trực tiếp kèo nhà cáiVì sao ăn cá ngừ có thể bị ngộ độc?

Tội đâu chỉ ở cá

Ngộ độc thực phẩm nói chung do nhiều nguyên nhân, riêng đối với cá ngừ ngộ độc chủ yếu do trực tiếp kèo nhà cái (trực tiếp kèo nhà cái loại này gọi là trực tiếp kèo nhà cái thực phẩm để phân biệt với trực tiếp kèo nhà cái thuốc, trực tiếp kèo nhà cái thời tiết, trực tiếp kèo nhà cái môi trường...). Trong phản ứng trực tiếp kèo nhà cái khi ta ăn cá ngừ hoặc bất cứ thức ăn nào mà cơ thể không chịu tiếp nhận (nói nôm na là không hạp) đều có vai trò của chất sinh học có tên histamin. 

Histamin là chất sinh học có sẵn trong cơ thể, bình thường nó được giữ bên trong tế bào bạch cầu không gây hại, chỉ khi được phóng thích từ các bạch cầu để ở trạng thái tự do và gắn vào các thụ thể (là nơi tiếp nhận) một số nơi trong cơ thể thì gây trực tiếp kèo nhà cái.

Như histamin gắn vào các thụ thể ở da sẽ gây ngứa, nổi mề đay; ở hệ hô hấp gây tiết dịch ở niêm mạc mũi (sổ mũi), gây co thắt phù nề phế quản (gây cơn hen); ở mắt gây đỏ mắt; ở đường tiêu hoá gây đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy…

Cá ngừ đại dương. Ảnh:TL

Ăn cá ngừ có thể bị trực tiếp kèo nhà cái vì hai nguyên nhân. Trong thịt cá ngừ đã chứa sẵn histamin tự do (do quá trình chế biến hoặc cá không còn tươi, thịt cá đã bị ươn và chuyển hoá sinh ra histamin) làm cho người ăn bị trực tiếp kèo nhà cái. Với trường hợp thứ nhất này, người không thuộc loại nhạy cảm vẫn có thể bị trực tiếp kèo nhà cái do cơ thể tiếp nhận quá nhiều histamin, và thường xảy ra cho số đông ăn bếp tập thể đã kể.

Trường hợp thứ hai là người ăn nhạy cảm hay còn gọi là dễ bị trực tiếp kèo nhà cái, không hạp chất đạm từ cá ngừ sinh ra rối loạn trong cơ thể, histamin từ các tế bào bạch cầu phóng thích quá nhiều sinh ra phản ứng trực tiếp kèo nhà cái. Không chỉ cá ngừ mà bất cứ thức ăn biển nào như cá thu, tôm hùm, nghêu sò, ghẹ… hoặc các loại thức ăn thông thường như đậu phộng, trái dâu tây, trái kiwi… đều có thể gây trực tiếp kèo nhà cái.

Tuy nhiên, tuỳ theo cơ địa mỗi người, có người trực tiếp kèo nhà cái với thức ăn này mà không trực tiếp kèo nhà cái với thức ăn kia, như một số người phương Tây hay trực tiếp kèo nhà cái với đậu phộng.

trực tiếp kèo nhà cái là loại rối loạn đặc biệt, có người mới tiếp xúc đợt đầu chất gây trực tiếp kèo nhà cái (như mới ăn lần đầu cá ngừ) là đã bị trực tiếp kèo nhà cái, nhưng có người phải tiếp xúc nhiều lần, trong thời gian dài mới bị trực tiếp kèo nhà cái. Ở đây không phải histamin tích tụ dần trong cơ thể, mà do cơ chế sinh trực tiếp kèo nhà cái phức tạp đòi hỏi có thời gian cho cơ thể sinh ra chất chống trực tiếp kèo nhà cái (gọi là kháng thể) để lần tiếp xúc sau với chất gây trực tiếp kèo nhà cái (còn gọi là kháng nguyên) mới gây rối loạn.

Ngộ độc thực phẩm nói chung do nhiều nguyên nhân, riêng đối với cá ngừ ngộ độc chủ yếu do trực tiếp kèo nhà cái. Ảnh: TL

Tránh cá chẳng xấu mặt nào

Trong trường hợp trực tiếp kèo nhà cái cá ngừ (hoặc bất cứ thức ăn nào khác), nếu chỉ nổi mề đay, ngứa, ta có thể đến nhà thuốc nhờ dược sĩ hướng dẫn dùng thuốc chữa trực tiếp kèo nhà cái (còn gọi là thuốc kháng histamin như Phénergan, Polaramine, Claratyne, Zyrtec…) Đối với trẻ con cũng thế, có thể cho chúng dùng thuốc dạng xirô trị trực tiếp kèo nhà cái như xirô Phenergan, Théralène… Nếu trực tiếp kèo nhà cái nặng, phải đưa đến bệnh viện chữa trị.

Lưu ý, khi bị trực tiếp kèo nhà cái với một loại thức ăn nào, ta nên tránh không dùng thức ăn đó nữa. Bị trực tiếp kèo nhà cái lần đầu có thể rất nhẹ nhưng lần trực tiếp kèo nhà cái sau có thể rất nặng, thậm chí nguy đến tính mạng. Đã xác định được thức ăn gây trực tiếp kèo nhà cái, thì không nên vì thèm quá mà mua thuốc uống phòng rồi tiếp tục ăn!

Thử và ăn

Nhiều phụ huynh nghe nói ăn cá ngừ hoặc thức ăn biển dễ trực tiếp kèo nhà cái nên nhất quyết không cho con mình ăn loại thức ăn này, như thế có tốt chăng?

Cá ngừ và thức ăn biển nói chung là nguồn chất đạm rất tốt cho cơ thể. Cơ chế sinh ra trực tiếp kèo nhà cái không phải là rối loạn luôn luôn xảy ra ở trẻ do “chức năng gan của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh, không loại được độc tố từ cá ngừ” (trích thư của một phụ huynh không cho con em mình ăn cá ngừ vì nghĩ sai về cơ chế trực tiếp kèo nhà cái).

Vì vậy, nếu trẻ không bị trực tiếp kèo nhà cái với cá ngừ (thử trước bằng cách cho ăn một lượng nhỏ xem có xảy ra bất thường như nổi mề đay, ngứa), rất nên cho ăn cá biển để bổ sung chất dinh dưỡng.

Còn đối các bếp ăn tập thể, phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm đã được các cơ quan chức năng đề ra, không để xảy ra ngộ độc thực phẩm nói chung, trong đó có ngộ độc do ăn cá ngừ.

PGS-TS-DS. Nguyễn Hữu Đức

(Nguyên giảng viên chính Bộ môn dược, Đại học Y Dược TP.HCM)