời này sang đời khác.

Một vài cuốn sách chầu soi kèo nhà cái hôm nay được xuất bản dưới thời Pháp thuộc. Ảnh tư liệu

Động Đình Thánh Thủy soi kèo nhà cái hôm nay, in trongsoi kèo nhà cái hôm nay chầu - Các bài soi kèo nhà cái hôm nay chầu đủ các vị, xuất bản năm 1929, trích trong tác phẩm.

Tất nhiên, trong giới hành nghề, không phải cung soi kèo nhà cái hôm nay nào cũng có thể sáng tác được. Việc có khả năng sáng tác và hát lại những bản có sẵn nhằm phân biệt giữa cung soi kèo nhà cái hôm nay thường, mà cố nghệ nhân Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm gọi là thợ hát với những cung soi kèo nhà cái hôm nay giỏi. Nghệ nhân cũng từng phê phán những người hát soi kèo nhà cái hôm nay theo kiểu học lỏm, “ăn cắp soi kèo nhà cái hôm nay của người khác”, “nghe mấy điệu soi kèo nhà cái hôm nay rồi cũng đòi hát soi kèo nhà cái hôm nay”.

Đối với những cung soi kèo nhà cái hôm nay tài hoa, trong mỗi giá hầu đồng, họ còn có thể ngẫu hứng xuất khẩu… thành soi kèo nhà cái hôm nay, thành nhạc. Dĩ nhiên, khả năng ứng tác này phải dựa trên cơ sở về sự hiểu biết của làn điệu, lòng bản, và thần tích của các vị thánh, mà tuyệt nhiên không thể sáng tác xuông. So với nhiều loại hình nghệ thuật khác, thì Lê Y Linh đánh giá “còn giữ lại được truyền thống ứng tác và ứng đối dân gian cho đến nay”.

Tác phẩmPhạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm và Trăm năm Hầu bóng-Nhạc-soi kèo nhà cái hôm nay, tác giả Lê Y Linh, do Nhà sách Tri Thức Trẻ Books và NXB Hội Nhà soi kèo nhà cái hôm nay ấn hành.

Nghe chầu soi kèo nhà cái hôm nay, phán đoán thánh

Chầu soi kèo nhà cái hôm nay được nghệ nhân Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm định nghĩa là “nhạc thiêng, nhạc lễ”. Tức là nghệ thuật chầu soi kèo nhà cái hôm nay bước đầu được nhìn nhận là một loại hình gắn bó mật thiết với nghi lễ hầu đồng, không có lễ thì ắt hẳn là không nên nhạc cho được.

TS. Lê Y Linh, tác giả của cuốnPhạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm và Trăm năm Hầu bóng - Nhạc - soi kèo nhà cái hôm nay.

Hay chính tác giả cũng nhận định: “Chính chức năng tôn giáo (thực hành nghi thức hầu đồng) đã góp phần bảo tồn và gìn giữ nghệ thuật hát soi kèo nhà cái hôm nay”, dù cho sau này việc hát soi kèo nhà cái hôm nay không chỉ gắn với duy nhất sinh hoạt tín ngưỡng, mà có cả những bài hát chơi dùng trong sinh hoạt thường nhật.

Về việc gắn với tín ngưỡng, chầu soi kèo nhà cái hôm nay được tác giả Lê Y Linh đánh giá là đóng vai trò quan trọng trong việc xác định cấu trúc và quá trình biến đổi điện thần hầu bóng. Cụ thể là dựa so sánh, đối chiếu giữa các bản chầu soi kèo nhà cái hôm nay, ta có thể thấy ở một thời điểm nào đó, trong hệ thống tín ngưỡng Tứ Phủ thờ phụng những vị thánh nào, khoảng thời gian trước và sau đó có sự thay đổi, khác biệt như thế nào.

Cho nên, việc viện dẫn nguồn khi in là không thể thiếu. Dẫn nguồn sẽ giúp cho độc giả có những thông tin rõ ràng trong từng thời kỳ về điện thần, từ đó có thêm thông tin về thực hành nghi lễ, những người đã có công sưu tầm, công bố, cũng như những đóng góp về sáng tác của các cung soi kèo nhà cái hôm nay nếu có. Ngoài ra, một vị thánh có thể có nhiều bản soi kèo nhà cái hôm nay, hoặc một bản soi kèo nhà cái hôm nay cho một vị thánh có nhiều dị bản khác nhau ít nhiều hoặc thậm chí khác hẳn nhau.

Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm – bậc thầy của các cung soi kèo nhà cái hôm nay

Nhắc đến chầu soi kèo nhà cái hôm nay thì không thể không nhắc tới những công lao của cố nghệ nhân Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm, là người Hưng Yên. “90% soi kèo nhà cái hôm nay cung soi kèo nhà cái hôm nay hát hiện nay là của ông Kiêm”, hẳn sẽ không phải quá lời nếu xem đây là một lời khen mà các học trò dành cho người thầy đáng kính của mình. Bởi ông Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm vừa sưu tập soi kèo nhà cái hôm nay cổ, vừa sáng tác, tập hợp và thu thanh, cũng như truyền lại những gì ông đã có cho hậu thế.

Tập hợp các bản soi kèo nhà cái hôm nay tản mạn khắp nơi để xuất bản có lẽ không còn là việc quá khó ngày nay, nhưng điểm khó là làm sao xác định thông tin chính xác về nguồn gốc các bản soi kèo nhà cái hôm nay. Bởi điều này có tầm quan trọng lớn đối với người thực hành và người nghiên cứu trên nhiều phương diện. Sinh thời, ông Kiêm từng phê bình việc xuất bản các bản soi kèo nhà cái hôm nay, có vài chục bản mà góp nhặt lung tung, không đâu vào với đâu.

Cố nghệ nhân Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm và bản chầu soi kèo nhà cái hôm nay kinh điển. Ảnh Trung tâm Âm nhạc truyền thống Thăng Long

Ý thức được sự tản mạn trong hệ thống các bản soi kèo nhà cái hôm nay, ngay từ khi còn trẻ, ông đã đã sưu tầm soi kèo nhà cái hôm nay cổ từ các cụ nghệ nhân thế hệ trước, dịch lại từ bản Hán – Nôm. Từ đó, ông lấy cảm hứng, tích, ý từ soi kèo nhà cái hôm nay cổ để cải biên và sáng tác. Đây là quá trình hoàn thiện nhất, minh chứng vai trò quan trọng của ông Kiêm, là người từ sưu tập nâng lên tầm giữ gìn, bảo tồn, lan tỏa và phát triển nghệ thuật hát soi kèo nhà cái hôm nay, theo nhận định của TS. Lê Y Linh.

Mặc dù Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm thuộc rất nhiều bản chầu soi kèo nhà cái hôm nay, cũng để lại nhiều cuốn chép soi kèo nhà cái hôm nay và nháp. Nhưng đáng tiếc, do một số lý do, những cuốn soi kèo nhà cái hôm nay của ông vô tình bị thất lạc ngay từ khi ông vẫn còn sống. Trong số những sáng tác của cố nghệ nhân Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm, ông không chỉ để lại những bản chầu soi kèo nhà cái hôm nay phục vụ cho nghi lễ hầu đồng, mà ông còn có những bài hát khác như: Xin nghỉ việc, Hút thuốc trong màn nhớ bạn,…

Cho đến nay, kho tàng sưu tầm và sáng tác chầu soi kèo nhà cái hôm nay của cố nghệ nhân kèm với băng nhạc thu thanh đã góp phần trợ lực cho các nhà nghiên cứu xác định được hệ thống điện thần của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ. Qua những phân tích và tổng kết trong tác phẩm, TS. Lê Y Linh đề cao vai trò tổ nghề của cố nghệ nhân Phạm soi kèo nhà cái hôm nay Kiêm đối với các cung soi kèo nhà cái hôm nay đương thời.

Đoan Túc