Nhiệt điện kèo nhà cái 888 không phải là lựa chọn duy nhất

Thống kê từ viện Năng lượng, hiện nay các nguồn điện được xây dựng với khối lượng lớn nhằm đáp ứng nhu cầu tăng cao phụ tải, trong đó thủy điện chiếm 40%, nhiệt điện kèo nhà cái 888 chiếm 28%, tuabin khí chiếm 22%, còn lại như nhiệt điện khí, nhiệt điện dầu, diesel, điện gió chiếm dưới 5%, nhập khẩu chiếm 2%. Ông Nguyễn Đức Cường, giám đốc trung tâm Năng lượng (viện Năng lượng) cho biết, sau 13 năm, đến nay, khoảng 26GM được đưa vào vận hành, tăng trưởng 13%. Riêng năm 2014, điện thương phẩm ước đạt 128 tỉ kWh, tăng trưởng 11,4% so với năm 2013.

Với nhu cầu năng lượng, đặc biệt là điện, ngày càng tăng như vậy, theo quy hoạch, Việt Nam sẽ tập trung tăng công suất phát điện từ thuỷ điện, nhiệt điện kèo nhà cái 888, và điện hạt nhân trong giai đoạn 2011 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Đặc biệt, về thuỷ điện, khi tiềm năng đã được khai thác đến 70%, và theo dự đoán tỷ trọng điện sản xuất từ thuỷ điện giảm xuống còn 20% vào năm 2020 và 12% vào năm 2030 trong tổng điện sản xuất của quốc gia, thì nhiệt điện kèo nhà cái 888 là một lựa chọn thay thế để đẩy mạnh phát triển, ước tính sẽ chiếm khoảng 60% công suất ngành điện cả nước vào năm 2030! Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, đây không phải là một tín hiệu đáng để hi vọng.

Thực tế, theo Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, nhiệt điện kèo nhà cái 888 đang gặp một khó khăn lớn về khả năng tự cung cấp kèo nhà cái 888, dẫn đến nguy cơ nhập khẩu kèo nhà cái 888 phụ thuộc vào thị trường thế giới. Tính toán, để thực hiện mục tiêu tăng sản lượng điện từ nhiệt điện kèo nhà cái 888, các nhà máy dự kiến sẽ cần 171 triệu tấn kèo nhà cái 888/năm, trong khi sản lượng kèo nhà cái 888 thương phẩm sản xuất toàn ngành kèo nhà cái 888 chỉ đạt 75 triệu tấn vào năm 2030.

Bên cạnh đó, rất nhiều nghiên cứu trên thế giới và trong nước đã chỉ ra rằng, khai thác và sử dụng kèo nhà cái 888 là nguyên nhân lớn nhất gây ra biến đổi khí hậu. Các nhà máy nhiệt điện kèo nhà cái 888 chiếm 37% tổng lượng CO2 phát thải trên toàn thế giới, và chiếm 72% lượng khí nhà kính (GHG) phát thải từ ngành điện. Một nghiên cứu của Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc UNDP (năm 2015) đã đưa ra con số phát thải từ nhiệt điện kèo nhà cái 888 của Việt Nam năm 2010 chiếm 20 % trong tổng số phát thải là 264 triệu tấn CO₂tương đương. Con số này được dự báo tăng lên 90% trong tổng số 515 triệu tấn CO₂tương đương vào năm 2030!

kèo nhà cái 888 Vĩnh Tân 4 - là một trong 4 nhà máy kèo nhà cái 888 Vĩnh Tân 1, 2, 3, 4 nằm liên hoàn ngay bên bờ biển. -ảnh: L.Quỳnh

Sử dụng nhiều nhiệt điện đốt kèo nhà cái 888 cũng khiến Việt Nam đang phải đối mặt với ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí nghiêm trọng, gia tăng tỉ lệ thất nghiệp, ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân xung quanh khu vực xây dựng nhà máy,... - theo khảo sát vừa được công bố tháng 7.2015 của tổ chức GreenID với các nhà máy nhiệt điện Thái Bình, Quảng Ninh, Hải Phòng, Vũng Áng, Duyên Hải. Một công trình nghiên cứu của ĐH Havard do chuyên gia ô nhiễm không khí và kèo nhà cái 888, ông Lauri Myilyvirta đứng đầu, cũng cho thấy: số người chết yểu do loại hạt bụi nhỏ nhất và nguy hiểm nhất trong khí quyển (PM2,5) từ nhiệt điện kèo nhà cái 888 vào năm 2010 trên toàn thế giới là 3,2 triệu người, trong đó ở Việt Nam là 31.000 người và riêng Đồng bằng Sông Cửu Long là 8.000 người.

Còn theo đánh giá về tác động đến môi trường của mỏ kèo nhà cái 888 và nhà máy nhiệt điện kèo nhà cái 888 ở Việt Nam do Viện Năng lượng thực hiện năm 2011: thiệt hại về kinh tế do gia tăng phát thải khí nhà kinh lên tới 1,2 tỉ đồng năm 2011, và tăng lên 9 tỉ đồng vào năm 2030. Thiệt hại do mưa axit là 94 triệu USD năm 2011, và tăng lên tới 729 triệu USD vào năm 2030. Ngoài ra, tác động tới sức khỏe của người dân do phát thải khí SO_x, NO_xtừ các nhà máy nhiệt điện đốt kèo nhà cái 888 được ước tính thiệt hại lên tới 99 triệu USD năm 2011, và 639 triệu USD vào năm 2030...

Trong tình hình đó, giải pháp nguồn năng lượng tái tạo và khác theo quy hoạch đến 2030 vẫn chỉ như muối bỏ biển và chưa được đầu tư phát triển. Nhiệt điện kèo nhà cái 888 vẫn là một ưu tiên phát triển trong tương lai bởi... “không còn lựa chọn nào khác” – như lời ông Nguyễn Đức Cường nhấn mạnh tại hội thảo liên quan vào ngày 17.7 vừa qua. Theo ông Cường, dù hiện nay, nhiều chính sách cho năng lượng thay thế đã được triển khải, như Viện Năng lượng đang trình Chính phủ xem cơ chế hộ trợ cho điện mặt trời cho các doanh nghiệp quy mô lớn và những hộ gia đình lắp đặt pin mặt trời để đấu vào điện hạ áp, cho những hộ gia đình sử dụng sinh khối; ban hành biểu giá với điện gió để lôi kéo nhà đầu tư;... thì những giải pháp phát triển điện khí, điện sinh khối, điện gió, điện mặt trời,... về thực tế vẫn bị hạn chế. Như điện sinh khối (sử dụng trấu, rơm rạ làm nhiên liệu) phải phụ thuộc vào mùa vụ; điện mặt trời, điện gió thì phụ thuộc vào thời tiết , đó là chưa kể chi phí đầu tư cũng như giá thành sẽ rất cao, ví dụ đối với điện mặt trời, lắp đặt 1MW cần khoảng 15-18 héc ta đất, rất tốn kém...

Tuy nhiên, nếu nhìn ra xu hướng Chính phủ các nước trên thế giới hiện nay đã bắt đầu ngừng đầu tư cho các nhà máy nhiệt điện kèo nhà cái 888 mới, thắt chặt các quy định về ô nhiễm môi trường đối với các nhà máy nhiệt điện kèo nhà cái 888 đang vận hành và đóng cửa các nhà máy nhiệt điện kèo nhà cái 888 đã lạc hậu, thì theo nhiều chuyên gia, Việt Nam không thể đi ra quỹ đạo này trước khi phải trả một cái giá quá đắt, khó có đường quay trở lại! Năm 2013, chính phủ các nước Mỹ, Anh và 5 quốc gia Bắc Âu đã tuyên bố chấm dứt đầu tư công cho các nhà máy nhiệt điện kèo nhà cái 888 ngoài quốc gia, trừ một số trường hợp đặc biệt. Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Đầu tư Châu Âu, Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Châu Âu cũng đã đưa ra các tuyên bố tương tự. Chính phủ Trung Quốc cũng đã buộc phải ban hành các biện pháp hạn chế tiêu thụ kèo nhà cái 888 tại 12/34 tỉnh thành khi đất nước này bị chìm trong ô nhiễm không khí nghiêm trọng suốt vài năm trở lại đây. Ngoài ra, thực tế cũng cho thấy, giá của năng lượng tái tạo (được xem như là 1 vấn đề khó khăn nhất trong việc phát triển nguồn năng lượng này tại Việt Nam hiện nay) đã giảm mạnh trong thập kỷ qua, thậm chí ở nhiều nơi, nguồn năng lượng này có mức giá tương đương với kèo nhà cái 888 và các nguồn năng lượng truyền thống khác!...

Thùy Linh