keo nha cai 5Làm 'sống lại' các dòng sông ô nhiễm ở Việt Nam: Cần bắt đầu từ đâu?

Trước thực trạng nhiều dòng sông đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, đến mức chỉ còn là kênh chứa keo nha cai 5 thải, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) cho biết công tác phục hồi, làm sống lại các “dòng sông chết” sẽ được triển khai đồng bộ (bao gồm cả biện pháp công trình và phi công trình) ngay sau khi Luật Tài nguyên keo nha cai 5 2023 chính thức có hiệu lực từ ngày 1.7.2024 tới.

Theo đó, giải pháp trọng tâm là đánh giá hiện trạng nguồn keo nha cai 5 để lập danh mục nguồn keo nha cai 5 bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm; huy động xã hội hóa trên tinh thần đảm bảo hài hòa lợi ích các bên...

Sẽ lập danh mục nguồn keo nha cai 5 bị suy thoái

Chia sẻ với phóng viên Báo điện tửVietnamPlusvề thực trạng nguồn keo nha cai 5 hiện nay, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên keo nha cai 5 (Bộ TN-MT) Nguyễn Minh Khuyến cho biết Việt Nam có 3.450 sông, suối với chiều dài từ 10 km trở lên (trong đó có 3.045 sông, suối nội tỉnh).

Tuy nhiên, do áp lực phát triển kinh tế-xã hội và biến đổi khí hậu (thời tiết khắc nghiệt, nắng nóng gay gắt, khô hạn kéo dài) dẫn tới nhu cầu sử dụng keo nha cai 5 trên các lưu vực sông ngày càng lớn đã làm gia tăng về lượng keo nha cai 5 thải, rác thải xả ra môi trường, gây ô nhiễm nguồn keo nha cai 5. Thực tế cho thấy nhiều dòng sông đã bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nghiêm trọng.

“Hầu hết các đoạn sông chảy qua khu vực tập trung đông dân cư và các khu công nghiệp, làng nghề đều đã và đang bị ô nhiễm với các mức độ khác nhau, cao nhất là vào mùa khô khi lượng keo nha cai 5 chảy vào các con sông giảm,” ông Khuyến nói.

Hệ quả nặng nề là nhiều dòng sông tại các địa phương trên cả keo nha cai 5 hiện nay không còn đúng nghĩa là dòng sông với đầy đủ chức năng của nó mà về cơ bản chỉ còn là kênh thoát keo nha cai 5 thải, không còn khả năng tự làm sạch các chất ô nhiễm, đơn cử như sông Tô Lịch, Sét, Lừ, Nhuệ, Đáy, Bắc Hưng Hải, Ngũ Huyện Khê...

Trong khi đó, nhu cầu về keo nha cai 5 dự báo sẽ còn gia tăng. Ông Khuyến cho hay theo dự báo của Ngân hàng thế giới, tổng nhu cầu keo nha cai 5 vào mùa khô năm 2030 sẽ tăng 32% so với hiện tại, gây áp lực nguồn keo nha cai 5 cho 11/16 lưu vực sông tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Trung Thắng - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách TN-MT (Bộ TN-MT), cũng nhấn mạnh nhiều hoạt động xả keo nha cai 5 thải từ sản xuất công nghiệp, nông nghiệp đã và đang tác động, gây sức ép ngày càng lớn đến cả về số lượng và chất lượng nguồn keo nha cai 5 các các sông, suối và các tầng chứa keo nha cai 5.

Trước trạng nêu trên, đại diện Bộ TN-MT cho biết cơ quan này đang triển khai thực hiện đánh giá sức chịu tải của nguồn keo nha cai 5 cho các sông liên tỉnh trên 13 lưu vực sông lớn. Một số địa phương cũng đã và đang triển khai thực hiện đánh giá sức chịu tải của nguồn keo nha cai 5 cho các sông nội tỉnh.

Đề cập thêm về góc độ chính sách, Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên keo nha cai 5 Châu Trần Vĩnh nhấn mạnh phục hồi, làm sống lại các dòng sông “chết” là chính sách rất lớn trong Luật Tài nguyên keo nha cai 5 2023 được Quốc hội Khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6 vừa qua và chính thức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1.7.2024.

Dự kiến, nhiều giải pháp cải thiện chất lượng keo nha cai 5 sông sẽ được triển khai sau khi luật có hiệu lực. Theo quy định của luật, Bộ TN-MT có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức lập danh mục nguồn keo nha cai 5 bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm để làm căn cứ xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch, chương trình, đề án phục hồi các nguồn keo nha cai 5.

“Thời gian tới, Bộ TN-MT sẽ tổ chức việc đánh giá tình hình suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm các dòng sông để lập danh mục nguồn keo nha cai 5 bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm,” ông Châu Trần Vĩnh thông tin thêm.

Huy động nguồn lực “làm sống lại” các dòng sông

Để có hành lang pháp lý cụ thể, Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên keo nha cai 5 Châu Trần Vĩnh nhấn mạnh Luật Tài nguyên keo nha cai 5 2023 đã bổ sung nhiều quy định, chính sách liên quan như quy định cơ chế, chính sách về tài chính cho hoạt động phục hồi nguồn keo nha cai 5 để có cơ sở huy động, phân bổ nguồn lực.

Theo đó, luật quy định xây dựng kế hoạch, chương trình, đề án phục hồi nguồn keo nha cai 5 bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm (ưu tiên phục hồi các “dòng sông chết”) nhằm khôi phục nguồn keo nha cai 5, tạo dòng chảy, cải tạo cảnh quan môi trường; bổ sung quy định về nguồn lực cho bảo vệ, phát triển tài nguyên keo nha cai 5, trong đó có nguồn vốn xã hội hóa; quy định các hoạt động đầu tư phát triển, tích trữ keo nha cai 5 và phục hồi nguồn keo nha cai 5 ưu tiên thực hiện theo hình thức xã hội hóa và chính sách ưu tiên.

Cụ thể, nguồn kinh phí để phục hồi các nguồn keo nha cai 5 bao gồm nguồn ngân sách nhà keo nha cai 5; nguồn vốn sự nghiệp kinh tế, sự nghiệp bảo vệ môi trường, đầu tư phát triển, quỹ bảo vệ môi trường; nguồn chi trả của đối tượng gây suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nguồn keo nha cai 5 và nguồn đóng góp khác của tổ chức, cá nhân.

Các biện pháp công trình gồm: Xây dựng, nâng cấp, cải tạo các công trình cống, trạm bơm, hệ thống kênh dẫn,… để tiếp keo nha cai 5, khơi thông dòng chảy, giúp các sông có các dòng chảy thường xuyên, liên tục, tránh tình trạng ứ đọng để trả lại cho sông khả năng tự làm sạch chất ô nhiễm.

Bên cạnh đó, các biện pháp phi công trình như quản lý, kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải trước khi xả ra các dòng sông cũng đã được quy định đầy đủ và đang được Bộ TN-MT các địa phương triển khai thực hiện. Tuy nhiên các biện pháp quản lý vẫn chưa thật sự đạt hiệu quả như kỳ vọng.

“Để đạt hiệu quả cao thì tổ chức, cá nhân phải thực sự nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, nguồn keo nha cai 5, từ đó được nâng cao ý thức chấp hành pháp luật một cách tự nguyện, tự giác,” ông Vĩnh nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Vĩnh cũng lưu ý khó khăn rất lớn để triển khai các dự án phục hồi dòng sông “chết” là hạn chế về nguồn lực cho các giải pháp đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo các công trình. Với điều kiện về ngân sách nhà keo nha cai 5 như hiện nay thì việc huy động được nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân (nguồn xã hội hóa) là rất quan trọng để có thể thực hiện được các dự án phục hồi các dòng sông “chết.”

“Tuy nhiên để huy động được nguồn lực này, chúng ta cần có những cơ chế, chính sách vừa đảm bảo hài hòa lợi ích của nhà keo nha cai 5 và tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp vừa phù hợp với các quy định của pháp luật có liên quan, đặc biệt là các pháp luật về đầu tư, pháp luật về thuế, phí,” ông Vĩnh chia sẻ thêm.

Hùng Võ