“Cuộc diễn ca kèo nhà cái 5 tương lai”

Khái Hưng khi bình luận về đêm diễn vởÔng Ký Cóp, đã nhắc tới các bài ca kèo nhà cái 5 Lê Thương: “Buổi diễn kịch có giá trị ấy, ngoài công giới thiệu tác phẩm mới kèo nhà cái 5 một soạn giả có tài, còn cho ta được thưởng thức những bài hát êm ái kèo nhà cái 5 ông Lê Thương nhưng điệu cảm động vì diễn tả một thứ văn chương ly tao nhất kèo nhà cái 5 tâm hồn. Giọng hát mềm mại kèo nhà cái 5 ông Lê Thương được một tay danh cầm họa đàn theo. Ông Trần Đình Khuê một nhạc sư ai cũng yêu tài, đã làm nổi tình cảm kèo nhà cái 5 ông Lê Thương trong những ngón đàn ý tứ và đằm thắm”.

Thoạt đầu khi bắt tay dàn dựng vở kịch, Thế Lữ dự định cho hát bốn câu bàiTiếng đàn âm thầmkèo nhà cái 5 Lê Thương. Tuy nhiên ông đã nhận xét: “Nó ‘tây tây’ thế nào ấy!” và cuối cùng một bài hát ru (theo hồi ký Song Kim, 1983). Phần âm nhạc đã được tách riêng thành một màn biểu diễn mở đầu với lời quảng bá: “Một cuộc diễn ca kèo nhà cái 5 một nhạc sĩ tương lai: Ông Lê Thương. Những bài ca có giá trị (hầu hết chưa xuất bản):Tiếng đàn khuya, Một ngày xanh, Xuân năm xưa, Trên sông Dương Tử, Khúc ly ca… Cả một bầu trời thơ nhạc du dương sẽ gợi lên trong tiếng ca hiếm có kèo nhà cái 5 nhạc sĩ”. Nhưng đây không phải là lần đầu hiện diện kèo nhà cái 5 tân nhạc, bởi lẽ dấu mốc này được gắn với sự kiện buổi giới thiệu tân nhạc tại hội quán Trí Tri ở Hà Nội tối 9.6.1938 và sau đó là Hải Phòng kèo nhà cái 5 Nguyễn Văn Tuyên.

Bản thân Thế Lữ cũng đóng vai trò then chốt trong việc ghi dấu mốc này khi nhận xét về buổi ra mắt kèo nhà cái 5 Nguyễn Văn Tuyên: “Mấy bài đàn và bài ca kèo nhà cái 5 ông soạn, có lẽ chưa được toàn mỹ như ý ông muốn, song ông là một nghệ sĩ có tài và có một giọng hát rất quý để nâng đỡ tác phẩm kèo nhà cái 5 mình” (Thế Lữ, “Một hy vọng trong làng âm nhạc: Ông Nguyễn Văn Tuyên”,Ngày Nay116, 26.6.1938).

Phạm Duy cho biết ba bài được hát lên trong buổi vận động này là:Bông cúc vàng, Anh hùng ca và Một kiếp hoa. Lê Thương có ghi nhận rằng buổi hát kèo nhà cái 5 Nguyễn Văn Tuyên không thành công cho lắm, vì ồn ào và giọng Huế kèo nhà cái 5 ông khó nghe, và nhất là sự phản ứng kèo nhà cái 5 nhiều thanh niên Hà Nội cho rằng loại nhạc cải cách ở ngoài Bắc đã có rồi, tuy nhiên như Phạm Duy đánh giá, sự mạnh dạn kèo nhà cái 5 Nguyễn Văn Tuyên mang ý nghĩa quan trọng trong việc kích thích các thanh niên trẻ thử sức ở loại hình âm nhạc mới mẻ này. Quan trọng hơn cả, sự kiện được tuần báo thế lực nhất khi đó làNgày Nayhết lòng ủng hộ.

Sau khi đăng hai bài đầu tiên,Bình minh(Nguyễn Xuân Khoát, lời Thế Lữ),Một kiếp hoa(Nguyễn Văn Tuyên, lời Nguyễn Văn Cổn) và bản nhạcÂm điệu không lời(Nguyễn Văn Tuyên), báoNgày Naytiếp tục nhận được các bài hát gửi về. Lời nhận xét, có lẽ do Thế Lữ viết, nhấn mạnh việc đòi hỏi một “tính cách Việt Nam”: “Đọc bài kèo nhà cái 5 các bạn gửi tới gần đây, chúng tôi nhận ra rằng phần nhiều không có tính cách Việt Nam. Đó thường là những âm điệu đàn tây, nhanh nhẹn, vui vẻ, nhưng không có dấu vết kèo nhà cái 5 tâm hồn Việt Nam phổ theo một cảm hứng mới” (“Cùng các nhạc sĩ”,Ngày Nay124, 21.8.1938).

Sau đó, cho đến hết năm 1938,Ngày Nayđã đăng các bài hátTiếng đàn đêm khuya(Lê Thương),Đám mây hàng(Phạm Đăng Hinh, lời Phạm Văn Xung),Khúc yêu đương(Thẩm Oánh),Đường trường(Trần Ngọc Quang, lời Phạm Văn Xung), sau đó đăng vào số Xuân 1939 hai bảnXuân yêu đương(Lê Thương) vàHồn xuân(Nguyễn Xuân Khoát, thơ Thế Lữ). Số báo Xuân cuối cùng kèo nhà cái 5Ngày Naynăm 1940 in bàiBản đàn xuânkèo nhà cái 5 Lê Thương.

Bài hátĐám mây hàngnhư lời giới thiệu cho biết được Phạm Đăng Hinh viết ở Hồng Kông tháng 6.1937, được đoàn làm phimTrận phong baghi hình tại đây mượn để hát trong phim với tênCám dỗ. Đây cũng có thể coi như bài hát trong phim đầu tiên kèo nhà cái 5 Việt Nam.

Các bài tân nhạc trên tờNgày Naynăm 1938.

Cuộc ra mắt những bài hát tân nhạc có thể coi những bài ca trên là những mốc khởi đầu, thậm chí bàiĐường trườngđượcNgày Naycho biết Trần Ngọc Quang đã viết nhạc từ tháng 8.1934 cho một vở kịch kèo nhà cái 5 Hội kịch Bắc Kỳ diễn vào ngày 7 và 8.12.1934, nghĩa là rất sớm so với các bài khác. Đây là một bài hành khúc nhịp 2/4, với lời ca do Phạm Văn Xung viết ở dạng một bài hát hướng đạo:Nào đi lên đi! Ta tiến lên đi! Tuy đường dài, nào lo chi: Ta đồng tâm tiến luôn trên đường trường, ta cùng nhau yêu thương… Một vài từ ngữ trong lời ca có thể thấy sự gần gũi với lời ca một bài hành khúc xuất hiện trong thập niên 1930 làCùng nhau đi hồng binh(Đinh Nhu):Cùng nhau đi hồng binh, đồng tâm ta đều bước, đừng cho quân thù thoát, ta quyết chí hy sinh… 

Hai bài hành khúc nói trên cũng tạo ra một cuộc “cạnh tranh” trong giới nghiên cứu âm nhạc xem đâu là bài hành khúc đầu tiên, và hơn thế nữa là bài hát tân nhạc đầu tiên thực sự kèo nhà cái 5 Việt Nam. Bài hát sau lan truyền trong bí mật, có một ưu điểm nổi bật là cấu trúc âm nhạc và lời ca mạch lạc, dễ thuộc và thông điệp hết sức rõ ràng đối với quần chúng được kêu gọi làm cách mạng.

Tập sanLe Monômekèo nhà cái 5 Tổng hội Sinh viên Đại học Đông Dương cũng không bỏ qua các trào lưu thu hút tập thể này. Cùng thời gian những bài tân nhạc đầu tiên được giới thiệu trênNgày Nay, tờLe Monômesố tháng 9-10 năm 1938 đăng bài hátViệt Nam bất diệtkèo nhà cái 5 Hoàng Gia Lịnh. Lời tựa kèo nhà cái 5 tập san cho biết “bạn tác giả muốn sáng tác một bài hát có thể đưa những người trẻ tuổi cùng nhịp bước với nhau hơn trong tình bạn thân thiết chân thành”:Cùng ngày nay ta nghiêm trang ra thề vang với nhau, cùng đồng tới lúc có đức tính cần thiết biết bao.

Bài hát nhất quán với chủ đề cổ động tinh thần tập thể trong các bài viết kèo nhà cái 5 tập san sinh viên. Điểm đặc biệt kèo nhà cái 5 bài hành khúc là ở tên gọi dù không có ca từ nào hô ứng. Vào thời gian này, tên gọi đất nước chính thức vẫn là An Nam hoặc cụ thể hóa bằng ba kỳ kèo nhà cái 5 Đông Dương thuộc Pháp hoặc như trong tên ngôi trường bằng chữ Hán ở sảnh ra vào là “Đông Pháp đại học”. Việc dùng danh đề “Việt Nam bất diệt” dễ gợi nhớ đến các cuộc khởi nghĩa hay vận động cách mạng đầu thập niên 1930 như kèo nhà cái 5 Việt Nam Quốc dân đảng mà theo một số văn bản ghi lại, trước khi bị Pháp xử tử, Nguyễn Thái Học đã hô “Việt Nam vạn tuế”.

Bản nhạcViệt Nam bất diệt(Hoàng Gia Lịnh) vàTrời thanh(Thẩm Oánh) trên tờLe Monômetrong các năm 1938-1939.

Tập san kèo nhà cái 5 sinh viên cũng hưởng ứng bằng việc đăng các sáng tác và phê bình âm nhạc. Số tháng 10-11 năm 1939 dành đăng bản nhạc bài hátTrời thanhkèo nhà cái 5 Thẩm Oánh, tuy đềmarche(hành khúc) nhưng ca từ lãng mạn kiểu Thơ Mới:Trời thanh đắm tâm hồn ta, sóng yêu đương tràn cõi lòng đầy tình. Màu thắm, hoa cười trong lá, hầu như xui chim hót trên cành… Cùng số này có bài viết “Propos sur la musique” [Bàn về âm nhạc] kèo nhà cái 5 Đinh Gia Trinh, nhắc tới các sáng tác kèo nhà cái 5 Thẩm Oánh, Lê Thương, Dương Thiệu Tước hay giọng ca Ái Liên: “… Bài hát được xuất bản sau cùng và đã nổi tiếng,Hồ xưa, là một điệu valse chậm, có một giai điệu rất riêng, gợi nên cả ngôn ngữ Á Đông và sự dữ dội kèo nhà cái 5 đam mê Tây phương.Xuân về, đã được thể hiện trên đài phát thanh qua tiếng hát tuyệt vời kèo nhà cái 5 cô Ái Liên, nằm trong số những khúc ca đẹp đẽ này...

Những tài năng khác có mặt cùng chúng tôi ở đây hôm nay, bên cạnh ông Thẩm Oánh, cũng là các nhạc sĩ. Bài hátTiếng đàn đêm khuyakèo nhà cái 5 ông Lê Thương cũng là một tác phẩm hay, có âm hưởng rất Á Đông. Ông Dương Thiệu Tước trong ban nhạc Myosotis cũng sáng tác những tác phẩm đầy tinh tế cho cây đàn guitar Hawaii. Chúng tôi hi vọng tài năng trẻ kèo nhà cái 5 chúng ta sẽ cống hiến cho nền tân nhạc An Nam những tác phẩm thật hay chuyển tải được tâm hồn Á Đông trong cái khuôn khổ kèo nhà cái 5 kỹ thuật Tây phương”.

Cùng số tập san này có một quảng cáo các bản nhạc kèo nhà cái 5 Thẩm Oánh nhưHồ xưa, Thanh niên, Có ai sang đò, Trong bóng chiều rơi, Hoa tànvàArpèges. Bài viết trên tờLe Monômedường như nhắc lại ý kiến kèo nhà cái 5 tờNgày Nay, khi nhấn mạnh mối bận tâm tìm ra “tính cách Việt Nam” hay “tâm hồn Á Đông”, cho thấy sự tương đồng về thẩm mỹ âm nhạc kèo nhà cái 5 cả hai nhóm văn hóa tân thời kèo nhà cái 5 trí thức và thị dân. Năm 1938 đã có được một bối cảnh thuận lợi trong thời kỳ Mặt trận Dân chủ 1935-1939, để từ đó các ý niệm về một thực thể văn hóa Việt Nam được bồi đắp cho dù thận trọng và có tính chất những viên đá dò đường, đặc biệt từ những thể loại tân thời như kịch nói và tân nhạc.

Nguyễn Trương Quý