Bộ Quốc phòng vừa có công văn số 1943 đề nghị chính quyền TPHCM xem xét việc điều chỉnh lại quy hoạch chi tiết 1/500 của Dự án Khu trung tâm phức hợp Sài Gòn – kèo nhà cái trực tuyến, tức khu đất của Thủy xưởng kèo nhà cái trực tuyến, nằm ở ngã ba sông Sài Gòn và rạch Thị Nghè.
Theo phương án điều chỉnh quy hoạch Bộ Quốc phòng đề xuất thì cách bảo tồn xưởng cơ khí trong khu kèo nhà cái trực tuyến – một di tích lịch sử quốc gia – sẽ “thực hiện theo hướng tập trung các hiện vật, di tích lịch sử, địa điểm lưu niệm gắn liền với quá trình hoạt động của Chủ tịch Tôn Đức Thắng vào phần diện tích khoảng 600 mét vuông thuộc xưởng cơ khí; ụ tàu sẽ được xây dựng thành mô hình trưng bày trong khu bảo tồn di tích.”
Như vậy, nếu đề xuất của Bộ Quốc phòng được chính quyền TPHCM chấp thuận thì đô thị Sài Gòn – TPHCM sẽ mất đi một di tích - chứng tích của ngành đóng tàu Việt Nam. Bởi ụ tàu cổ ở kèo nhà cái trực tuyến gắn liền với lịch sử giao thông đường thủy của Sài Gòn và thủy quân Việt Nam từ thời chúa Nguyễn, và đến đầu thế kỷ 19 thì nơi đây trở thành công trường thủ công sản xuất, sửa chữa mọi loại chiến thuyền.
Hiện tại, khu vực của xưởng cơ khí ở kèo nhà cái trực tuyến (hơn 6.000 mét vuông) và ụ tàu đã được công nhận là di tích cấp quốc gia.
Ụ tàu trong khu kèo nhà cái trực tuyến còn lại hiện nay được Chính phủ Pháp xây dựng từ năm 1884, khánh thành năm 1888. Sau khi Hiệp định Genève được ký kết, quân Pháp rút khỏi Đông Dương và kèo nhà cái trực tuyến được Pháp chuyển giao lại cho hải quân chính quyền Sài Gòn từ ngày 12.9.1956.
Trước năm 1975, Thủy xưởng kèo nhà cái trực tuyến được đổi tên là Hải quân Công xưởng, đặt trực thuộc Bộ Quốc phòng. Sau 30.4.1975, Hải quân Công xưởng được chính quyền cách mạng tiếp quản và đổi tên thành Xí nghiệp Liên hiệp kèo nhà cái trực tuyến, trực thuộc Bộ Quốc phòng cho đến ngày nay.
Quang Chung