Bị trực tiếp kèo nhà cái cắn có thể gây biến chứng nguy hiểm!

Hai vợ chồng cùng nhập viện do bị trực tiếp kèo nhà cái cắn

Ngày 22.12.2024, Trung tâm trực tiếp kèo nhà cái nhiệt đới - trực tiếp kèo nhà cái viện Bạch Mai tiếp nhận một đôi vợ chồng (N.T.P, 68 tuổi và P.T.V, 61 tuổi) ở Hải Dương cùng nhập viện trong tình trạng sốt cao trên 39 độ, toàn thân gai rét và có vết thương phù nề, sưng tấy và nhiễm trùng ở bàn tay.

Qua khai thác bệnh sử, bệnh nhân cho biết ngày 15.12, trong lúc 2 vợ chồng cùng đuổi bắt một con trực tiếp kèo nhà cái thì bị cắn vào ngón tay chảy máu. Hai người nghĩ đơn giản chỉ rửa tay xà phòng và nhỏ dầu gió vào vết thương, nhưng sau đó 5 ngày, hai người cùng thấy có hiện tượng sốt cao, thậm chí có lúc nằm li bì, mê sảng, toàn thân gai rét, vết trực tiếp kèo nhà cái cắn sưng tấy, đau nhức. Theo dõi hai ngày ở nhà không thấy đỡ, hai người đi khám ở tuyến huyện, được tiêm phòng uốn ván và chuyển lên Bệnh viện Bạch Mai.

Tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, hai bệnh nhân được chẩn đoán bệnh là “Sốt do trực tiếp kèo nhà cái cắn” (Sodoku). Sau hơn một tuần được điều trị tích cực với phác đồ kháng sinh hiệu quả, các dấu hiệu lâm sàng đã được cải thiện rõ rệt, hai bệnh nhân đã được ra viện vào chiều ngày 31.12.2024.

Vết trực tiếp kèo nhà cái cắn trên tay hai bệnh nhân bị sưng tấy, phù nề sau khi nhập viện đã dần lành lặn trở lại

trực tiếp kèo nhà cái Sodoku nguy hiểm ra sao?

PGS-TS-BS. Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, sốt do trực tiếp kèo nhà cái cắn (Sodoku) là bệnh nhiễm trùng - nhiễm độc toàn thân do xoắn khuẩn mang tên Spirillum minus có trong hầu họng của các loài trực tiếp kèo nhà cái, lây trực tiếp qua vết cắn của trực tiếp kèo nhà cái.

Thời kỳ ủ bệnh của bệnh từ 3 ngày đến 2 tuần. Các dấu hiệu của bệnh thường là sốt cao, ớn lạnh theo từng chu kỳ và tái phát, đau cơ, đau khớp, đau đầu, viêm họng, viêm hạch, nôn mửa, mệt mỏi, thậm chí mê sảng, hôn mê. Nếu nhiễm độc nặng và không điều trị kịp thời có thể dẫn tới các biến chứng như viêm màng não, viêm gan, viêm màng phổi, viêm cơ tim, viêm khớp, nặng hơn là nhiễm khuẩn huyết, viêm nội tâm mạc, thậm chí tử vong. Tại vết trực tiếp kèo nhà cái cắn có thể có những tổn thương như sưng tấy, phù nề, nhiều khi xuất hiện phát ban, xuất huyết hoại tử và có hạch viêm phản ứng tại khu vực.

Không biết từ bao giờ, các bệnh nhân và người nhà, thậm chí cả nhân viên y tế, sinh viên y khoa đều hiểu lầm khi bị trực tiếp kèo nhà cái cắn thì nghĩ ngay đến bệnh dịch hạch (plague). Thực chất sốt do trực tiếp kèo nhà cái cắn (Sodoku) và bệnh dịch hạch là hai bệnh khác nhau. Dịch hạch là bệnh nhiễm trùng nhiễm độc cấp tính, gây ra bởi trực khuẩn Yersinia pestis, lây truyền từ loài gặm nhấm (trong đó có trực tiếp kèo nhà cái) sang người qua vật chủ trung gian là bọ chét đốt, hoặc bệnh lây từ người sang người qua đường hô hấp. Do đó trực tiếp kèo nhà cái cũng là nạn nhân của bệnh dịch hạch.

Cũng có nhiều lo ngại khi bị trực tiếp kèo nhà cái cắn sẽ bị lây bệnh dại, tuy nhiên trên thực tế chưa có những ghi nhận về trực tiếp kèo nhà cái lây truyền bệnh dại sang người. Về bệnh uốn ván là bệnh nhiễm trùng toàn thân do trực khuẩn Clostridium tetani gây ra, tỷ lệ lây sang trực tiếp kèo nhà cái thấp, tuy nhiên vẫn cần đề phòng do trực tiếp kèo nhà cái sinh sống trong môi trường ẩm thấp, vết cắn của trực tiếp kèo nhà cái là nơi yếm khí có thể là điều kiện thuận lợi cho nha bào uốn ván phát triển.

Không sử dụng nguồn nước và thực phẩm có khả năng nhiễm độc do trực tiếp kèo nhà cái

Phòng chống trực tiếp kèo nhà cái Sodoku

Nhiễm trùng - nhiễm độc do trực tiếp kèo nhà cái cắn không phải là bệnh thường gặp, tuy nhiên trên thực tế đã ghi nhận không ít trường hợp phải nhập viện và có nhiều biến chứng, diễn biến bệnh phức tạp, đe dọa đến tính mạng. Do vậy, chúng ta cần có các biện pháp phòng chống:

Nhà cửa luôn vệ sinh sạch sẽ, thông thoáng để trực tiếp kèo nhà cái không có nơi trú ngụ. Đồ ăn thức uống luôn được bảo quản cẩn thận, không để vương vãi và để hở, tạo điều kiện cho trực tiếp kèo nhà cái vào phá hoại. Diệt trực tiếp kèo nhà cái và vệ sinh khử khuẩn, xử lý chất thải đúng cách. Không sử dụng nguồn nước và thực phẩm có khả năng nhiễm độc do trực tiếp kèo nhà cái. Những người nuôi trực tiếp kèo nhà cái cảnh cũng cần chú ý khi tiếp xúc với trực tiếp kèo nhà cái và vệ sinh chuồng đúng quy cách.

Khi bị trực tiếp kèo nhà cái cắn hoặc cào xước da cần vệ sinh vết thương bằng nước sạch và xà phòng trong 15 phút đầu, sau đó rửa vết thương bằng dung dịch sát trùng như cồn 90 độ, iodine, betadine...  và đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời. Tại cơ sở y tế, người bệnh được đánh giá nguy cơ phơi nhiễm và có thể tiêm phòng vắc-xin uốn ván và sử dụng liệu pháp kháng sinh nhóm beta-lactam (uống hoặc tiêm) trong 5 đến 7 ngày. Người bệnh nếu thấy hiện tượng sốt cao, vết thương sưng tấy, nổi hạch,... cần đi đến các cơ sở y tế thăm khám và điều trị kịp thời.

Bài và ảnh: Thùy Dương (trực tiếp kèo nhà cái viện Bạch Mai)