Ăn ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá lạ, hiếm: Coi chừng mất mạng!

Mới đây, trên facebook còn xuất hiện quảng cáo của một quán ốc chỉ chuyên bán các loại ốc lạ - độc - hiếm và được khá đông “tín đồ ốc” rỉ tai nhau tìm đến ăn cho biết. Nếu không phải người thường ăn ốc, khi nghe qua tên những món ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đang có mặt trong thực đơn ở nhiều quán hải sản ở Sài Gòn, dễ có cảm giác “choáng”: ốc heo, ốc bùn, ốc đụn, ốc quằn, ốc tù và, ốc mặt trăng, ốc ngựa, ốc quỷ, ốc xương,… Hầu hết các loại ốc này đều có hình dáng khá giống các loại ốc phổ biến lâu nay đã được sử dụng làm thực phẩm.

Tuyệt đối không ăn những loài ốc có tiền sử gây ngộ độc hoặc chưa được kiểm chứng an toàn thực phẩm. Ảnh: TAT

Một số loài ốc có thể gây ngộ độc nặng

TS. Lâm Quốc Hùng, Trưởng phòng Quản lý tiêu chuẩn và kiểm nghiệm, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá là động vật thân mềm, có rất nhiều loài. Đa số loài được sử dụng làm thực phẩm, tuy nhiên một số loài có khả năng gây ra tình trạng ngộ độc nặng, diễn biến nguy kịch và dẫn đến tử vong.

Theo báo cáo an toàn thực phẩm của các địa phương gửi về cục, rải rác ở nhiều địa phương vùng ven kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đã ghi nhận một số vụ ngộ độc khi sử dụng ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá làm thức ăn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người ăn.

Điển hình như trường hợp tử vong ở huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa do ăn ốc bùn bống; trường hợp tử vong tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên do ăn ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá lạ chưa xác định loài; trường hợp tử vong tại xã Phước Diêm, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận do ăn ốc bùn răng cưa...

Hay như trường hợp ba ngư dân tỉnh Thanh Hóa tử vong do ăn ốc biển trên thuyền khi đang đánh bắt thủy sản tại vùng biển tỉnh Hà Tĩnh, “Báo cáo của Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm qukèo nhà cái trực tiếp bóng đá gia đã xác định độc chất và định danh mẫu ốc lạ khiến ba ngư dân ăn phải bị ngộ độc dẫn đến tử vong là loài ốc biển thuộc chi Nassarius spp. có chứa độc tố Tetrodotoxin với hàm lượng 60mg/kg…”, TS. Hùng nói.

PGS-TS. Đào Việt Hà (Viện Hải dương học, Nha Trang) khuyến cáo: ngộ độc thực phẩm có thể gây tử vong do ăn ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đã được ghi nhận lần đầu tiên tại Việt Nam vào năm 2006. Tuy nhiên, từ trước đó, các trường hợp ngộ độc tương tự xảy ra khá phổ biến tại khu vực Thái Bình Dương, điển hình là tại Nhật Bản.

“Có những loài ốc luôn độc và hết sức nguy hiểm đến tính mạng nếu con người vô tình ăn phải. Tuy nhiên, có một số loài ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thông thường không hề gây ngộ độc cho con người, nhưng đột nhiên trong một thời điểm nào đó lại trở nên độc mà chúng ta chưa thể biết lý do hay nguyên nhân”, PGS. Hà nói.

Theo PGS. Hà, gần đây có khá nhiều loài ốc được ghi nhận gây ra các vụ ngộ độc cho con người thông qua con đường thức ăn như: ốc mặt trăng (turban), ốc đụn (the top of shells), ốc tù và (trumpet shells), ốc hương Nhật Bản (ivory snails), ốc trám (oliva)... Tại Brunei, năm trẻ em đã chết sau khi ăn ốc trám (ốc ô liu); tại Đài Loan 17 nạn nhân ngộ độc (một người tử vong) sau khi ăn món xào chế biến từ loài ốc bùn ca tút Nassasius castus và ốc bùn hình nón N. conoides…

Nhận diện độc tố trong ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá

PGS. Hà và TS. Hùng cho biết, độc tố trong ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thường chỉ có ở tuyến nước bọt. Có những loài ốc luôn chứa chất độc nhưng có một số loài ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá bình thường không hề gây ngộ độc cho người ăn nhưng có thể đột nhiên lại trở nên độc (do chúng ăn phải các loài tảo độc và tích lũy trong cơ thể hoặc có khi không rõ nguyên nhân). Độc tố trong ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá tùy từng loài, có hai loại chính là: Saxitoxin và Tetrodotoxin.

Saxitoxin là độc tố vi tảo tích lũy trong các loài ốc mặt trăng, ốc đụn, ốc trám… và có thể có trong các sinh vật hai mảnh vỏ, một số loài cua, rạn... Tetrodotoxin có trong ốc tù và, ốc hương Nhật Bản, ốc tù và gai miệng đỏ, ốc bùn, ốc ngọc và trong một số loài cá nóc, mực đốm xanh, so kèo nhà cái trực tiếp bóng đá...

Ốc bùn răng cưa Nassarius pappilosus thu thập từ vụ ngộ độc thực phẩm tại Vạn Ninh, Khánh Hòa ngày 11.9.2020. Ảnh: Trương Sĩ Hải Trình

“Hai độc tố này đều thuộc loại độc tố thần kinh cực mạnh, có trọng lượng phân tử thấp, do cấu trúc hóa học khá đặc biệt nên độc tố không bị phân hủy, biến tính trong quá trình xử lý, chế biến kể cả ở nhiệt độ cao. Độc tố vẫn tồn tại và gây ra độc trong thức ăn đã được chế biến, xào nấu hay đóng hộp và cấp đông”, TS. Hùng lưu ý.

Theo PGS. Hà, nguồn gkèo nhà cái trực tiếp bóng đá của độc tố trong các loài ốc hiện nay chưa được biết rõ ràng (nội sinh hoặc ngoại sinh). Đặc biệt, không phải tất cả các cá thể trong cùng một loài đều chứa độc tố, và độc tính cũng rất khác biệt theo từng cá thể.

Nguyên nhân của tính chất phức tạp này rất có thể độc tố của ốc cũng có nguồn gkèo nhà cái trực tiếp bóng đá từ các vi sinh vật cộng sinh (giống như trường hợp độc tố của cá nóc). Vấn đề này hiện đang trở thành một thách thức mới đối với các nhà nghiên cứu độc tố biển, không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới.

Để tránh ngộ độc khi ăn ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá

TS. Hùng cho biết, sau khi ăn phải thức ăn chế biến từ ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá chứa độc tố (Tetrodotoxin hay Saxitoxin), triệu chứng ngộ độc cấp tính xảy ra trong vòng 20 phút đến 3 giờ. Các triệu chứng có thể xuất hiện sớm như tê, rát bỏng môi và đầu lưỡi; có thể biểu hiện hội chứng về tiêu hóa (đau bụng, buồn nôn, nôn, nôn mửa dữ dội…); biểu hiện hội chứng thần kinh (tê, rát bỏng lan dần đến chân tay, kèm đau đầu, đau cánh tay, đi đứng loạng choạng, liệt, chóng mặt, rối loạn ý thức, hôn mê…); hội chứng hô hấp (khó thở, hô hấp nhanh, nông và ngưng thở…).

“Bệnh nhân suy hô hấp cấp, truy tim mạch và dẫn đến tử vong chỉ sau 30 phút hoặc 8 giờ nếu không được cấp cứu kịp thời”, TS Hùng khuyến cáo.

Theo PGS. Hà, một số loài ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá chỉ độc ở một bộ phận nào đó nhất định (ví dụ như tuyến nước bọt), ngộ độc xảy ra đối với các loài này khi con người đã bất cẩn, không loại bỏ phần độc trước khi ăn.

“Để tránh thiệt hại đến sức khỏe và tính mạng, trước hết cần hết sức thận trọng khi tiếp xúc, tránh tò mò cầm nắm, đụng chạm những loài ốc lạ, màu sắc sặc sỡ để không bị chích vào tay hoặc bất kỳ bộ phận nào của cơ thể. Tuyệt đối không ăn những loài ốc có tiền sử gây ngộ độc hoặc chưa được kiểm chứng chắc chắn an toàn thực phẩm.

Sau khi ăn bất cứ loài ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá nào mà cảm thấy có bất kỳ biểu hiện nào của một trong những triệu chứng ngộ độc thì nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời, tránh xảy ra những cái chết đau lòng”, PGS. Hà lưu ý.

Tuyệt đối không ăn sống, ăn tái, chưa qua sơ chế, vệ sinh sạch sẽ. Ảnh: TAT

Theo TS. Hùng, hiện nay chưa có thukèo nhà cái trực tiếp bóng đá giải độc đặc hiệu cho các trường hợp ngộ độc do độc tố Tetrodotoxin và Saxitoxin. Biện pháp cấp cứu, điều trị hữu hiệu nhất là kích thích cho bệnh nhân nôn (nôn càng sớm, càng nhiều càng tốt); rửa dạ dày; uống than hoạt tính để thải loại bớt chất độc; điều trị triệu chứng kịp thời: hỗ trợ hô hấp (thở ô xy, thở máy…), hỗ trợ tuần hoàn (truyền dịch, trợ tim mạch…)…

“Để dự phòng ngộ độc do ăn ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá độc, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người dân tuyệt đối không khai thác, đánh bắt và không sử dụng, không thử nghiệm các loại ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá nghi ngờ có độc, các loài ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá lạ, màu sắc sặc sỡ để chế biến thức ăn.

Đối với các loại ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá khi sử dụng làm thức ăn đều phải sơ chế, chế biến bảo đảm an toàn: ngâm, thả vào môi trường nước (nước muối nhạt, nước vôi nhạt, dấm ăn…) để kích thích đào thải hết căn bã, chất tiết trong ruột, tuyến bọt; rửa sạch bằng nước sạch, để ráo nước, nấu chín kỹ và ăn ngay sau khi chế biến.

Tuyệt đối không ăn sống, ăn tái, chưa qua sơ chế, vệ sinh sạch sẽ. Nếu sau khi ăn ốc kèo nhà cái trực tiếp bóng đá mà có các biểu hiện, triệu chứng khác thường như tê, rát bỏng ở môi và đầu lưỡi, đau đầu, đau bụng, buồn nôn… cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời”, TS Hùng lưu ý.

Minh Hoàng - Phạm Tuấn