trực tiếp kèo nhà cáiNâng niu cánh bướm

Tuyến nội tiết giống hình cái áo trực tiếp kèo nhà cái nên gọi là trực tiếp kèo nhà cái trạng, âm thầm nằm phía trước cổ, liền dưới trái cổ, có hai thùy giống như con bướm có hai cánh. Bình thường không thấy được, chỉ hiện ra khi thành bướu cổ. Tuyến trực tiếp kèo nhà cái cần chất iốt từ nước uống hoặc thức ăn để làm ra cáchormon giúp cho cơ thể hoạt động. Ung thư mọc từ các tế bào tuyến trực tiếp kèo nhà cái.

Theo số liệu ghi nhận ở TP.HCM, ung thư tuyến trực tiếp kèo nhà cái thường gặp hàng thứ tám ở phụ nữ. Bệnh thường tuổi từ 18 đến khoảng 50, có thể ở tuổi nhỏ hơn nhưng hiếm. Phụ nữ dễ bị hơn. Ít ai biết đây là loại ung thư dễ trị khỏi. Nhờ biết bệnh thật sớm, điều trị đúng cách cho kết quả tốt trên 95%. Thật vui.

Ðịnh bệnh

Triệu chứng. Lúc ban đầu ung thư rất im lìm - Có khi chẳng thấy gì cả, mà bác sĩ rà máy siêu âm vòng cổ thấy một hột nhỏ khoảng vài mm trong tuyến trực tiếp kèo nhà cái. Dùng cây kim thật nhỏ chích hút tế bào biết được lành ác.

Rồi sau mới lộ ra: một hột nhỏ rờ được dưới da, chạy lên chạy xuống khi nuốt nước miếng - đây là triệu chứng sớm thường gặp nhất; giọng nói thay đổi, khàn tiếng ngày càng nhiều; nuốt khó; đau ở cổ và họng; vài cục hạch ở cổ bên.

Chẩn đoán

Bác sĩ khám tìm một hoặc vài hột ở trước cổ và các cục hạch ở cổ bên. Siêu âm rà vùng cổ để xác định tính chất lành ác của hột trực tiếp kèo nhà cái và các hạch cổ. Nhờ siêu âm hướng dẫn, bác sĩ dùng kim nhỏ chọc vào bướu hút lấy tế bào (gọi là FNA) để xác định ung thư.

Xét nghiệm máu, đặc biệt lưu ý chất TSH trong cơ thể.

Ðiều trị

Các loại ung thư quyết định cách điều trị. Ung thư tuyến trực tiếp kèo nhà cái dạng nhú (carcinôm nhú) thường gặp nhất, chiếm đến 80% các ung thư. Ung thư trực tiếp kèo nhà cái dạng nang (carcinôm nang) chiếm khoảng 15%. Dạng nhú và dạng nang gộp lại gọi là ung thư biệt hóa, chiếm 90 - 95%, nữ có gấp ba bốn lần nam giới. Phần lớn gặp ở người từ 45 tuổi trở xuống, khoảng 95% trị thật tốt. Dĩ nhiên phải được điều trị đúng cách. Các loại hiếm gặp gồm ung thư trực tiếp kèo nhà cái dạng tủy, có thể di truyền và ung thư trực tiếp kèo nhà cái không biệt hóa, ác tính cao rất khó trị.

Phẫu trị là phương pháp điều trị tốt nhất:mổ cắt trọn hoặc gần trọn tuyến trực tiếp kèo nhà cái. Bác sĩ mổ lưu ý bảo vệ thần kinh nói (thần kinh thanh quản) và các tuyến cận trực tiếp kèo nhà cái. Bác sĩ cũng lấy các hạch lymphô ở bên cổ để thử ung thư có xâm nhiễm không. Đường mổ cổ thấp theo nếp da để sẹo tốt. Cuộc mổ có thể gây chảy máu và nhiễm trùng. Nếu cắt mất hoặc gây hư hại các tuyến cận trực tiếp kèo nhà cái sẽ gây chứng hạ calci máu. Tổn thương dây thần kinh nói sẽ làm liệt dây thanh âm, giọng khàn, giọng nhỏ đi hoặc khó thở. Trong tay bác sĩ lành nghề thì các tai biến này hầu như không xảy đến.

Liệu pháp hormon.Sau mổ bác sĩ sẽ cho người bệnh dùng thuốc levothyroxin (hormon trực tiếp kèo nhà cái). Viên thuốc có hai mục đích, trước hết bù lại lượng hormon trực tiếp kèo nhà cái thường do tuyến giúp nhả ra và đồng thời đè nén sự sản xuất hormon TSH từ tuyến yên. Lượng TSH cao có thể kích hoạt các tế bào ung thư sót lại. Cứ vài tháng bác sĩ cho xét nghiệm các hormon cho đến khi tìm ra liều lượng thích hợp.

Ðồng vị phóng xạ.Sau mổ ung thư trực tiếp kèo nhà cái, người bệnh băn khoăn có cần uống Iốt phóng xạ được không. Các tế bào trực tiếp kèo nhà cái hấp thụ I 131 phát tia phóng xạ giết chết các tế bào lành còn sót sau khi cắt trực tiếp kèo nhà cái, đồng thời giết các tế bào ung thư còn rơi rớt. Iốt phóng xạ còn giúp điều trị hiệu quả ung thư tái phát hoặc lan tràn trong cơ thể. I 131 cho uống dưới dạng viên bọc hoặc dạng lỏng. Không sợ hại các tế bào khác, vì trước tiên I 131 phóng xạ bị các tế bào trực tiếp kèo nhà cái ung thư chộp lấy. Iốt phóng xạ được bài tiết theo nước tiểu trong vài ngày đầu. Bác sĩ dặn dò cách tránh hại cho các người chung quanh. Chẳng hạn như tạm tránh tiếp xúc với những người khác, nhất là trẻ em và phụ nữ mang thai.

Xạ trị ngoài được dùng điều trị ung thư di căn xương và ung thư trực tiếp kèo nhà cái loại không biệt hóa. Hóa trị chỉ được dùng khi các phương pháp khác không hiệu quả.

trực tiếp kèo nhà cái biến chứng

Dầu đã mổ lấy trọn tuyến trực tiếp kèo nhà cái, ung thư có thể tái phát nhiều chục năm sau, dưới dạng các hạch cổ, các cục nhỏ ở nơi mô trực tiếp kèo nhà cái còn sót hoặc di căn ở phổi hoặc xương. Nên biết ung thư trực tiếp kèo nhà cái tái phát hoặc di căn có thể trị tốt.

Có thể phòng ngừa. Không biết rõ nguyên nhân nên không có cách phòng ngừa. Nhân vụ rò rĩ phóng xạ các lò hạt nhân Fukushima ở Nhật khiến nhiều người lo sợ. Ở Mỹ, Philippines, Hàn Quốc người ta uống iốt (potassium iodide) để tránh iốt phóng xạ không vào tuyến trực tiếp kèo nhà cái.

Cảnh giác ung thư tuyến trực tiếp kèo nhà cái

Có nhiều người, nhất là các cô còn trẻ, người bình thường khỏe mạnh mà đi khám bệnh mới biết bị ung thư tuyến trực tiếp kèo nhà cái. Đừng quá lo sợ rằng bướu cổ nào cũng là ung thư, nhưng cũng không được ỷ y là mình bị bướu cổ, chắc không sao đâu!

Nên chú ý một hột chạy lên chạy xuống khi nói hoặc nuốt nằm ở trước cổ, dưới “trái cổ”, khàn tiếng hoặc nuốt khó, thở thấy vương vướng, hạch ở dọc hai bên cổ, đau nhẹ trong họng. Bác sĩ xem và làm siêu âm thì nói là bướu dạng đa nhân hay đa hạt. Có khi chỉ thấy rõ một hột thì gọi là bướu trực tiếp kèo nhà cái đơn nhân hoặc đơn hạt.

Cần để bác sĩ xem kỹ hơn. Thường thì bác sĩ rà siêu âm rất kỹ vùng trước cổ và hai bên cổ. Nếu bướu đa hạt, bác sĩ thấy hột nào khả nghi thì giải thích rõ và đề nghị thử tế bào. Bướu đơn hạt là chỉ có một hột đơn độc thì càng đáng lưu tâm hơn, bác sĩ thường khuyên thử tế bào bằng phương pháp chọc hút tế bào, gọi tắt là FNA.

Dùng cây kim chích thật nhỏ, chọc nhẹ vài chỗ trong bướu để hút lấy tế bào, đau như kiến cắn thôi. Bác sĩ chuyên môn xem trên kính hiển vi. Kết quả trả lời là lành tính hoặc ác tính hoặc chưa rõ lành ác. Dựa vào đó thầy thuốc có lời khuyên về điều trị. Đối với bướu trực tiếp kèo nhà cái dạng đa hạt thì nguy cơ ung thư chỉ khoảng 5%, còn dạng đơn hạt thì nguy cơ cao hơn nhưng cũng từ 10 - 15%.

Tổng thống Argentina, bà Cristina Fernandez de Kirchner, 58 tuổi, được mổ 25 ngày sau khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai vì ung thư tuyến trực tiếp kèo nhà cái trạng (loại carcinôm dạng nhú).

Nhiều báo đài trên thế giới đưa tin cuộc mổ Cristina đã thành công. Ba ngày sau (7.1.2012) có kết quả chính xác: không phải trực tiếp kèo nhà cái thư. Thật cực lòng cho kíp mổ. Cuộc mổ thành công nhưng chẩn đoán trớt quớt. Không phải trực tiếp kèo nhà cái thư mà là bệnh lành (bướu tuyến dạng nang).

Carcinôm nhú vốn là loại ung thư trị rất tốt. Bệnh lành thì càng tốt hơn. Mừng Cristina! Khỏi uống đồng vị phóng xạ. Mất trọn tuyến trực tiếp kèo nhà cái uổng quá. Rất may bù được hormon suốt đời.

GS.BS Nguyễn Chấn Hùng