trực tiếp kèo nhà cái “hack não”: bổ óc coi chừng... bổ ngửa!

Thực phẩm chức năng đội lốt trực tiếp kèo nhà cái

Không chỉ nước ta mà ở nhiều nước trên thế giới, hiện tượng sinh viên sử dụng “trực tiếp kèo nhà cái bổ óc” để tăng khả năng thu nạp kiến thức hay làm tốt các bài kiểm tra trong mùa thi đang trở thành vấn đề rất đáng lo ngại. Tại Mỹ, khảo sát cho thấy nhiều trường đại học có tỷ lệ sinh viên sử dụng “trực tiếp kèo nhà cái thông minh” lên đến 25%. Tình hình cũng có chiều hướng gia tăng tại Anh, như báo động của Viện hàn lâm Y dược học Anh.

trực tiếp kèo nhà cái “hack não” Qualia đang được mua bán trực tuyến. Ảnh: Trung Dũng

Không chỉ có trực tiếp kèo nhà cái gọi là “trực tiếp kèo nhà cái thông minh”, “trực tiếp kèo nhà cái bổ óc” mà còn có những chế phẩm gọi là “thực phẩm chức năng” (TPCN) được quảng cáo rầm rộ trên mạng, rao bán với những lời khẳng định rất hùng hồn như “người uống có thể cảm nhận được hiệu ứng thần kinh chỉ trong vòng 20 phút sau khi uống như hỗ trợ não bộ hoạt động, còn sử dụng Qualia (tên chế phẩm) lâu dài cũng đem tới những lợi ích lớn, ngoài hỗ trợ hệ thần kinh trung ương còn cân bằng hormone, cải thiện tín hiệu hóa sinh truyền đi trong cơ thể...”.

Là TPCN nhưng loại chế phẩm này được bày bán với bao bì chai lọ giống chai lọ trực tiếp kèo nhà cái và dạng bào chế là viên nén, viên nang giống y như viên trực tiếp kèo nhà cái làm người dùng cứ đinh ninh là mình dùng trực tiếp kèo nhà cái. Nên lưu ý, TPCN không được xem là trực tiếp kèo nhà cái, trên nhãn, bao bì của TPCN theo luật định bắt buộc phải ghi rõ: “Đây không phải là trực tiếp kèo nhà cái và không được dùng để thay thế trực tiếp kèo nhà cái”. Chế phẩm thực chất là TPCN loại này đã tự quảng cáo là “loại trực tiếp kèo nhà cái thần kinh thường được gọi là trực tiếp kèo nhà cái thông minh (smart drug) hay tăng cường nhận thức (cognitive enhancer), gọi chung là trực tiếp kèo nhà cái nootropic - một từ được nhà hóa học và tâm lý học Cornelius E, Giurgea đề ra vào năm 1972”. Đúng là có trực tiếp kèo nhà cái nootropic thật nhưng chỉ trị bệnh chứ hoàn toàn không giúp thông minh hơn!

Nootropic đã bị lạm dụng thế nào?

Có những loại trực tiếp kèo nhà cái được gọi là trực tiếp kèo nhà cái nootropic (tạm dịch trực tiếp kèo nhà cái hưng trí, tức trực tiếp kèo nhà cái cải thiện chuyển hóa của các tế bào thần kinh) không dùng “bổ não” cho người bình thường mà dùng chữa bệnh như: hỗ trợ trị suy giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ ở người bị đột quỵ não, chấn thương sọ não, bệnh lão suy Alzheimer, làm tăng vi tuần hoàn não... Ngay cả khi dùng các loại trực tiếp kèo nhà cái này để điều trị, bệnh nhân cũng phải được bác sĩ kê đơn và dùng theo sự hướng dẫn chặt chẽ của thầy trực tiếp kèo nhà cái. Những trực tiếp kèo nhà cái nootropic đã được dùng: piracetam, galantamin, vinpocetin, donepezil, citicholin, glyceryl phostphorylcholin, tacrin… thậm chí có dược thảo là ginkgo biloba (lấy từ lá cây bạch quả) cũng được dùng.

Trước đây khá lâu, ở nước ta có trực tiếp kèo nhà cái được cho “bổ óc” là Cervotonic (thực chất là kết hợp acid glutamic và vitamin B1), gần đây là Glutaminol, Glutaminol –B6, Pho-L… nhưng chính nhà sản xuất các loại trực tiếp kèo nhà cái trên cũng công bố “trực tiếp kèo nhà cái chỉ công dụng dùng trong chứng suy nhược chức năng nhưng không có tác động đặc hiệu nào được chứng minh một cách cụ thể”. Tức là chưa có một thí nghiệm khoa học nào chứng minh có loại trực tiếp kèo nhà cái tạo ra trí thông minh, tăng cường trí nhớ đối với người bình thường cả.

Các biệt dược mà giới trẻ phương Tây lạm dụng trong thời gian qua để “doping” trí não được kể là Dexedrine, Ritalin, Aricept, Nootropil và nhiều loại khác. Các loại trực tiếp kèo nhà cái này đều là trực tiếp kèo nhà cái chữa bệnh đặc biệt được bác sĩ chỉ định dùng rất thận trọng và hạn chế, chứ không thể tự ý dùng tùy tiện, bởi dùng sai sẽ tác hại khôn lường.

Hai trực tiếp kèo nhà cái dextroamphetamine (biệt dược Dexedrine), methylphenidate (Ritalin) bị lạm dụng dữ dội ở nước ngoài là trực tiếp kèo nhà cái kích thích hệ thần kinh được dùng chủ yếu trị bệnh gọi là “rối loạn tăng động kém tập trung” (attention deficit hyperactivity disorder, viết tắt ADHD). ADHD là bệnh xảy ra ở trẻ em và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành, do rối loạn chức năng não khiến trẻ khó kiểm soát hành vi, kém tập trung, không ngồi yên, hành động và nói năng không suy nghĩ. Rõ ràng là trực tiếp kèo nhà cái trị ADHD chỉ để kiểm soát rối loạn rất đặc biệt chứ không phải là “trực tiếp kèo nhà cái bổ óc”. Dùng trực tiếp kèo nhà cái trị ADHD vừa kể một cách tùy tiện rất nguy hiểm vì trực tiếp kèo nhà cái gây nghiện như ma túy (ecstasy tức “trực tiếp kèo nhà cái lắc” hay “ma túy đá” là dẫn chất nằm trong nhóm trực tiếp kèo nhà cái này) và gây các tác dụng phụ nguy hiểm khác.

Trở lại TPCN được quảng cáo là “trực tiếp kèo nhà cái thông minh” và là “thứ trực tiếp kèo nhà cái nootropic tiên tiến nhất trên thế giới” kể trên. Nó được quảng bá có chứa 42 thành phần có lợi cho não bộ, trong đó có nhiều dược thảo, vitamin, acid amin, đặc biệt có chứa levodopa (L-dopa). Riêng levodopa rất không đáng tin cậy, bởi levodopa dù được dùng làm trực tiếp kèo nhà cái trị bệnh Parkinson nhưng không thể uống một mình mà có được tác dụng trị bệnh. Levodopa bao giờ cũng được uống phối hợp với một chất ức chế decarboxylase tác dụng ngoại biên, thí dụ carbidopa hoặc benserazid, giúp bảo vệ nó không bị phân hủy trong cơ thể. Trong thực tế, phải dùng levodopa+carbidopa (biệt dược Sinemet) hay levodopa+bensezarid (Madopar) mới trị được bệnh Parkinson. Levodopa dùng một mình đã sai, dùng nó làm trực tiếp kèo nhà cái thông minh càng sai hơn!

Cần trực tiếp kèo nhà cáim gì để hỗ trợ hoạt động trí não?

Để có hoạt động trí não tốt và sức khỏe nói chung, cần lưu ý chế độ ăn uống hàng ngày phải đầy đủ và cân bằng dưỡng chất, phải đảm bảo ăn uống đủ: đạm, béo, đường, tinh bột, vitamin và chất khoáng. Đối với các bạn trẻ đang học tập nhiều, thi cử nên tăng cường uống sữa (ít nhất 1 ly/ngày), thịt, trứng, cá, rau quả. Đặc biệt nên trực tiếp kèo nhà cái các loại dầu thực vật như dầu mè, dầu đậu nành, dầu hướng dương để cung cấp dinh dưỡng tốt cho hoạt động thần kinh.

Để có trí nhớ tốt, ta còn phải lưu ý đến ngủ, nghỉ ngơi, xen kẽ với vận động thể lực và có phương pháp học tập, phương pháp tư duy hợp lý.

Thế đối với trực tiếp kèo nhà cái, có loại nào đem lại tác dụng “bổ óc”, tạo sự thông minh, tăng trí nhớ? Cho tới nay, người ta vẫn chưa tìm ra loại trực tiếp kèo nhà cái nào tác dụng thần kỳ như vậy.

Đối với các bạn trẻ, không nên dùng bất cứ loại trực tiếp kèo nhà cái nào, ngoại trừ do sợ thiếu hụt trong chế độ dinh dưỡng, có thể dùng trực tiếp kèo nhà cái bổ sung cung cấp vitamin và chất khoáng, chẳng hạn có thể dùng loại đa sinh tố (multivitamin) 1 viên/ngày. Các bậc phụ huynh nếu thấy con mình học tập sa sút một cách đáng ngại (“quên đầu quên đuôi” - có khi là biểu hiện của rối loạn tâm thần) nên đưa cháu đi khám, bác sĩ sẽ cho hướng điều trị. Đừng nên mất thời gian tìm kiếm loại trực tiếp kèo nhà cái tăng cường trí nhớ hay “bổ óc” nào đó trong khi việc chữa trị đúng lại theo hướng khác.

PGS-TS-DS. Nguyễn Hữu Đức