soi kèo nhà cái hôm nayTử tế đi xa

Mẹ ngần ngừ rồi cũng gọi chị lại. Mẹ chọn một túi. Chị chặn mẹ lại: “Chị ơi, chị lấy cái này nghen, bánh mới hơn, dẻo lắm, cho bé nó ăn. Cho con nít ăn em soi kèo nhà cái hôm nay bán gian đâu”.

Đúng là chị nói thiệt. Tôi cuốn từng cái bánh phồng dai dai ngọt ngọt, nhai từ trên phà đến tận nhà ngoại ở Ninh Kiều, ăn mãi hai ngày sau mới hết. Mẹ cũng nói người bán hàng sao mà thiệt thà, soi kèo nhà cái hôm nay để người ta mua hết bánh cũ đi, lại cản đưa cho bịch bánh mới. Miền Tây hồi đầu tôi gặp là vậy. Có chị bán bánh phồng soi kèo nhà cái hôm nay nói dối bánh cũ hay mới, dù bán tận trên phà bươn bả.

Rồi tôi lớn lên, mang theo ý niệm bánh phồng đó mỗi lần công tác về miền Tây. Có lần tôi đi chợ thị xã với thầy. Đứng cạnh một bác lớn tuổi, bác đòi cô bán hàng quay cái cân ra cho bác nhìn, đặng biết cô soi kèo nhà cái hôm nay cân thiếu. Về nhà thầy bảo: “Khi một người nông dân phải cân thiếu, đó là sự tổn thương của cả vùng đất con ạ”.

Rồi thầy kể về những ngày thầy đi chợ thay vợ vì cô đang ở nhà sau sanh. Thầy lớ ngớ mua chẳng biết trả giá. Ban đầu mấy bà bán cũng nói giá cao này nọ, nhưng thầy nhận ra họ thấy thầy... khờ thiệt, nên họ chặc lưỡi dúi thêm vào túi thầy mấy cọng ngò, hành, vài quả ớt và có khi cả vài quả cà chua hay nắm bông bí. Mỗi ngày đi chợ về, thầy nhìn mớ đồ ăn mà mỉm cười như được bàn tay những bà bán hàng xa lạ săn sóc cho cả vợ mình ngày sanh nở.

Cuộc đời có những bước ngoặt soi kèo nhà cái hôm nay ai ngờ. Với những người ở Cần Thơ như thầy, là chứng kiến Tây Đô bừng nở giàu có, là chứng kiến những phiên chợ sum suê sắc màu trở thành một soi kèo nhà cái hôm nay gian khác lạ. Người bán soi kèo nhà cái hôm nay nhớ người mua là ai nữa vì đông quá. Người bán soi kèo nhà cái hôm nay “nương tay” trước người mua khờ khạo nữa. Người mua cũng chẳng nề hà nhấn mạnh cái sự soi kèo nhà cái hôm nay tin cẩn bằng hành động soi kèo nhà cái hôm nay khoan nhượng: coi cân, ép giá, cãi cọ ùm xòe.

Khi người nông dân phải cân thiếu, đó là sự tổn thương vô hình. Cô bán hàng đó chắc cần nhiều tiền hơn để lo hàng hóa ra vào, lo cho thằng con đi học, lo sửa xe cho anh chồng chạy xe ôm. Cô hàng chè trong chợ cho du khách hét giá cao lên với anh khách lơ ngơ chắc cũng cần tiền cho bao chi trả soi kèo nhà cái hôm nay ngừng của đời sống. Ai cũng cần tiền. Khi cần tiền quá người ta trở nên vội vàng xuống tay với kẻ mua lù khù soi kèo nhà cái hôm nay quen biết.

Có lần, tôi xuống An Giang, đi chơi một vòng hỏi mấy cô làm lúa trên ruộng nhà. Một cô rành rẽ tiền bạc, tính cho tôi nghe hết một vụ, soi kèo nhà cái hôm nay sâu bệnh, soi kèo nhà cái hôm nay mất giá, soi kèo nhà cái hôm nay lép hạt, nhà cô kiếm được 38 triệu. Cả chồng, cả cô và một đứa con trai. Thời đó, 38 triệu chỉ mua được một chiếc xe máy coi được. 38 triệu chắc đủ đóng học phí vài kỳ nếu cô “lỡ” có đứa nào đang học đại học. 38 triệu soi kèo nhà cái hôm nay đủ tiền nuôi ăn một đứa thanh niên một năm nếu đang dở học nghề cao đẳng. 38 triệu đó là công sức lao động của cả gia đình cho một mùa soi kèo nhà cái hôm nay biến cố.

Ủa, ra ở xứ gạo đầy lúa chất người ta nghèo vậy? Ra ở xứ cá lội dưới sông người ta thiếu vậy. Ra ở xứ cây trái xanh biếc bốn mùa, người ta bạc mặt cho trời để có được sum suê giàu thịnh vậy. Có nhiều cái “ra vậy” mà bọn thành phố có chuẩn mực sống và tiêu tiền khác soi kèo nhà cái hôm nay thể nào tưởng ra nổi. Khi người nông dân phải cân thiếu, chắc lúa soi kèo nhà cái hôm nay đủ ăn, cá soi kèo nhà cái hôm nay đủ no và dừa tươi bưởi thơm soi kèo nhà cái hôm nay đổi thành sung túc được.

Nhưng tôi vẫn nhớ đầy đủ hình ảnh chị bán bánh phồng sữa, da xù xì sạm sạm, miệng cười toe toét, nón lá che ngang, cản mẹ tôi và dúi vào tay tôi túi bánh phồng mới tinh soi kèo nhà cái hôm nay dính bụi phà. Hình ảnh về chị mạnh mẽ tới nỗi có lần tôi phải chở giáo sư đi xe máy lội vô cù lao Tân Lộc để chụp ảnh. Chiều muộn hết phà, giáo sư hỏi hay mình quay về Thốt Nốt nghỉ vì cồn soi kèo nhà cái hôm nay có khách sạn. Tôi lùi lũi đi bộ trên cồn, đứng hỏi cô bác có ai dư phòng cho tụi con nghỉ lại, con gửi lại chi phí phòng. Tự dưng có hai bác lớn tuổi đi ra, nói thông dịch cho giáo sư, là nhà tui sạch sẽ có phòng riêng, con gái tui lấy chồng Hàn Quốc nên soi kèo nhà cái hôm nay ở nhà, giáo sư có thể ngủ ở đó.

Khi những cánh đồng bạt ngàn tự hào soi kèo nhà cái hôm nay đổi được cơm ngon. Khi những vườn trái cây diệu kỳ soi kèo nhà cái hôm nay xoay trở được phận người mắc kẹt. Khi dòng sông soi kèo nhà cái hôm nay mở ra tự do kỳ vĩ mà khiến người trẻ kẹt lại trong thắc thỏm thèm khát đủ đầy. Khi người nông dân phải cân thiếu, là cả vùng đất bị tổn thương rồi.

Từ bữa ngủ nhờ đêm đó, gia đình bác cho tụi tôi ở nhờ hết mùa công tác, khỏi qua lại Thốt Nốt chi cho cực. Bác gái thường lo lắng soi kèo nhà cái hôm nay biết giáo sư có ăn chay được soi kèo nhà cái hôm nay (vì gia đình bác ăn chay). Bác trai thường đi lại trong làng “kiểm tra” xem tụi tôi có ổn soi kèo nhà cái hôm nay, có ai bắt nạt soi kèo nhà cái hôm nay, cần xách đồ gì về giùm. Thỉnh thoảng trên cồn, tôi gặp mấy bạn trai trẻ bằng tuổi mình nằm đong đưa trên võng quán cà phê nghe nhạc xập xình hoặc uống chút gì đó rồi xỉn mèm ngủ mất. Bác trai bảo thanh niên ở cồn đi thành phố làm việc hết, có chút tiền hay mất việc thì về quê, rồi lại đi.

Cứ vậy. Về cồn chỉ vậy thôi.

Ngày ra về, bác gái mua cho tụi tôi một túi ổi to bảo xách về phố ăn, ở phố soi kèo nhà cái hôm nay có ổi chín cây giòn vậy đâu. Tôi xách túi ổi đi khỏi làng, bắt gặp những hàng cây trái xanh biếc trong cồn năm đó, và thấy mắt mình cấn cá mãi hình ảnh mấy bạn bằng mình chẳng thể làm gì khác trên cồn đất ngọt ngào và vất vả.

Tôi dần hiểu rằng xứ này soi kèo nhà cái hôm nay giàu có ngút ngàn như thuở tôi lên năm lên mười nữa. Sự khổ sở lan đến tận những đứa trẻ thời thịnh vượng như tôi, việc làm, tiền, hấp lực đời sống. Cái nhịp vũ bão đó soi kèo nhà cái hôm nay cách gì quen được. Cái nhịp nhàng tiền ra tiền vào tiền biến mất đó hay ho ở đâu, chứ ở xứ này, nó làm người ta kiệt quệ, xơ xác và mòn mỏi dần tin thương. Những người lạ như tôi, soi kèo nhà cái hôm nay sống đến cạn lòng ở xứ sở này, soi kèo nhà cái hôm nay nên đem lòng phán xét sự tử tế, thiện tâm hay đổi thay tâm tình người ta phải trải qua bằng vị đắng của tiền bạc pha với hương thơm gạo mới mỗi mùa.

Khi những cánh đồng bạt ngàn tự hào soi kèo nhà cái hôm nay đổi được cơm ngon. Khi những vườn trái cây diệu kỳ soi kèo nhà cái hôm nay xoay trở được phận người mắc kẹt. Khi dòng sông soi kèo nhà cái hôm nay mở ra tự do kỳ vĩ mà khiến người trẻ kẹt lại trong thắc thỏm thèm khát đủ đầy. Khi người nông dân phải cân thiếu, là cả vùng đất bị tổn thương rồi.

Còn những đứa như tôi, lớn lên trót ăn phải túi bánh phồng sữa thơm phức của chị bán trên phà, sẽ thật tâm tin rằng xứ đồng bằng này sẽ đi qua cơn ác mộng mệt nhoài như vầy của thế kỷ, để soi kèo nhà cái hôm nay cõi này tỉnh dậy quay trở về với thẳng thớm như xưa.

Khải Đơn