‘trực tiếp kèo nhà cái quỷ dân gian ký’ - cuốn sách bách khoa về trực tiếp kèo nhà cái quỷ trong dân gian Việt Nam

Khác với văn hoá phương Tây, các giai thoại về trực tiếp kèo nhà cái quỷ ở văn hoá phương Đông - đặc biệt là Việt Nam thường cho thấy trực tiếp kèo nhà cái quỷ gần gũi với con người hơn. Thường trực tiếp kèo nhà cái “xuất thân” từ những linh hồn của người đã khuất, hoặc một biến đổi về tâm linh với những loài vật quen thuộc đang sống. Chính vì vậy, trong văn hoá Việt Nam các vùng miền, trực tiếp kèo nhà cái quỷ xuất hiện nhiều trong những câu chuyện, tin đồn dân gian, thường để giải trí, hoặc doạ nạt, nhưng phía sau là giáo huấn, răn dạy người khác phải tôn trọng những vùng đất, thiên nhiên hoặc mộ phần của người đã mất.

Và phía sau trực tiếp kèo nhà cái quỷ, là những tâm tình, những thói quen, quan niệm về tự nhiên, về lẽ phải của người Việt trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Song, từ trước đến nay, chưa có một khảo cứu đầy đủ nào về trực tiếp kèo nhà cái quỷ ở Việt Nam, cho đến khitrực tiếp kèo nhà cái quỷ dân gian ký(Linh Lan Books & Nxb Hội Nhà văn, 2023) ra đời.

Tác phẩm là một bộ sách du khảo tập hợp các loài trực tiếp kèo nhà cái quỷ và hiện tượng tâm linh trong văn hoá truyền miệng ở Việt Nam, được chia làm các chương nhỏ, đi kèm với tranh vẽ theo phong cách dân gian hiện đại. Mỗi chương sẽ gồm một chủ đề, với minh hoạ sống động và những thông tin đầy đủ về định nghĩa, đặc tính và niềm tin dân gian về các loại trực tiếp kèo nhà cái quỷ.

Cuối sách là phần phụ lục các sáng tác thơ truyện liên quan đến trực tiếp kèo nhà cái quỷ dân gian.

Nhà nghiên cứu Phạm Minh Quân, Viện Nhân học Văn hóa, nói về cách tiếp cận của cuốn sách: “trực tiếp kèo nhà cái quỷ, thực chất, là nỗi sợ cái chưa biết, một trong những nỗi sợ nguyên thủy của loài người tự thuở hồng hoang. Do đó,trực tiếp kèo nhà cái quỷ dân gian kýlà một lịch sử về cái chưa biết đã được tác giả Duy Văn phác họa một cách sinh động, hàm súc và dễ hiểu, thông qua cả tranh lẫn lời. Việc nắm bắt và định danh nỗi sợ này, tức biến nó thuộc về địa hạt thức nhận người, cũng là một cách khuất phục nỗi sợ, đồng thời cho thấy một lịch sử ‘khác’, thứ huyền sử vẫn hằng tồn tại trực tiếp kèo nhà cái tâm thức người Việt”.

Hoạ sỹ Duy Văn và các cộng sự đã cất công sưu tầm những truyện xưa tích cũ từ trong sách vở, các chuyến điền dã và cả từ hiểu biết của những người xung quanh. Kể từ đó, anh lập nên một bảng danh sách các loài trực tiếp kèo nhà cái quỷ và hiện tượng tâm linh ở Việt Nam.

Điểm đặc biệt là Duy Văn đã thổi một hồn cốt dân gian qua những nét vẽ kết hợp lối vẽ doodle và tranh dân gian. Trong lời giới thiệu, tác giả cho biết động lực lớn nhất của anh là để phát huy một nét văn hoá đã tồn tại từ lâu, nhưng thường đi theo những cấm kị, không được công nhận đúng mức; trong khi các nước châu Á như: Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc đều có những sự bảo tồn với văn hoá trực tiếp kèo nhà cái quỷ của họ thông qua các hình thức diễn trình, hoặc khai thác làm phim ảnh, thương mại.

“Không những các sản phẩm từ trí tưởng tượng, mà cả những con trực tiếp kèo nhà cái thật được đưa vào chuyện dân gian đều có ý nghĩa riêng đặc biệt. Không biết tự bao giờ “con không ăn là Ông Kẹ tới bắt”, “trên cây dừa có trực tiếp kèo nhà cái tóc dài đánh du, đi chơi khuya là bị nó bắt”, “không ra tắm sông giữa trưa, không con trực tiếp kèo nhà cái da nó lôi chân”… còn nhiều những câu chuyện nữa gắn liền với những câu nói cửa miệng mà thuở nhỏ chắc hẳn nhiều người hay nghe.

Ông bà ta dùng những hình ảnh trực tiếp kèo nhà cái quỷ để răn dạy con cháu một cách khéo léo. Thuở xưa nạn bắt cóc nhiều người ta nghĩ ra ông ba bị để con cái ngoan ngoãn ở nhà, không quấy phá. Nếu đời sống thôn quê có nhiều thành phần tiểu tiện bừa bãi mà không xử lí, chúng ta có trực tiếp kèo nhà cái Lai, sẽ ăn phân và gây chết do đứt ruột. Từ đó mọi người chú ý giữ vệ sinh hơn. Đó chính là ý nghĩa nhân văn của trực tiếp kèo nhà cái quỷ trong dân gian”, hoạ sỹ Duy Văn chia sẻ.

Tác giả Duy Văn.

Đây sẽ là một bộ sách tiên phong về lĩnh vực vừa quen vừa mới lạ với văn hoá Việt. Đặc biệt sẽ là nguồn tham khảo cực kì phong phú và đáng giá cho những cá nhân, tập thể làm các dự án sáng tạo ở trực tiếp kèo nhà cái, như nhà văn Di Li nhận xét: “trực tiếp kèo nhà cái quỷ dân gian kýkhông chỉ là một cuốn sách để đọc, để cảm thấy thú vị mà còn là tư liệu tốt cho những nhà văn đang viết truyện kinh dị, hoặc các thể loại văn học có yếu tố huyền ảo”.

Thạch Thảo