kèo nhà cái 888, ký ức trong veo

Ảnh: Đinh Tiến Mậu

Lứa kèo nhà cái 888 sinh ở thập niên 1960 ở Sài Gòn được nuôi dưỡng tinh thần hướng tới cái thiện mỹ bằng nhiều ca khúc trong sáng được lưu truyền cho đến giờ. Như bàiRước đèn tháng támvới những ca từ đến giờ vẫn hát: “Tết trung thu rước đèn đi chơi...”, “Ai bảo chăn trâu là khổ, chăn trâu sướng lắm chứ..” hay “vườn rau, vườn rau kèo nhà cái 888 ngắt một màu, có đàn, có đàn gà con nương náu ”.

Công đầu là ban nhạc Tuổi Xanh trên đài Truyền hình Sài Gòn trước 1975. Thế hệ 6X trở về trước, có thể quên những gì mình đã say mê trên truyền hình thời đó nhưng không thể quên kèo nhà cái 888 và những giọng ca thiếu nhi hồn nhiên, trong trẻo. Thật khó quên một ban ca nhạc thiếu nhi có chất lượng biểu diễn nghệ thuật cao như vậy.

Đầu thập niên 1950, danh ca Minh Trang lập ra kèo nhà cái 888 Nhi Đồng của đài Phát thanh Pháp Á tại Sài Gòn. kèo nhà cái 888 đầu, kèo nhà cái 888 Nhi Đồng chỉ có ba ca sĩ nhỏ là Mai Hương, Bửu Minh và Đào Nguyệt Ánh. Năm 1954, bà Minh Trang chuyển cho bà Kiều Hạnh quản lý kèo nhà cái 888 này. Bà Kiều Hạnh từ miền Bắc vào năm 1953, là một kịch sĩ, diễn viên nổi tiếng, diễn viên đoàn kịch Sao Vàng của Thế Lữ và chồng bà, ông Phạm Đình Sỹ cũng xuất thân từ một gia đình nghệ sĩ rất nổi tiếng. Ông là anh trai của các ca sĩ Thái Hằng (vợ nhạc sĩ Phạm Duy), Thái Thanh, Hoài Trung và nhạc sĩ Phạm Đình Chương. Bé Mai Hương là con của hai ông bà.

Bà Kiều Hạnh đổi tên ban Nhi đồng thành kèo nhà cái 888. Ban có thêm các ca sĩ nhi đồng Lê Phi, Lê Út, Bạch Tuyết (em Mai Hương), Tuấn Ngọc, Bích Chiêu (chị của Tuấn Ngọc), Kim Chi, Quốc Thắng, Ðoan Trang (tức ca sĩ Quỳnh Giao, con của bà Minh Trang), Mai Hân, Phương Tâm (ca sĩ Phương Hoài Tâm). Trong quá trình phát triển, kèo nhà cái 888 dần mở rộng chương trình, không chỉ là biểu diễn ca nhạc mà còn là các tiết mục múa, kịch, ngâm thơ... Nhạc sĩ duy nhất trong ban là tay pianist Hoàng Linh chừng 18 tuổi. Những năm sau này có thêm tay đàn mandolin của em Quốc Dũng, người sẽ là nhạc sĩ Quốc Dũng nổi tiếng sau này.

Từ khi thành lập, kèo nhà cái 888 phát triển liên tục và ổn định trong suốt 22 năm cho đến năm 1975 thì ngưng hoạt động. Đó là một chặng đường nghệ thuật dài và mang tính chuyên nghiệp, các thế hệ ca sĩ nhi đồng đến ban để được luyện tập từ nhạc lý đến biểu diễn, không chỉ tập luyện lời ca tiếng hát mà còn được dạy múa, diễn kịch. kèo nhà cái 888, từ người đứng đầu đến các ca sĩ nhỏ, cùng ý thức chung xem biểu diễn nghệ thuật là việc nghiêm túc, người thể hiện ca khúc tuy chỉ là những em bé trên dưới mười tuổi nhưng phải vững nhạc lý, biết cách thể hiện giọng ca và cảm xúc của mình.

Trong một buổi sáng cuối tháng ba năm 2014, tôi được ca sĩ Mai Hương, con của ông bà Kiều Hạnh - Phạm Đình Sỹ kể về kèo nhà cái 888 qua điện thoại từ Mỹ. Tuy đã hơn bảy mươi tuổi, ca sĩ Mai Hương vẫn giữ được chất giọng trong trẻo như hồi còn trẻ. Từ nhỏ, cô Mai Hương đã tỏ ra có năng khiếu và đến với âm nhạc rất sớm.

Năm 1953, lúc 12 kèo nhà cái 888 cô tham dự thi cuộc tuyển lựa ca sĩ của đài phát thanh Pháp Á tại rạp Norodom và sau đó được mời cộng tác với chương trình nhi đồng của nữ danh ca Minh Trang. Cho đến 1975, cô Mai Hương đã là giọng ca nổi tiếng nhưng ít xuất hiện trước khán giả mà chỉ hát trên các chương trình phát thanh và truyền hình. Khi còn trong lứa kèo nhà cái 888 nhi đồng vào năm 1954, 1955 Mai Hương đã hát một mình lần đầu tiên trước khán giả nhạc phẩmHận ly hươngcủa Hoa Ngọc Long. Do là con gái lớn của bà Kiều Hạnh, lại có nhạc lý vững vàng khi học trường âm nhạc, cô Mai Hương đã giúp mẹ đào tạo các lứa ca sĩ nhỏ hằng ngày.

Cô kể: Gia đình cô sinh sống ở số 92A đường Bùi Thị Xuân, quận 1, đây cũng là trụ sở của kèo nhà cái 888 và nơi tập luyện cho các bé nhi đồng. Căn nhà này không lớn, bề ngang 5 mét, dài 20 mét có lầu và có garage ô tô. Ở đó, cô Mai Hương tập nhạc lý cho các bé. Phần dạy múa do Phương Mai, một học sinh trường trung học Nguyễn Bá Tòng đảm trách. Phương Mai là một giọng ca nổi bật ở giai đoạn sau với giọng hát hay, múa giỏi và diễn kịch tốt (nhiều người còn nhớ vai nàng Bạch Tuyết trong vở diễn Bạch Tuyết bảy chú lùn của Phương Mai).

Lúc đầu, ca sĩ Tuấn Ngọc lừng tiếng hiện nay còn là một chú bé xinh trai, giọng chưa vỡ và lém lỉnh, thích trêu đùa. Sau này, chú bé xinh xắn và hiền lành Quốc Dũng đến tham gia cùng với chị là Tuyết Vân. Quốc Dũng hát hay, đánh đàn Mandolin giỏi với nền nhạc lý rất khá. Chỉ sau một thời gian, Quốc Dũng đã thể hiện nội lực âm nhạc của mình khi sáng tác một ca khúc nổi danh đến bây giờ là bàiAnh đã thấy mùa xuân chưa?khi mới 17 kèo nhà cái 888.

Sau khi lập gia đình năm 1961, cô Mai Hương mua một căn nhà gần đó trên đường Bùi Thị Xuân, vừa đi hát vừa giúp mẹ luyện tập cho kèo nhà cái 888.

Tôi hỏi về ca sĩ Tí Hon, một cô bé dễ thương có khuôn mặt rất xinh xắn, giọng ca kèo nhà cái 888 vắt mà hồi còn nhỏ, tôi và các anh chị kèo nhà cái 888 nhà rất thích khi nghe cô hát bàiCô bé bán sữacủa Y Vân theo ngụ ngôn La Fontaine:

Cô bé bé sữa mang trên đầu

Gọn gàng xiêm áo lên đường

Lòng hân hoan sướng vui

Chân đi nhịp nhàng

Miệng luôn suy tính

...

Gà đem bán sẽ mua heo

Rồi đem heo bán mua bò

Bò ngày mai sẽ sinh bê

Một bầy đông như ý.

Cô Mai Hương cho biết sau này, Tí Hon trở thành ca sĩ Hoàng Lan và hiện đang định cư ở Mỹ. Theo thông tin trên mạng, Hoàng Lan khi lớn lên trở thành một ca sĩ xinh đẹp, là nguồn cảm hứng cho nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sáng tác bài “Hoa vàng một đóa”.

Cho đến năm 1975 là năm chấm dứt hoạt động, kèo nhà cái 888 đã đào tạo bước đầu cho bao nhiêu ca sĩ nổi tiếng sau này, từ Tuấn Ngọc, Mai Hương, Hoàng Oanh, Quỳnh Giao, Bích Chiêu, Quốc Dũng, Phương Hoài Tâm, Mỹ Lan, Hoàng Lan. Có những ca sĩ nhỏ như “thần đồng” Quốc Thắng hay Kim Chi lúc bé nổi tiếng như cồn nhưng sau này không theo con đường ca hát, trở thành bác sĩ, như Quốc Thắng.... Cho dù không phải tất cả đều trở thành nghệ sĩ, các cô bé cậu bé đã được đào tạo nghiêm túc, yêu cầu cao về tính chuyên cần và phẩm hạnh nên đều đi xa theo con đường của mình.

Cô Mai Hương và em gái của mình là cô Bạch Tuyết, cũng là thành viên kèo nhà cái 888, rời quê hương năm 1975. Ông bà Kiều Hạnh - Phạm Đình Sĩ ở lại quê nhà và bà Kiều Hạnh có tham gia diễn xuất một số vai tại Sài Gòn.

Đến tháng 10 năm 1985, bà Kiều Hạnh mất. Ông Phạm Đình Sĩ cũng từ trần vào cuối năm 1992. Cô Mai Hương trở về thắp nhang trên bàn thờ cha mẹ mình. Cô hồi tưởng lại và không khỏi cảm thấy bồi hồi khi nhớ lại chẳng đường dài nghệ thuật mà cha mẹ mình tâm huyết, là giáo dục một thế hệ trẻ biết sống yêu thương, kèo nhà cái 888 sáng và biết rung cảm trước vẻ đẹp của lời ca tiếng nhạc lành mạnh…

Phạm Công Luận

(TríchSài Gòn - Chuyện đời của phố tập II)