bóng đá trực tiếp kèo nhà cái trong công trình xây dựng: nghịch lý thị trường và tia sáng cuối đường

Nhiều kính rồi lại kéo rèm, bật đèn.

Vấn đề giảm tiêu thụ bóng đá trực tiếp kèo nhà cái không tái tạo trong các tòa nhà đã được Nhà nước quan tâm ở tầm vĩ mô, do nước ta phải đảm bảo các cam kết quốc tế, ví dụ như cam kết tại các hội nghị chống biến đổi khí hậu COP. Như vậy nên tìm nguyên nhân từ vi mô của chính lĩnh vực thiết kế, xây dựng và bất động sản.

Quy chuẩn 09 không được thực thi?

Lướt qua từ năm 2005 tới nay, khi bắt đầu có Quy chuẩn Quốc gia 09 nhằm kiểm soát việc sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của các công trình xây dựng, nhưng giới hành nghề thiết kế, xây dựng dường như rất ít tham gia thực hiện Quy chuẩn này, thậm chí nhiều người còn không biết Quy chuẩn này có tồn tại. Cần lưu ý rằng các quy định thuộc về Quy chuẩn 09 đều có tính bắt buộc. Ngoài việc tham gia đào tạo nâng cao năng lực miễn phí, kiến trúc sư, kỹ sư phải tự học, hoặc bỏ tiền ra đi học để có đủ kiến thức nhằm tiếp tục hành nghề cho phù hợp với quy định mới của pháp luật.

Cũng nên biết Quy chuẩn 09 của Việt Nam mới chỉ là tập hợp của những quy định đơn lẻ cần tuân thủ, không hề có các phép tính phức tạp so với cùng công việc thiết kế của các kiến trúc sư, kỹ sư trên thế giới. Năm 2013, năm 2017 Quy chuẩn này đã các có phiên bản mới, đã đơn giản hóa đáng kể các công việc cần thực hiện.

Thực trạng này cho thấy năng lực của một bộ phận không nhỏ kiến trúc sư, kỹ sư hành nghề thiết kế do không được cập nhật những kiến thức, vấn đề mang tính toàn cầu, đã tụt hậu xa so với thế giới, dường như họ đang đánh mất khả năng tự học, tự nghiên cứu. Trong khi hiện nay tại nhiều nước việc tính toán sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái công trình là bắt buộc ngay cả đối với công trình nhà dân.

Khoảng 10 năm trở lại đây, các công trình lớn được xây dựng nhiều, trong đó có một số công trình được xem xét, hỗ trợ thiết kế bổ sung theo các chương trình hỗ trợ phát triển của quốc tế như USAID, UNDP… đã giúp các công trình xây lên tiết kiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái từ 15-50% với tổng chi phí không hề tăng, thậm chí giảm.

Từ  kết quả này, việc kiểm tra được mở rộng tới nhiều công trình qua các hình thức, chương trình khác nhau và được áp dụng tính toán bằng công nghệ mới, theo đó đã phát hiện  khá nhiều vấn đề. Thí dụ các hệ thống tiêu thụ bóng đá trực tiếp kèo nhà cái chính như chiếu sáng và điều hòa của nhiều công trình bị thiết kế rất cẩu thả, dẫn tới tiện nghi bên trong công trình không tốt, chi phí cho hệ thống điều hòa lớn quá mức cần thiết, vượt quá 30% là khá phổ biến, không ít công trình vượt quá 100% (bạn đọc không đọc nhầm đâu, 100% tức là công suất hệ thống vượt quá cần thiết 2 lần, một vài trường hợp thay vì  chỉ cần chi 45-50 tỷ VND là đủ ,thì  đã phải chi tới 100 tỷ cho mua sắm thiết bị).

Tiện nghi công trình không tốt có thể dễ dàng nhận biết khi 90% các toà nhà văn phòng phải kéo rèm bật đèn do hoàn toàn bỏ qua khâu thiết kế chiếu sáng tiện dụng. Nhà chung cư thì có quá nhiều thiết kế phòng ngủ không có cửa sổ vẫn được phê duyệt xây dựng… Về nhiệt lại thường xảy ra vấn đề trong các không gian văn phòng rộng, rằng khu vực gần vách kính thì nóng, xa vách kính thì lạnh, các bản thuyết minh thiết kế điều hòa cẩu thả, sao chép từ dự án này sang dự án khác không khác gì luận văn sinh viên học lực kém vậy mà vẫn qua được các cấp thẩm định, phê duyệt….

Như vậy có thể thấy rằng việc tiết kiệm thiết kế phí đã gây ra hậu quả đi ngược lại hoàn toàn so với chủ trương tăng cường nội lực để hướng tới phát triển bền vững của chính phủ.

Thiết kế và thẩm định về bóng đá trực tiếp kèo nhà cái đều yếu: vì đâu?

Nói đi thì cũng phải nói lại, lỗi ở các vấn đề thiết kế và thẩm định không hoàn toàn nằm ở bóng đá trực tiếp kèo nhà cái lực của giới kỹ sư mà còn có nguyên nhân khác kìm hãm sự phát triển của ngành. Đó là từ hàng chục năm nay, thiết kế phí tại Việt Nam cho toàn bộ công trình chỉ được duy trì ở mức khoảng 1% so với tổng mức đầu tư xây lắp công trình đó (hầu như không tính phần thiết bị), so sánh với các nước khác, trung bình thiết kế phí ở mức 8-12% tổng mức đầu tư toàn công trình (tính cả phần thiết bị). Có vẻ như chúng ta đã tiết kiệm được rất nhiều tiền cho khâu thiết kế phí, nhưng có thật như vậy không? Và, có đáng để làm như vậy không?

Thiết kế phí tại Việt Nam cho toàn bộ công trình chỉ được duy trì ở mức khoảng 1% so với tổng mức đầu tư xây lắp công trình. Ảnh minh hoạ

Phải nói rằng thời gian duy trì thiết kế phí thấp đã quá dài, kết quả là hiện nay, với sự bùng nổ của ngành bất động sản, các công ty thiết kế kiến trúc, kết cấu, cơ điện... luôn phải làm việc cật lực, hết công suất để đáp ứng nhu cầu kinh doanh bất động sản. Nhưng sự hết công suất này có đi kèm với nâng cao chất lượng của đội ngũ thiết kế? Đối với vấn đề bóng đá trực tiếp kèo nhà cái thì câu trả lời tất nhiên là KHÔNG. Bởi  năng lực của giới thiết kế và thẩm định khá thấp khi tham gia xử lý các vấn đề liên quan tới bóng đá trực tiếp kèo nhà cái công trình, kèm theo đó là sự thiếu hụt các điều kiện thưởng phạt cho các công trình tiết kiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, công trình xanh, công trình vi phạm các quy định về thiết kế bóng đá trực tiếp kèo nhà cái.

Ý kiến cá nhân người viết bài cho rằng, điều vô cũng đáng tiếc là nếu thiết kế phí được duy trì ở mức từ 4-6% tổng mức xây lắp (chưa cần của tổng mức đầu tư) thì có lẽ, với sự cần cù chịu khó của giới làm nghề Việt Nam, sẽ có rất nhiều công ty đã có thể vươn ra nước ngoài, cạnh tranh sòng phẳng với thế giới để đem ngoại tệ về Việt Nam. Tiếc rằng mức 1% đã hủy hoại quá nhiều bóng đá trực tiếp kèo nhà cái lực của ngành và của các thế hệ chuyên gia, và hiện nay rất nhiều các công ty thiết kế nội vẫn mải mê cạnh tranh ”trong ao nhà” bằng giá rẻ và phối cảnh đẹp.

Như vậy rõ ràng nghịch lý ở đây là thị trường bất động sản rất phát triển, nhưng ngành thiết kế công trình lại tụt hậu, đếm bản vẽ tính tiền và thiếu hẳn hoặc rất qua loa phần quan trọng nhất là chất xám, là thuyết minh, số liệu, dẫn tới các hậu quả về chi phí, bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, môi trường.

Một hậu quả tiếp theo đang diễn ra khá phổ biến hiện nay là các chủ đầu tư trong nước không tin tưởng đội ngũ thiết kế trong nước, để đảm bảo công trình của họ được tốt, chủ đầu tư thường thuê tư vấn nước ngoài thực hiện. Nghịch lý ở chỗ là để tiết kiệm chi phí, họ chỉ thuê phần thiết kế  concept để có được  phối cảnh đẹp, còn các phần kỹ thuật sâu hơn, nhất là MEP liên quan tới bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, môi trường vẫn được đảm nhiệm bởi tư vấn trong nước. Thiệt hại cuối cùng đương nhiên là tổng thể nền kinh tế, so sánh về mức sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái với các nước xung quanh Đông Nam Á, Việt Nam cần gấp đôi lượng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái để tạo ra 1 đơn vị GDP.

Với cách làm như vậy thì bóng đá trực tiếp kèo nhà cái và môi trường, chi phí hệ thống MEP sẽ bị coi nhẹ, đương nhiên phần thiệt hại sẽ dành cho chủ đầu tư, nhất là những công trình đòi hỏi kỹ thuật cao như khách sạn, bệnh viện, văn phòng lớn, trường học … Thiết nghĩ nên làm ngược lại, có thể tổ chức thi concept trong nước, còn phần kỹ thuật chuyên sâu nên lựa chọn chuyên gia hoặc tư vấn nước ngoài có năng lực về bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, tối ưu hóa chi phí để đảm bảo lợi ích chi phí công trình.

Hậu quả của “thiết kế phí với mức giá bèo”  là  sự tụt hậu về năng lực của đội ngũ thiết kế, tốn kém do mua thiết bị công suất quá lớn, sự tốn kém này trong hàng  chục năm có lẽ đã gấp hàng trăm ngàn lần chi phí tiết kiệm được do duy trì giá cực thấp cho khâu thiết kế.  Kèm theo đó đương nhiên là sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái kém hiệu quả, yêu cầu bóng đá trực tiếp kèo nhà cái tăng vọt đòi hỏi đầu tư nhà máy điện mới liên tục, từ đó lại dẫn tới phát thải lớn và tổn hại môi trường sống.

Ánh sáng cuối đường

Từ những năm 2005 Bộ Xây dựng đã đưa vấn đề tiết kiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái công trình vào thiết kế, bằng chứng là sự ra đời của QC 09:2005. Nhưng  Quy định này lúc đó còn nhiều vấn đề phức tạp và khó áp dụng cả về kỹ thuật lẫn công nghệ nên việc áp dụng không thành công. Sau các lần điều chỉnh  QC 09:2013, QC 09:2017, đã đơn giản hóa đáng kể các yêu cầu của quy chuẩn, chỉ còn vài phép tính đơn giản.

Kiến trúc sư thiết kế che nắng, kỹ sư điều hòa bỏ qua không tính là một trong những nguyên nhân gây thừa hệ thống điều hòa.

Tuy vậy việc áp dụng đại trà vẫn còn khó khăn. Vì nguyên nhân  lại nằm ở chỗ không có chi phí bổ sung cho những công việc dạng này. Bởi quy định hiện hành của nhà nước là trả tiền theo hồ sơ bản vẽ thiết kế công trình. Các vấn đề về bóng đá trực tiếp kèo nhà cái và kiểm định bóng đá trực tiếp kèo nhà cái lại chưa có trong khung thiết kế phí. Nôm na là không có tiền trả cho các công việc này, dù rất hữu ích.

Có một tín hiệu rất đáng mừng là gần đây, các đơn vị chuyên môn của Bộ Xây dựng đang bắt đầu nghiên cứu rà soát, xây dựng định mức đơn giá cho các nội dung liên quan đến sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái tiết kiệm và hiệu quả trong các công trình xây dựng từ giai đoạn lập dự án, thiết kế, thi công xây dựng, kiểm tra nghiệm thu, quản lý vận hành công trình. Tất nhiên trong đó có vấn đề tuân thủ quy chuẩn 09. Đây có thể coi là bước đầu sửa đổi để nhìn nhận lại  “vấn đề thiết kế phí 1% đã tồn tại vô lý hàng chục năm qua”

Nếu muốn có công trình tiết kiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái và xác định được công trình đó tiết kiệm bao nhiêu % so với mốc chuẩn thì cần phải có chuyên môn kỹ thuật sâu hơn và có mốc chuẩn để so sánh. Câu trả lời cho các vấn đề dạng này đã được nhiều nước trên thế giới thực hiện, trong đó mốc chuẩn chính là mức sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của công trình tuân thủ quy chuẩn, tiêu chuẩn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái ở mức tối thiểu.

Để xác định mức sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của công trình, công cụ được sử dụng phổ biến nhất là công nghệ mô phỏng nhiệt động bóng đá trực tiếp kèo nhà cái công trình (Building dynamic energy simulation). Công nghệ này có thể xác định được phần trăm tiết kiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái của công trình sẽ xây so với mốc chuẩn, các cơ quan quản lý sẽ có căn cứ để đưa ra các ưu đãi cho công trình tiết kiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, hoặc đánh giá gắn nhẵn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cho bản thiết kế công trình đó.

Bộ Xây dựng có thể đã bắt đầu hiểu  rõ vấn đề này, rằng nếu chỉ thuần túy áp dụng QC 09 sẽ không thể đảm bảo được yêu cầu phát triển bền vững trong giai đoạn hiện nay, cần phải kích thích, khuyến khích các công trình tiết kiệm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái vượt xa quy chuẩn… Chính vì vậy mà song song với chương trình điều chỉnh bổ sung thiết kế phí cho thực hiện tuân thủ quy chuẩn 09, các cơ quan thuộc Bộ cũng chuẩn bị tiến hành nghiên cứu bổ sung chi phí cho thực hiện mô phỏng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nhằm đánh giá chất lượng môi trường của công trình ngay từ khâu thiết kế.

Những công việc đang triển khai hiện nay tại Bộ Xây dựng dành cho vấn đề bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nếu đi vào thực tế, sẽ tạo ra một ngành mới, ngành “Mô phỏng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái”, giúp dự báo tiện nghi, chi phí sử dụng công trình. Ngành nghề mới ứng dụng những công nghệ tiên tiến đang được sử dụng phổ biến trên thế giới sẽ giúp kiểm soát chặt chẽ quá trình thiết kế công trình.

Từ đó có thể mở đường cho những công nghệ thiết kế tiên tiến đang được dùng phổ biến tại các nước phát triển có đất dụng võ tại Việt Nam, giúp giảm đi những khoản đầu tư không đáng có, đồng thời giúp giảm tới 30%, thậm chí 50% hay hơn nữa cho các hóa đơn điện bóng đá trực tiếp kèo nhà cái chi trả hàng tháng.

Và có lẽ đây là những tín hiệu đầu tiên, quan trọng để bắt đầu góp phần giảm bóng đá trực tiếp kèo nhà cái bụi mịn trong các thành phố lớn, con cháu chúng ta sẽ dần có cơ hội với bầu trời trong xanh, với việc ra khỏi nhà mà không lo quên khẩu trang…

Ths. Kts Trần Thành Vũ(Viện trưởng Viện Nghiên cứu Định cư và bóng đá trực tiếp kèo nhà cái bền vững - ISSER)