trực tiếp kèo nhà cáiMùi sách

Lúc đó tôi mới nhìn lại nhãn dán trên hũ nến. Đó là loại nến có mùi hương của … trực tiếp kèo nhà cái bọc bìa da thuộc, loại trực tiếp kèo nhà cái quý được đóng bằng kỹ thuật kinh điển, thường nằm trong các tủ trực tiếp kèo nhà cái giới thượng lưu hoặc là loại trực tiếp kèo nhà cái cổ lưu truyền nhiều đời trong một gia đình bình thường. Nhà tôi chỉ có vài cuốn trực tiếp kèo nhà cái như vậy, bằng tiếng Pháp, để lại từ thời ông ngoại còn làm ở sở Hỏa xa Đông Dương trước năm 1945. Mùi hương đó có mùi giấy cũ, mùi da thuộc và một chút mùi vani, mùi trà cũ… là những gì tôi cảm nhận.

Việc nghiên cứu và kinh doanh mùi hương của trực tiếp kèo nhà cái ở nước ta nghe có vẻ lạ lẫm, nhưng thế giới, nhất là phương Tây, đã đi rất xa trong chuyện này. Ở Anh có một viện mang tên “Viện Số hóa khảo cổ học” đã làm chuyện độc đáo là thu lại mùi từ những cuốn trực tiếp kèo nhà cái cổ thế kỷ XIII tại hai thư viện của Anh và Mỹ rồi tổ chức triển lãm cho khách đến thăm ngửi mùi.

Họ lấy mùi bằng cách đặt trực tiếp kèo nhà cái trong hộp kín 72 giờ, thổi khí tinh khiết vào và thu mùi hương, xong phân tích thành phần hóa học của nó rồi mô phỏng lại. Một số công ty nước hoa và làm nến thơm nắm bắt ngay ý tưởng này, cho ra lò các sản phẩm của mình cho dân “mọt” ngửi mùi trực tiếp kèo nhà cái.  Có nơi còn tạo mùi hương lấy cảm hứng từ một tác giả cụ thể, như một người ở Mỹ kể rằng đã được mẹ anh tặng cho một cây nến  Charles Dickens  có mùi quýt, mùi cây bách xù và đinh hương. Tất nhiên, anh ta là một con mọt trực tiếp kèo nhà cái sống ở một đất nước nhiều người thích đọc trực tiếp kèo nhà cái.

Hình ảnh người mua trực tiếp kèo nhà cái ấp cuốn trực tiếp kèo nhà cái vào mặt hít mùi trực tiếp kèo nhà cái mới rất dễ bắt gặp đâu đó ở nhà trực tiếp kèo nhà cái, đường trực tiếp kèo nhà cái. Vậy trực tiếp kèo nhà cái có mùi gì? Tôi nhớ trực tiếp kèo nhà cái thường có mùi thơm nhẹ như vani, có khi có mùi chua nhẹ. Người ta nghiên cứu rằng giấy làm từ gỗ có chứa chất clignin, một hóa chất có liên quan mật thiết với vanillin là hợp chất tạo ra hương vani.

Ở Anh, từ một cuốn trực tiếp kèo nhà cái cổ xuất bản năm 1928, người ta ngửi thấy một phần của cuốn trực tiếp kèo nhà cái này là một trong tám mùi không xác định, bao gồm mùi sô cô la, mùi lửa than, mùi... nhà trọ cũ, mùi chợ cá, mùi vải lanh, bã cà phê, nước xốt và cà ri. Ở nhiều nơi, người ta cảm thấy mùi sôcôla là phổ biến nhất. Sau đó là mùi cà phê, mùi cà ri, gỗ và mùi than củi. trực tiếp kèo nhà cái trong một nhà thờ ở Anh có mùi gỗ, khói, đất, vani, mùi mốc, hạnh nhân, mùi cay nồng, dược liệu, hoa, trái cây, mùi bánh mì, cam quýt, mùi chua, và mùi kem...

Tôi nghĩ, nếu có ai thích ngửi mùi trực tiếp kèo nhà cái, thật ra đó là tình yêu đối với trực tiếp kèo nhà cái mà mùi hương là chất dẫn truyền.

Chắc chắn mùi của trực tiếp kèo nhà cái ở châu Âu khác mùi trực tiếp kèo nhà cái ở xứ nhiệt đới. Cuốn trực tiếp kèo nhà cái trong căn nhà ẩm thấp hay thiếu vệ sinh dễ hình thành mùi của trực tiếp kèo nhà cái. trực tiếp kèo nhà cái càng cũ càng có mùi riêng. Mùi trực tiếp kèo nhà cái có được còn từ những thói quen của người đọc trực tiếp kèo nhà cái. Có ai ăn vặt khi đọc không? Có ai đã làm đổ rượu, hút tẩu, hay vừa đọc vừa nấu bếp đốt bằng củi? Có cuốn trực tiếp kèo nhà cái nào được dùng đế... chống chân ghế hoặc đập con ruồi, con muỗi hay con gián không? Có ai ép lá thuộc bài, cánh hoa hồng hay cánh hoa phượng không? Tất cả đều tạo nên hương của trực tiếp kèo nhà cái.

Vậy trực tiếp kèo nhà cái ở Việt Nam có mùi gì?

Thập niên 1940, khi giấy in khan hiếm, người ta dùng giấy dó in trực tiếp kèo nhà cái, vậy trực tiếp kèo nhà cái bằng giấy dó có mùi gì?

Sau năm 1975, giấy in trực tiếp kèo nhà cái dùng giấy tái chế có mùi gì? Trong trí nhớ, tôi nghĩ đó là mùi than củi khét, mùi cỏ khô, có đúng vậy chăng? Mùi trực tiếp kèo nhà cái in bằng giấy tái chế gắn chặt với thời bao cấp khốn khó, thèm đọc trực tiếp kèo nhà cái đến độ không thể tưởng tượng rằng mình có thể đọc được những cuốn trực tiếp kèo nhà cái giấy đen xỉn đến như vậy. Mua lại vài cuốn trực tiếp kèo nhà cái xưa nhưĐội săn của quốc vương XtachayNhà nguyện Critxtốp, lại cảm thấy có mùi ẩm mốc và mùi bụi lâu năm không thoát được.

Mùi trực tiếp kèo nhà cái gắn với những kỷ niệm. Tôi nhớ ba tôi thích vừa đọc trực tiếp kèo nhà cái vừa rít ống điếu (bây giờ gọi là tẩu). Khi giở mấy cuốn trực tiếp kèo nhà cái ba thường đọc đi đọc lại như bộCon đường đau khổcủa Alexey Tolstoi hay bộSông Đông êm đềmcủa Solokhov, thoảng qua mùi thuốc lá Gò Vấp. Tuy nhiên, khi giở ra bộTam Quốc Chímà ông đọc thường xuyên thời trước 1975, lại có mùi thuốc lá nhồi Half and Half mà sau này tôi biết đó là mùi anh đào.

Ảnh minh họa: Reuters

Những ngày hè mùa mưa tuổi nhỏ, không đi chơi được, tôi ôm bất cứ trực tiếp kèo nhà cái gì đang có để đọc. Ánh sáng ngày mưa ngoài cửa sổ không đủ nên trực tiếp kèo nhà cái được dí sát vào mắt.  Tôi nhớ nhiều cảm giác lúc đó với mùi trực tiếp kèo nhà cái ấm, hơi chua sát tận mũi.

Tôi nghĩ, nếu có ai thích ngửi mùi trực tiếp kèo nhà cái, thật ra đó là tình yêu đối với trực tiếp kèo nhà cái mà mùi hương là chất dẫn truyền. Cuốn trực tiếp kèo nhà cái mới mua, nâng niu trên tay nhưng chưa đọc được ngay thì động tác ấp trực tiếp kèo nhà cái vào mặt để cảm nhận mùi hương là cách tiếp nhận ban đầu chóng vánh nhất. Đối với những cuốn trực tiếp kèo nhà cái xưa cũ, trực tiếp kèo nhà cái quý trong thư viện mới có, trực tiếp kèo nhà cái do người Pháp viết về Đông Dương, trực tiếp kèo nhà cái giấy dó của Tản Đà, trực tiếp kèo nhà cái L’art à Hue… mùi trực tiếp kèo nhà cái đôi khi ẩm mốc, đôi khi khô cứng hay bụi bặm…. tỏa ra mùi quá khứ, mùi thuộc địa, mùi  của những ngày xưa lạc hậu, lễ nghĩa cũ mòn… Ai đã cầm đến nhưng cuốn trực tiếp kèo nhà cái này: ông Tây thực dân? Cụ Vương Hồng Sển? Sơn Nam?... Nó đã nằm ở đây từ khi nào, lưu lạc vào Nam từ biến cố 1954, Huế 1968 hay được thu mua sau này?

Người ta có thể đoán tuổi một cuốn trực tiếp kèo nhà cái dựa vào mùi giấy cũ in ra cuốn trực tiếp kèo nhà cái đó đang trong quá trình tự hoại dù rất chậm. Điều đó được giới bán trực tiếp kèo nhà cái cổ nghiên cứu kỹ. Trong số đó, vài người đã tìm cách làm trực tiếp kèo nhà cái cổ giả, ngoài hình thức cũ kỹ và tàn tạ bằng kỹ thuật in ấn, kỹ thuật đóng trực tiếp kèo nhà cái theo kiểu cổ điển và nhiều thủ thuật khác, họ bắt buộc cần phải tạo mùi mốc, ẩm lâu ngày, bụi và những mùi khác để đẩy tác phẩm giả mạo tinh vi của mình lên giá rất cao mà chỉ giới siêu giàu mới mua nổi. Đó là câu chuyện ở nước ngoài và biết đâu nó sẽ lan tới thị trường trực tiếp kèo nhà cái Việt!

Tôi nhớ mấy năm đầu thập niên 2000, thị trường trực tiếp kèo nhà cái khởi sắc do các công ty văn hóa tư nhân được làm trực tiếp kèo nhà cái liên kết. trực tiếp kèo nhà cái tồn nhiều nên vài nơi bắt đầu bán trực tiếp kèo nhà cái giảm giá, đến tận kho chọn lựa. Cảm giác được bò dưới sàn xi măng lựa trực tiếp kèo nhà cái, lúc đó đã bề bộn không theo thứ tự nào, thật sung sướng. Mùi trực tiếp kèo nhà cái cũ lưu kho thoảng trong không khí, không giống lắm mùi của những tiệm trực tiếp kèo nhà cái cũ… kiểu gì cũng là những khoảnh khắc hạnh phúc, nhắc tôi nhớ tuổi nhỏ cùng anh đi mua trực tiếp kèo nhà cái ở mấy cái sạp gần khu vệ sinh công cộng trên đường Lê Lợi, và những lần tự đón đi xe lam ra chợ trực tiếp kèo nhà cái cũ Đặng Thị Nhu sau năm 1975...

Phạm Công Luận