Đô thị - như một cách kể về đời bóng đá trực tiếp kèo nhà cái

Từ đô thị kinh thành...

Là một nước nông nghiệp, các đô thị Việt Nam tuy xuất hiện khá sớm, nhưng loại tổ chức định cư này có vẻ mờ nhạt hơn làng xã. Chúng chủ yếu bám quanh nơi làm việc, ăn ở của vua quan dưới dạng đô thị kinh thành, thành lũy rồi dần dần có thêm các phố và thị. Động lực kinh tế do phục vụ cung đình của đô thị Việt nhiều hơn là thương mại và sản xuất hàng hóa, vốn là nguồn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái chính của đô thị cổ đại phương Tây. Có lẽ vậy mà có từ “thành thị” khi chỉ các đô thị truyền thống của Việt Nam vốn gắn với chính quyền hơn là kinh tế. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến các mô hình của đô thị Việt Nam ở tất cả các thời kỳ.

PGS-TS. Nguyễn Hồng Thục

Nếu mô hình ở thị dân đồng bằng vốn dựa vào thủ công nghiệp và cửa hàng buôn bán nhỏ của kinh tế hộ gia đình đã tạo nên các mặt phố, tuyến phố - thì có thể thấy chúng tiếp tục được bảo lưu trên các cảng thị. Nơi sông ngòi và bờ biển, mô hình đô thị nhỏ gắn thị dân với giao thương hàng hóa trên sông nước đã tạo nên bóng đá trực tiếp kèo nhà cái dạng cư trú độc đáo, bóng đá trực tiếp kèo nhà cái sáng tạo của người Việt đậm chất bản địa. Phố khởi đầu chỉ là bóng đá trực tiếp kèo nhà cái dãy quán bán hàng chạy từ bến sông, bến thuyền lên bờ để đón hàng hóa do giao thông thủy cung ứng quanh vùng. Rồi dần lượng hàng hóa tăng kéo theo quán xá mọc lên như nấm, tạo thị và cảng thị... cứ thế, sự khởi đầu bằng những con phố nhỏ như vậy mà hình thành Kẻ Chợ, Phố Hiến, Vân Đồn, Bao Vinh, Hội An, Gia Định, Chợ Lớn, Phố - bến Ninh Kiều, Hà Tiên… Tất nhiên độ lớn của các đô thị sông nước còn được kích hoạt bởi giao thương với tàu bè ngoài nước.
Như vậy bóng đá trực tiếp kèo nhà cái lần nữa, từ đồng bằng đến duyên hải - mô hình phố của người Việt vẫn làm chủ đô thị, vẫn kiên nhẫn gắn kết thị dân truyền thống với nền kinh tế cảng thị sầm uất trên nền địa lý sông nước.

... ngắm phố Tây xưa và nay

Những công sở, dinh thự, biệt thự, nhà vườn kiểu Pháp không những được xây dựng ở khu phố Pháp (riêng biệt) với rất nhiều trung tâm hoạt động (từ đầu thế kỷ XX hầu như đô thị nào cũng có), mà còn được người Việt rất ưa chuộng. Nhà giàu lớn thì xây biệt thự phong cách Pháp, nhà giàu vừa “cải biên mặt tiền” nhà vườn, nhà ống… làm cả dãy phố lốm đốm “trang trí Pháp” dù tầng trệt vẫn là cửa hàng, đến bóng đá trực tiếp kèo nhà cái làng ven đô hôm nay có cả xóm nhà Tây, làng giàu như Cự Đà (Bắc Ninh) có đến dăm chục khu dinh thự “kiểu Pháp, Pháp-Việt”...

Chúng ta đang chứng kiến quy mô xây dựng đô thị có thể lớn gấp nhiều lần thời thuộc Pháp. ẢnhCTV

Thị dân thời hiện đại đã làm quen với loại hình cư trú mới và mở mang thêm nhiều dãy phố với các lô đất lớn làm nhà mà người Pháp chỉ dùng để ở và đãi khách làm ăn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cách sang trọng, tách khỏi kiểu nhà ở-cửa hàng vốn bình dân trong các phố cổ.
Quỹ dinh thự, công sở và biệt thự Pháp đang là bóng đá trực tiếp kèo nhà cái di sản hiện hữu làm nên vẻ sang trọng, vẻ đẹp riêng cho các đô thị Việt trong vùng Đông Nam Á. Chúng sở hữu những chuỗi phong cách nghệ thuật tiền cổ điển, cổ điển, tân cổ điển, địa phương Pháp, Art décor, Indo-China (phong cách Đông Dương của hiện đại-bản địa thời kỳ đầu, rực rỡ, giao thoa với văn minh phương Tây)...

Nhìn lại nhà tập thể, cư xá...

Những năm 60- 80 thế kỷ trước, các đô thị được bổ sung một mô hình ở mới, đại chúng hơn do tiết kiệm đất và cung ứng dễ hơn các dịch vụ đời bóng đá trực tiếp kèo nhà cái thiết yếu cho cư dân. Khu chung cư tập thể ở miền Bắc chịu ảnh hưởng của tiểu khu ở Liên Xô cả về quy hoạch, cấu trúc và chức năng. Lấy đơn vị hạt nhân là trường học và bách hóa cho các nhóm ở kiểu tập thể từ bốn - sáu tầng quây quần xung quanh, Hà Nội xây tới 64 khu chung cư khắp những khu đất phía Tây và Nam. Hải Phòng có khu An Dương và 220 nhà tập thể, Thanh Hóa có khu Phan Chu Trinh, Vinh có khu Quang Trung... Chủ yếu chúng xây để phân cho các cán bộ công chức ăn lương nhà nước ở.

Tiến bộ hơn về cấu trúc và tiện nghi là các khu cư xá của đô thị miền Nam xây cho quân nhân và công chức, số tầng cao hơn loại nhà tập thể miền Bắc, căn hộ khép kín, dịch vụ đa dạng hơn, có thể xen giữa các phố xá hoặc gần gũi với thiên nhiên. Sài Gòn bấy giờ có Thanh Đa, Cô Giang, Miếu Nổi... với hàng trăm chung cư xen cấy trong nội thành, các cư xá xây cho quân nhân cũng mọc lên tại Đà Nẵng, Nha Trang, Thủ Dầu bóng đá trực tiếp kèo nhà cái... và các tỉnh lỵ lớn.
Mô hình chung cư thích hợp với đô thị có nền kinh tế hàng hóa, dịch vụ phát triển để có thể tạo ra các khu ở độc lập với các khu thương mại, sản xuất và văn phòng. Việt Nam đã có một thời phát triển chung cư ba - năm tầng, nhưng nó bị bỏ quên, xuống cấp khoảng 20 năm sau chiến tranh do kinh tế khó khăn, đô thị không thể phát triển. Những năm 2000 trở về đây, chúng đột nhiên bóng đá trực tiếp kèo nhà cái dậy, phát triển như vũ bão, đa dạng hóa loại hình đáp ứng cho tất cả các tầng lớp cư dân đô thị từ giới nhà giàu đến thu nhập thấp.

... đến thời bóng đá trực tiếp kèo nhà cái khu đô thị mới

Đi đâu bây giờ cũng như đang ở công trường xây dựng, cả nước đang đô thị hóa. Vui buồn lẫn lộn vì hiện kinh tế thu từ bất động sản và xây dựng chiếm khoảng 15% GDP, tạo ra chừng 10% việc làm và khoảng 20% đầu tư tài sản cố định, nó cũng chiếm tỉ trọng rất lớn trong bóng đá trực tiếp kèo nhà cái khoản vay ngân hàng.
Đô thị hóa không được hoạch định tốt sẽ dẫn đến dòng dân di cư quá mức vào nó (khoảng 1 triệu người/năm). Số lượng việc làm, tiện nghi và tiện ích đô thị, dịch vụ công cộng thành phố có hạn, trong khi dòng người đổ về đô thị đa phần không có kỹ năng nghề nghiệp và nhà ở, gây áp lực nặng nề về cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội. Mô hình ở cũng vì thế mà khủng hoảng.

Bến Bạch Đằng - Sài Gòn xưa, nhìn từ khu đóng tàu Ba Son. ẢnhTL

Mô hình ở cho thị dân hiện nay chủ yếu là những căn hộ trong các chung cư cao tầng, nó đang báo hiệu một thời kỳ kinh tế bóng đá trực tiếp kèo nhà cáinh vượng - hay những người lựa chọn nó đang bị cuốn vào trào lưu thương mại vô tổ chức của các chủ đầu tư bất động sản? Khó xác định được giá trị thật của loại mô hình ở này, do chúng ta thường chẳng tách “chốn ở” của mình ra khỏi tổ chức môi trường sống bao chứa chúng. Hàng loạt dự án khu đô thị mới hoành tráng cho thấy điều kiện sống căn hộ được cải thiện rất nhiều và đa dạng ở TP.HCM, Hà Nội như: Phú Mỹ Hưng, Garden City, Royal City, City Times, Thăng Long, Central Park, Mariland, Đại Thanh, Linh Đàm, Gia Lâm... Nhưng rút cục hết thảy những người dù sống trong các loại “căn hộ cao - trung - thấp cấp” vẫn hàng ngày đối diện với những bế tắc của đô thị, như: tai nạn giao thông, kẹt xe tắc đường, lụt lội, ô nhiễm không khí, nước thải, nạn trộm cắp, cướp giật... hoặc không đủ chợ, bệnh viện, trường học, việc làm...

Như vậy rõ ràng các lối cư trú truyền thống, phi truyền thống tốt đẹp đã không phải hứng chịu những căn bệnh mới xảy ra ở các đô thị Việt trong thế kỷ XXI này. Khu đô thị mới là nơi chúng ta dẫu có thể thụ hưởng nhiều tiện nghi trong bóng đá trực tiếp kèo nhà cái căn hộ hiện đại, nhưng lại chung các bất an trong những thành phố đầy bất trắc. Vì thế, câu chuyện mô hình ở đô thị sẽ vẫn luôn đại diện cho mô hình đô thị, và chi phối nó là thể chế kinh tế cùng thời. Chúng ta đang chứng kiến quy mô xây dựng đô thị có thể lớn gấp nhiều lần thời thuộc Pháp, nhưng lại không thể tạo ra kỳ tích. Do thế người đô thị thường nhớ đến phố cũ, ngày xưa... với khá nhiều tiếc nuối.

PGS-TS. Nguyễn Hồng Thục