Báo cáo tác động thủy điện trên dòng Mekong keo nha cai 5 VN: Chưa nên được công nhận

Vừa qua, Báo cáo Đánh giá Tác động (IAR) keo nha cai 5 2 tập Báo cáo Nghiên cứu Châu thổ Cửu Long (MDS) đã được công bố. MDS do Uỷ ban Sông Mekong Việt Nam (VMRC), thay mặt Bộ Tài nguyên và Môi trường, hợp đồng với Viện Thủy lợi Đan Mạch (DHI) thực hiện đánh giá tác động keo nha cai 5 11 đập thuỷ điện trên dòng chính sông Mekong lên vùng Châu thổ hạ lưu sông Mekong, bao gồm một phần lãnh thổ Cambodia và cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long keo nha cai 5 Việt Nam

Tuy nhiên, thời gian qua, kết quả keo nha cai 5 bản MDS này đã vấp phải nhiều tiếng nói phản đối, lẫn tranh luận keo nha cai 5 giới khoa học.

Trao đổi vớiNgười Đô Thị, PGS.TS Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứubiến đổi khí hậu(Đại học Cần Thơ) nhận định: MDS có nhiều điều bất cập và thiếu tin cậy keo nha cai 5 phương pháp tiếp cận vấn đề, dữ liệu sử dụng để tính toán và phân tích, những điểm thiếu và đáng ngờ về kết quả mô hình.

PGS.TS Lê Anh Tuấn

Chưa thể công nhận là báo cáo chính thức keo nha cai 5 Việt Nam

Ngoài ra, nhiều tác nhân khác trong nghiên cứu đã bị bỏ qua, như: ảnh hưởng từ phía các đập thuỷ điện Trung Quốc, tác động keo nha cai 5 biển, yếu tố điều chỉnh và tương tác keo nha cai 5 con người, chuyển dòng chảy, mở rộng các dự án tưới, yếu tố biến đổi khí hậu và nước biển dâng, khả năng trao đổi nước mặt và nước ngầm ở lưu vực Mekong không được đề cập...

MDS cũng không xem xét khả năng động đất gây vỡ đập liên hoàn trên sông Mekong, trong khi thực tế và báo cáo thiên tai keo nha cai 5 Chính phủ Lào cũng đã xác nhận nguy cơ cao về động đất vùng Xayabury; các chuỗi đập thuỷ điện trên sông Lancang, vùng Vân Nam cũng nằm trên vùng có địa chất, nguy cơ động đất là cao,...

Các phân tích tiếp theo liên quan đến dòng chảy, phù sa, xâm nhập mặn, thuỷ sản, đa dạng sinh học, hệ sinh thái, tác động kinh tế và xã hội,… cũng là bước nối tiếp suy luận mang nhiều tính chủ quan từ những kết quả đầu ra mô hình máy tính.

Trong bản nhận xét MDS khá chi tiết và dài hơn 20 trang keo nha cai 5 PGS.TS Lê Anh Tuấn, ông đã chỉ ra nhiều số liệu hoặc thiếu, quá cũ, hoặc không đáng tin cậy, hoặc chưa đồng nhất với các báo cáo keo nha cai 5 các tác giả khác,...

“Lấy một kết quả mô hình vì thiếu chuẩn xác để “suy ra” những hệ quả về sau về sinh cảnh, đa dạng sinh học, thuỷ sản, nông nghiệp, giao thông thuỷ, … sẽ không tin cậy, do vậy những đánh giá sinh kế, tiếp đến kinh tế - xã hội càng khó chấp keo nha cai 5 vì chứa nhiều nguy cơ sai số tích luỹ”, PGS.TS Lê Anh Tuấn nói.

Theo ông, kết quả tính toán keo nha cai 5 MDS phải được kiểm định bằng cách so sánh những kết quả nghiên cứu keo nha cai 5 các nhà khoa học trước đó. Tìm những điểm phù hợp và những khác biệt và cần phải có lý giải những khác biệt.

Vì vậy, do tầm quan trọng keo nha cai 5 ĐBSCL, báo cáo keo nha cai 5 Ủy ban sông Mekong mổ xẻ chi tiết thêm ở góc độ chuyên gia; cần có một đánh giá rộng rãi hơn từ cấp Chính phủ, Quốc hội, các tỉnh thành ở ĐBSCL, các nhà khoa học am hiểu về Châu thổ, các nhà báo, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng quan tâm.

“Uỷ ban Sông Mekong Việt Nam và Bộ Tài nguyên môi trường cần cầu thị với tất cả phản hồi và góp ý để điều chỉnh báo cáo. Không đi tiếp giai đoạn tới (đề xuất giải pháp giảm tác động) khi những giai đoạn trước đó chưa thông. Và trước mắt Chính phủ Việt Nam không nên công nhận đây là một báo cáo chính thức keo nha cai 5 nhà nước Việt nam đối với các nước” – PGS.TS Lê Anh Tuấn kiến nghị.

Hệ thống đập thủy điện chằng chịt trên dòng sông keo nha cai 5. Nguồn: TERRA

Cần minh bạch về hợp đồng và trách nhiệm

Cũng theo PGS.TS Lê Anh Tuấn, bản MDS đã không có những giới thiệu về hợp đồng dự án nghiên cứu (các bên tham gia ký kết hợp đồng, kinh phí, thời gian, trách nhiệm giải trình), đặc biệt họ tên và địa chỉ những người tham gia nghiên cứu trong từng phần hoặc lãnh vực khác nhau keo nha cai 5 nghiên cứu. Quan trọng là các ràng buộc về giới hạn phạm vi nội dung nghiên cứu và trách nhiệm về số liệu được cung cấp.

Đồng thời, báo cáo cũng chưa nêu các chặng thời gian mà nhóm DHI phải báo cáo từng giai đoạn cho Ủy ban sông keo nha cai 5 Việt Nam, thời gian phản hồi, tham vấn, nghiệm thu từng hạng mục công việc.

Nguồn kinh phí trả cho hợp đồng, dù bất kỳ từ nguồn nào từ tiền đóng thuế keo nha cai 5 người dân hoặc tiền viện trợ, về nguyên tắc cũng đều là ngân sách keo nha cai 5 Chính phủ Việt Nam, cần phải minh bạch. Đây không phải là một vấn đề về bí mật quốc gia (do phía nước ngoài thực hiện) nên cần rõ ràng.

Ngoài ra, báo cáo không có đưa công khai lên mạng keo nha cai 5 Ủy hội sông Mekong MRC, cho mọi người có thể truy cập, tải xuống và có mục nhận xét, trao đổi, thảo luận chất vấn, do tính chất nghiệm trọng keo nha cai 5 vấn đề liên quan lâu dài đến khoảng 20 triệu người dân đang sinh sống và sản xuất ở trong các vùng đất quan trọng keo nha cai 5 đất nước.

Lê Quỳnh

Uỷ ban Sông Mekong keo nha cai 5 Việt Nam, dưới danh nghĩa keo nha cai 5 Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam, đã hợp đồng thuê Viện Thuỷ lực Đan Mạch (DHI)6 làm một nghiên cứu đánh giá tác động keo nha cai 5 11 đập thuỷ điện lên vùng Châu thổ Mekong. Hợp đồng này có trị giá lên đến 4,3 triệu USD, được ký ngày 04.6.2013.

Theo đó, trong 30 tháng sau khi ký hợp đồng, nhóm chuyên gia keo nha cai 5 DHI sẽ thực hiện đánh giá tác động keo nha cai 5 các đập thuỷ điện lên môi trường và xã hội vùng Châu thổ hạ lưu sông Mekong. Bản thảo cuối cùng keo nha cai 5 Báo cáo này, gọi tên là báo cáo “Nghiên cứu tác động keo nha cai 5 các công trình thủy điện trên dòng chính sông Mê Công” hoặc được biết qua tên tắt tiếng Anh: Mekong Delta Study (MDS), đã hoàn thành vào tháng 9.2015. Báo cáo này cũng đã được trình bày trong một Diễn đàn quốc tế ở Phnom Penh trong tháng 10 vừa qua.