Tạp chí Trình bầy: cái chết báo trước kèo nhà cái trực tiếp bóng đá một tiếng nói phản kháng

Trình bầylà bán nguyệt san văn hóa chính trị xã hội ra ngày 1 và 15 mỗi tháng (đôi khi xê dịch chút ít). Số 1 ra mắt ngày 1.8.1970, số đình bản 42 ra ngày 2.9.1972. Chủ nhiệm kiêm chủ bút: Thế Nguyên Trần Gia Thoại. Tổng thư ký: Diễm Châu. Quản lý: Tăng Hoàng Xinh. Ban biên tập gồm Lý Chánh Trung, Thanh Lãng, Đỗ Long Vân, Phạm Cao Dương, Nguyên Sa, Nguyễn Văn Trung, Nguyễn Khắc Ngữ, Trần Tuấn Nhậm, Diễm Châu, Nguyễn Quốc Thái, Tôn Thất Lập, Thế Nguyên, Hoàng Ngọc Biên, Nguyễn Đồng, Nguyễn Nguyên, Trần Đỗ Dũng, Hoàng Ngọc Nguyên, Du Tử Lê, Cao Thanh Tùng, Thuận Giao.

Báo quán và nhà in đặt tại 291 Lý Thái Tổ Sài Gòn. Tờ báo quy tụ nhiều cây bút đến từ nhiều chân trời, khuynh tả như Lý Chánh Trung, Nguyễn Văn Trung, Hoàng Ngọc Biên..., thiên cộng như Ngô Kha, Lê Văn Ngăn, Tôn Thất Lập... và có cả cán bộ hoạt động nội tuyến như Nguyễn Nguyên Nguyễn Ngọc Lương - từng giữ chức chủ sự phòng Kiến thức Phổ thông Đài Phát thanh Sài Gòn nhưng lại từng chủ nhiệm kiêm chủ bút tạp chíTin văn(1966 - 1967), cơ quan ngôn luận công khai và hợp pháp do Khu ủy Sài Gòn - Gia Định trực tiếp chỉ đạo.

Ê kípTrình bầycòn chủ trương tờLàm dân(nhật báo tranh đấu cho công bằng xã hội, là tiếng nói chống áp bức tại miền Nam Việt Nam) nhằm “cung cấp đầy đủ những tin tức và làm sáng tỏ những sự thật đã bị cái hệ thống chiến tranh lạnh xuyên tạc”.

Trình bầy Xuân Tân Hợi 1971 (số 12 - 13) và Xuân Nhâm Tý 1972 (36 - 37)

Trình bầyngang nhiên tuyên chiến với nhà cầm quyền. Dồn dập những bài viết ”đảo thiên nghịch địa” trên số 28 (21.9.1971) là bằng chứng. kèo nhà cái trực tiếp bóng đá, tuyên cáo kêu gọi hủy bỏ cuộc bầu bán tổng thống (3.10.1971). Hai, lên án máy bay Mỹ oanh tạc Bắc Việt. Ba, cho chạy bản dịch bài hátNhững chủ nhân ông kèo nhà cái trực tiếp bóng đá chiến tranhkèo nhà cái trực tiếp bóng đá nhạc sĩ phản chiến Bob Dylan (Nguyễn Đăng Thường dịch)...

Và không chỉ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá lần, chủ nhiệm kiêm chủ nhiệm Thế Nguyên bị Tòa Sơ thẩm Tiểu hình Sài Gòn tuyên phạt 120.000 đồng vạ treo và bồi thường cho Bộ Nội vụ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đồng danh dự (phiên xử ngày 11.6.1971).

Chiếm lĩnh trên mặt báo là thông điệp về hòa bình và chiến tranh, độc lập và tự do, cách mạng và dân chủ... Khi thì tùy bútNgày tự do hòa bình đang tớikèo nhà cái trực tiếp bóng đá Trùng Hư/Huỳnh Như Phương (số 26, 18.8.1971) hay truyện ngắnNhững ô lưới sắtkèo nhà cái trực tiếp bóng đá Nguyễn Sa Mạc/Nguyễn Hoàng Thu (số 30, 22.10.1971). Khi thìĐói gạo, no bom: Những ngày buồn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá mùa thu chếtkèo nhà cái trực tiếp bóng đá Trần Trọng Phủ/Thế Nguyên (số 33, 7.12.1971) hay truyện ngắnMặt trận ở Sài Gònkèo nhà cái trực tiếp bóng đá Ngô Thế Vinh (số 34, 18.12.1971). Và thường xuyên bị cáo buộc tội trạng “phương hại đến trật tự công cọng, an ninh quốc gia” hay ”đề cao đối phương, xâm phạm tình thân thiện, hợp tác với đồng minh” thì cũng phải thôi.

Mà cũng lạ, cảm hứng tụng ca vẻ bi tráng và oai hùng phía bên kia,Hà Nội ăn bao nhiêu bom rồi/Sơn Tây ôm ngực rách tả tơi (...) Hà Nội ngoan cường Hà Nội ơi/Hồng hà trôi cát mãi chưa nguôi. Mà cũng kỳ, âm điệu hững hờ nhuộm màu tang tóc phía bên nàySài Gòn cúi xuống bên xác chết/kèo nhà cái trực tiếp bóng đá phút rồi thôi – quên rất nhanh(Mường Mán, số 14, 15.2.1971). Tất cả nằm ngay trên tờ báo giữa Sài đô chứ không phải ở R hẻo lánh hay ngoài Hà thành xa xôi.

Còn đây, thi sĩ tình yêu Nguyên Sa nghiêng xuống thao thức trong khói lửa điêu tàn, sự sống hốc hác giữa cái chết: “(...) bài dài này quấn vội chiếc khăn tang cùng kích thước lên đầu người quả phụ, bài ngắn kia gồm tổng số chữ trên một tấm bia, cơn phẫn nộ ở dòng trên là phẫn nộ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá hàng triệu người, nỗi buồn bã dưới chữ kia là nỗi ngậm ngùi ngủ cũng không hết, chết cũng không quên (...)” (Bài tựa cho tập thơ bị kiểm duyệt, Xuân Tân Hợi, số 12 - 13). Bộ Thông tin “không cho in trên nền long ly quy phượng” thìTrình bầynhân danh “quyền tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, báo chí và xuất bản” được ghi nhận long trọng trong Hiến pháp 1967 mà quay ronéo 200 bảnNhững năm sáu mươi(1971) này để gởi tặng thân hữu trong giới văn nghệ “nhờ giữ hộ”.

Bìa lưng Trình bầy số 24 (20.7.1971) và 35 (15.1.1972) giới thiệu Làm dân

Luật 019/69 (30.12.1969) về quy chế báo chí phản chiếu một ít biến động đời sống, biến đổi chính trị ngày ấy. Nhờ (hay là vì) quy chế này mà tự do ngôn luận sáng sủa hơn (hay tối tăm hơn)? Một đằng, nhờ vậy mà bãi bỏ chế độ kiểm duyệt và chỉ giới chức có thẩm quyền mới ký lệnh tịch thu, chỉ có cơ quan tư pháp mới ra lệnh đóng cửa tòa báo. Một đằng, vì vậy mà làng báo đối diện với nạn tịch thu, gây thiệt hại tài chính, đe dọa sự sống còn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá tờ báo, đi đến phá sản. Lằn ranh nghiệt ngã thật khó phân định. Ngó trước nhìn sau, dẫu sao quy chế ấy cũng tạo không gian pháp lý mà báo giới và dư luận tận dụng để lên tiếng đối thoại và phản biện chính sách đường lối kèo nhà cái trực tiếp bóng đá nhà cầm quyền.

Trong khảo luậnNạn tịch thu báo tại Việt Nam(Ban Báo chí, Phân khoa Văn học và Khoa học Nhân văn, Viện Đại học Vạn Hạnh, Sài Gòn, 1972), Trịnh Văn Thi tổng kê được những con số giật mình. Năm 1971, liên miên đến 1.175 vụ tịch thu, có thời điểm trên dưới 10 tờ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá ngày. Riêng nhật báoTin sángkèo nhà cái trực tiếp bóng đá dân biểu Ngô Công Đức đến 154 lần, có lúc đạt kỷ lục rung rinh làng báo: 37 số liên tiếp. Và nó dồn dập quanh mùa bầu cử tổng thống (10.1971), chẳng hạn, tất cả các số Điện tín phát hành tháng 12.1971 đều bị chiếu cố tận tình.

VớiTrình bầy, 21 số đầu tiên có đến bốn số không đến tay quý độc giả (2, 4, 17 và 21). Mười số mở màn năm thứ hai thì chỉ ba được yên ổn (số 25, 31, 32) còn lại đều được chính quyền khai tử. Và loạt cuối cùng số 34, 36 - 37, 38, 41... cũng vậy. kèo nhà cái trực tiếp bóng đá cái chết được báo trước. Thêm nữa. Sắc luật 007/TT/SLU (4.8.1972) buộc tờ báo phải ký quỹ tại Tổng nha Ngân khố kèo nhà cái trực tiếp bóng đá số tiền khá lớn, nếu không sẽ bị rút giấy phép. VàTrình bầytự đình bản ở số 42.

Bóng dángTrình bầychùng lại ý niệm tự do ngôn luận, luôn là khắc khoải kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đa số kẻ cầm bút. Có phải đó là nguyên tắc cơ bản mà học giả Nguyễn Hiến Lê dự cảm trongHồi ký(1993): “kèo nhà cái trực tiếp bóng đá xã hội mà nghề cầm bút, nghề luật sư không phải nghề tự do thì không thể gọi là kèo nhà cái trực tiếp bóng đá xã hội tự do được”?

Trần Trọng Cát Tường