Trở lại kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Giá Thủ Thiêm

Cụm công trình gồm nhà thờ và hai dãy nhà tập xây vào các năm 1927 và 1933 của Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm. Ảnh: Trung Dũng

Sẽ điều chỉnh quy hoạch khu trung tâm Thủ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá?

Chính quyền TP.HCM đã công bố giữ lại Tu viện Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm và Nhà thờ Thủ Thiêm. Định hướng không đụng đến cụm công trình kiến trúc Công giáo trên bán đảo Thủ Thiêm nhắc nhớ Quyết định 3165/QĐ-UBND về việc phê duyệt đồ án điều chỉnh cục bộ quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm, quận 2 do Phó chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Hữu Tín ký ban hành ngày 19.6.2012.

Theo đó, quy hoạch mới có 8 phân khu chức năng so với 5 phân khu chức năng theo QĐ6566/QĐ-UBND năm 2005. Diện tích quy hoạch vẫn không đổi: 657ha. Nhưng phần đất dành cho “công trình văn hóa” (ứng với vị trí thực địa thì đây là Nhà thờ Thủ Thiêm và Tu viện Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm) đã bị “giải tỏa trắng” trên bản đồ đính kèm quyết định điều chỉnh cục bộ quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000.

Động thái di dời Nhà Chúa trên bản đồ quy hoạch bẻ ghi tinh thần bảo tồn những công trình tôn giáo trên bán đảo Thủ Thiêm được lặp kèo nhà cái trực tiếp bóng đá trong những văn bản liên quan đến lộ trình quy hoạch phát triển Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM đề cập việc “giữ gìn và tôn tạo” những công trình tôn giáo trong đó có Nhà thờ Thủ Thiêm tại Tờ trình số 1817/QHKT-ĐB2 ngày 18.8.2015.

Hội Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm nhìn từ trên cao. Ảnh: Nguyễn Minh Tú

Văn bản từ cơ quan tham mưu là một trong những cơ sở để UBND TP.HCM ban hành Quyết định 6565/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu trung tâm Đô thị mới Thủ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá tỷ lệ 1/5.000, thay thế Quyết định 367/TTg của Thủ tướng Chính phủ. Diện tích dành cho “công trình văn hóa” được thể hiện trên bản vẽ quy hoạch đính kèm Quyết định 6565/QĐ-UBND.

Văn bản này tiếp tục là cơ sở để UBND TP.HCM duyệt quy hoạch chi tiết Khu trung tâm Đô thị mới Thủ Thiêm tỷ lệ 1/2.000 bằng Quyết định 6566 ban hành cùng ngày, đều do Phó chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Đua ký. Công trình văn hóa vẫn vẹn nguyên trên bản đồ quy hoạch 1/2.000. Mặc dù sau đó UBND TP.HCM điều chỉnh hủy bỏ đoạn liên quan đến chi tiết “quyết định của Ủy ban thay thế quyết định của Thủ tướng” nhưng đều không ảnh hưởng đến việc giữ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá diện tích đất của “công trình văn hóa”.

Thêm nữa, trong bản thuyết trình quy hoạch tổng mặt bằng do Sasaki Associates thực hiện với sự hợp tác của Viện Quy hoạch Xây dựng TP.HCM đệ trình Ban Quản lý Đầu tư - Xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm cũng nêu rõ trong “những địa điểm nổi bật của khu lõi trung tâm” có các cơ sở Công giáo ở Thủ Thiêm. Đơn vị thiết kế xác định công trình tôn giáo lâu đời này là “khu văn hóa chính yếu”, đề nghị “giữ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá và kết hợp với thiết kế của lõi trung tâm”.

Cây me cổ thụ là chứng tích lịch sử, có từ ngày đầu thành lập Hội Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm, năm 1840. Ảnh: Trung Dũng

Việc cơ quan điều tra khởi tố hình sự ông Nguyễn Hữu Tín hai lần, điều tra vi phạm trong hai vụ án không liên quan đến Khu đô thị mới Thủ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá, không ảnh hưởng đến giá trị pháp lý của Quyết định 3165/QĐ-UBND. Tuy nhiên, việc lãnh đạo Thành ủy, Ủy ban của nhiệm kỳ này xác định bảo tồn Tu viện và Nhà thờ thì trình tự cần thiết có thể là ký ban hành một quyết định mới, điều chỉnh hoặc hủy bỏ một phần Quyết định 3165/QĐ-UBND theo hướng quy hoạch bảo tồn nguyên vẹn giá trị công trình của Giáo hội.

Trong một diễn biến liên quan, UBND TP.HCM đã đề xuất Chính phủ cho phép triển khai dự án tại khu chức năng 2A tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Nhưng thay vì giao 10 lô đất cho nhà đầu tư với tổng mức đầu tư 2,1 tỉ USD thì UBND TP.HCM giảm quy mô xuống còn 6 lô với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 900 triệu USD. Nguyên nhân giảm vì các lô đất còn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đang vướng giải phóng mặt bằng, cũng chính là cụm công trình kiến trúc Công giáo.

Hành lang của nhà tập xây năm 1933. Ảnh: Trung Dũng

Ban hành văn bản theo hướng bảo tồn Tu viện và Nhà thờ cũng là một trong ba nguyện vọng chính đáng của Hội dòng được sơ Maria Nguyễn Thị Ngoan, Tổng phụ trách Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm đề cập trong cuộc trao đổi với phóng viên Người Đô Thị. Tường thuật chuyến thăm Hội Dòng hôm 2.2.2019 của Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân, báo Thanh Niên dẫn ý ông Nhân nhấn mạnh Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm đã “tiếp nối truyền thống chia sẻ giúp đỡ những người khó khăn”, “rất tốt cho xã hội”.

Sống đời thánh hiến

Nhận định của Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân cũng chính là những sứ mạng được nêu rõ trong Hiến chương của Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm, cùng với đức tin và luân lý. Đức cha Pierre Lambert de la Motte, Đấng sáng lập Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm, chỉ định “phải săn sóc các phụ nữ và trẻ gái bệnh hoạn, có đạo hay không có đạo, để nhờ đường lối đó mà lo liệu phần rỗi đời đời cho họ”. Ngoài những nữ tu đang làm hộ lý tại một số bệnh viện, Hội dòng mua thêm một căn hộ tại chung cư An Lộc (quận 2), làm phòng châm cứu. Đây cũng là một trong những chốn tạm cư tập trung người dân Thủ Thiêm bị giải tỏa. Năm 2014, Hội dòng lập thêm hai cơ sở tại giáo phận Phú Cường để đón tiếp người nghèo không nơi nương tựa (cụ bà neo đơn, phụ nữ lầm lỡ...).

Ngược dòng lịch sử, Đức cha Lambert sáng lập hai Hội dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá: dòng nhất gồm các linh mục, dòng nhì gồm các nữ tu. Tuy nhiên, chỉ có dòng nhì phát triển. Lược sử Hội Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm 1840 - 2015 trích đăng bình luận của một tờ báo công giáo phát hành bên Pháp năm 1845: “Các phụ nữ đạo đức này rất đáng quý, nhất là trong thời bắt đạo, vào thời khai sinh đã phải lo việc giáo dục các trẻ nữ; và ngày nay nữa, họ tận tâm lo nâng đỡ kẻ bệnh hoạn và việc trở lại cho các phụ nữ bê bối. Họ sinh sống bằng công việc tay chân của mình, chỉ dùng hai bữa ăn thanh đạm mỗi ngày...”.

“Khổ chế” chính là tinh thần của Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá, khơi gợi hình ảnh Đức Chúa Jesus chịu nạn trên cây thập giá.

Nhà hưu dưỡng của Hội dòng, nơi chăm sóc các sơ lớn tuổi. Ảnh: Trung Dũng

Các soeur, tuỳ độ tuổi và sức khoẻ mà tham gia tích cực vào các hoạt động mang kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thu nhập duy trì hoạt động hội dòng. Ảnh: Trung Dũng

Các soeur làm than để tăng thu nhập du trì hoạt động nhà dòng. Ảnh: Trung Dũng

Thông tin giải tỏa Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá và Nhà thờ Thủ Thiêm xuất hiện trên cả phương tiện truyền thông chính thống và phi chính thống trong hai thập niên quy hoạch phát triển Khu đô thị mới Thủ Thiêm cũng được xem như một dạng “khổ chế”. Manh động đầu tiên là ủi sập Trường Nam Thủ Thiêm năm 2012. Ngôi trường hơn trăm tuổi (xây dựng năm 1875) là một trong ba cơ sở giáo dục của Hội dòng nằm ngoài khuôn viên Tu viện, cùng với Trường Nữ Thủ Thiêm (1875) và Trường Nữ Thánh Anna (1957). Tháng 10.2015, sóng gió lại nổi lên. Các nữ tu kịp thời ra hiện trường can ngăn khi chính quyền quận 2 tập kết phương tiện cơ giới chuẩn bị tháo dỡ Trường Nữ Thánh Anna.

Cả ba ngôi trường được Hội dòng bàn giao cho Sở Giáo dục TP.HCM sau khi Nhà nước công lập hóa hoạt động giáo dục từ 1975. Thông cáo chung giữa Sở Giáo dục TP.HCM và UBLL Giáo dục Công giáo ngày 15.10.1975 nêu rõ: “Quyền sở hữu các trường sở nói trên vẫn thuộc về Giáo hội Công giáo. Trong trường hợp muốn dành cơ sở phục vụ cho một mục tiêu khác ngoài mục tiêu giáo dục, cần phải có sự thỏa thuận của đôi bên”.

Từ 5.9.2011, cả ba trường ngưng hoạt động, là cơ sở để Hội dòng yêu cầu Nhà nước trả lại cho Giáo hội. Đầu năm 2017, thông tin giải tỏa Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh Giá Thủ Thiêm và Nhà thờ Thủ Thiêm lại rộ lên, nhất là sau khi chùa Liên Trì bị cưỡng chế thành công. “Tin vào Chúa, xin Chúa thương, gìn giữ. Cảm ơn Chúa đã cho chúng con sức mạnh giữ lại mái nhà của Chúa”, sơ Maria Nguyễn Thị Ngoan nhớ lại.

Trường Nữ Thánh Annn (1957) có một thời gian trở thành UBND phường Thủ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá. Ảnh: TL

Một trong rất nhiều tài liệu mà các nữ tu Hội Dòng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Thánh giá Thủ Thiêm còn lưu trữ liên quan đến các công trình trường học.

Cũng bởi công lập hóa giáo dục mà Hội dòng mất nguồn thu. Đất ruộng Hội dòng cho mướn từ trước 1975 để tập trung cho sứ mạng giáo dục không đòi kèo nhà cái trực tiếp bóng đá được. Qua năm 1988, Hội dòng được phép mở thêm Trường mầm non Cỏ Non, nằm trong khuôn viên tu viện. “Sở Giáo dục - Đào tạo TP.HCM cũng tạo điều kiện để Hội dòng có cơ hội phụng vụ nhân dân”, sơ Tổng phụ trách thừa nhận việc bố trí trường trong khuôn viên tu viện là chưa đúng quy chế. Ba ngôi trường hiện thời bỏ không.

Thiết nghĩ, đã đến lúc chính quyền trả kèo nhà cái trực tiếp bóng đá ba ngôi trường cho Hội dòng tiếp tục thực hiện sứ mạng giáo dục, chẳng hạn như di chuyển Trường Cỏ Non ra khỏi khuôn viên tu viện. Tại sao không?

Thượng Tùng - Trung Dũng