bongdaso kèo nhà cáiBiên niên sử Kazakhstan bằng văn chương

Bộ tiểu thuyết kinh điển bongdaso kèo nhà cái đất nước Kazakhstan

Trong ba thập kỷ, bộ tiểu thuyếtDân du mụcbongdaso kèo nhà cái nhà văn Ilyas Yesenberlin đã được xuất bản 50 lần, tổng số phát hành 3 triệu bản, được dịch ra 30 thứ tiếng khác nhau và được trao giải thưởng Nhà nước Kazakhstan.

Theo tác giả cho biết, ông đã bắt đầu nghĩ vềDân du mụctừ năm 1945 nhưng phải đến năm 1960 ông mới bắt đầu viết. Sở dĩ ông phải chuẩn bị lâu như vậy là vì tư liệu lịch sử đòi hỏi sự kiên trì và tính chính xác rất cao.

Năm 1969, cuốn đầu tiênHãn Keneđược xuất bản. Hai năm sau làThanh kiếm yêu thuật, rồi hai năm sau nữa là tập thứ baTuyệt vọngđược ấn hành. Con trai nhà văn hồi tưởng: “Tôi nhớ rằng ông đã làm việc 10-12 tiếng mỗi ngày. Không có máy tính, ông viết bằng tay, sau đó gõ trên máy đánh chữ, rồi sửa chữa…”

Các diễn giả tham dự buổi giới thiệu tiểu thuyếtDân du mục.

Bộ tiểu thuyết này gồm ba tập. Tập 1Thanh gươm yêu thuậtđược ra mắt vào năm 1971 (Nguyễn Văn Chiến dịch) mô tả thời gian hình thành bongdaso kèo nhà cái Hãn quốc Kazakh thế kỷ XV - XVI. Đó là thời các vị hãn Abulkhair, Dzhanybek và Kerey bắt đầu tranh giành ngai vàng, khi ý tưởng về sự đoàn kết chặt chẽ hơn giữa các bộ lạc, bộ tộc du mục sống trong lãnh thổ nay là Kazakhstan phát triển giữa những con người Kazakh tương lai.

Năm 1973, bản dịch phần hai bongdaso kèo nhà cái bộ tiểu thuyết với nhan đềTuyệt vọng(Lê Đức Mẫn dịch) là cuộc đấu tranh hào hùng bongdaso kèo nhà cái người Kazakh chống lại các đạo quân xâm lược từ các nước khác trong thế kỷ 17-18. Tác giả cũng kể lại những thăng trầm trong quá trình người Kazakh chuyển biến thành công dân bongdaso kèo nhà cái Đế quốc Nga

Tuy là phần cuối cùng bongdaso kèo nhà cái bộ tiểu thuyết nhưngHãn Kenelại được ra mắt bạn đọc Việt đầu tiên vào năm 1969 (Trần Bích Thư và Nguyễn Ngọc Hùng dịch). Đây là câu chuyện về Kenesary Kasymuly, vị hãn cuối cùng bongdaso kèo nhà cái Hãn quốc Kazakh, cũng là người lãnh đạo phong trào giải phóng dân tộc chống lại việc chiếm các vùng đất Kazakh và các chính sách chia rẽ bongdaso kèo nhà cái Nga trong thế kỷ XVIII - XIX.

Biên niên sử Kazakhstan bằng văn chương

Đây là bộ sử thi bi tráng về lịch sử bongdaso kèo nhà cái người dân Kazakh và đất nước Kazakhstan. Bởi trước khi có bộ ba tiểu thuyết này bongdaso kèo nhà cái Ilyas Yesenberlin, gần như không có công trình nghiên cứu khoa học nào về quá khứ bongdaso kèo nhà cái dân tộc Kazakh, các sự kiện và nhân vật lịch sử bongdaso kèo nhà cái họ đều chưa được đánh giá đúng.

Yesenberlin đã dành trọn những khoảng thời gian rảnh rỗi bongdaso kèo nhà cái mình để tìm kiếm các thư tịch lưu trữ, thu thập, xử lý các tư liệu trên thực địa nhằm phục dựng chân thực dưới hình thức tiểu thuyết lịch sử bongdaso kèo nhà cái dân tộc mình cho các thế hệ về sau, nhất là các lớp trẻ, được biết rõ ràng

Chính vì lẽ đó mà Tổng thống Kazakhstan Nursultan Nazarbayev đã từng không tiếc lời ca ngợi: “Bộ ba tác phẩm nổi tiếngDân du mụcnổi bật với phạm vi sử thi, tính linh hoạt bongdaso kèo nhà cái hành động, hình ảnh sống động và độc đáo về các nhân vật kiệt xuất bongdaso kèo nhà cái lịch sử Kazakhstan, ngôn ngữ chính xác và biểu cảm.

Bộ ba tác phẩmDân du mụcvà tiểu thuyếtHãn Quốc Kim trướngđã đóng góp lớn lao vào công cuộc khôi phục ký ức lịch sử bongdaso kèo nhà cái chúng ta. Các tác phẩm bongdaso kèo nhà cái Yesenberlin vốn ngợi ca tinh thần ái quốc bongdaso kèo nhà cái nhân dân Kazakh đã thể hiện thái độ tôn kính đối với lịch sử bongdaso kèo nhà cái miền đất thiêng liêng bongdaso kèo nhà cái chúng ta”.

Bộ ba tiểu thuyếtDân du mục.

Và như một lẽ đương nhiên, bộ tiểu thuyết này đã chiếm vị trí trung tâm trong sự nghiệp văn học lẫy lừng bongdaso kèo nhà cái Yesenberlin.

Yesenberlin là một trong những người đầu tiên khảo cứu và cũng là người đầu tiên trong số các nhà văn, đã thể hiện lòng dũng cảm sáng tạo và tinh thần công dân tuyệt vời để thực hiện công việc nghiên cứu khó khăn và đầy trách nhiệm này. Mọi dụng công ấy cho phép ông đưa những tư liệu mà người đọc chưa biết đến, thành hiện thực sôi động trong cuộc sống hằng ngày thời xa xưa, nhằm soi sáng lịch sử trải dài suốt năm thế kỷ - từ đầu thế kỷ XV đến thế kỷ XIX - trên thảo nguyên Kazakh vốn nằm ở ngã ba châu Á và châu Âu.

Trong tác phẩm bongdaso kèo nhà cái mình, Yesenberlin sử dụng hiệu quả văn học dân gian, thể hiện cả trí tuệ và tâm hồn bongdaso kèo nhà cái nhân dân, kết hợp các tư liệu phong phú để khắc họa đầy đủ các sự kiện bi thảm: các cuộc xâm lược thảm khốc bongdaso kèo nhà cái người Dzungar và những đội quân nước ngoài khác; xung đột đẫm máu giữa các bộ lạc và thị tộc, giữa các hãn và sultan để giành quyền lực; cuộc đấu tranh bongdaso kèo nhà cái những người du mục chống lại sự áp bức tàn bạo bongdaso kèo nhà cái tầng lớp thống trị...

Qua lời những người kể chuyện, qua những truyền thuyết, nhà văn làm người đọc nhớ lại với những thế kỷ trước, trở về với kỷ nguyên đen tối bongdaso kèo nhà cái sự thống trị do các hậu duệ bongdaso kèo nhà cái Thành Cát Tư Hãn thực thi. Bằng những tư liệu phong phú và cách kể chuyện sống động, Yesenberlin đã vẽ nên những bức tranh sinh động và chân thực về những sự kiện bi thảm nhất, phức tạp nhất và cũng quan trọng nhất, ý nghĩa nhất trong lịch sử bongdaso kèo nhà cái dân tộc Kazakh từ khi Đế chế Thiếp Mộc Nhi (Tamerlane) sụp đổ cho đến giữa thế kỉ XIX.

Với mong muốn bạn đọc Việt Nam có thể đọc được bộ sử thi lớn này bongdaso kèo nhà cái văn học Kazakhstan, các dịch giả và Nxb Phụ nữ Việt Nam với sự hỗ trợ bongdaso kèo nhà cái Đại sứ quán Cộng hòa Kazakhstan tại Việt Nam, cùng sự tài trợ bongdaso kèo nhà cái Kusto Group và ông Daulet Turlykhanov, Công nhân viên danh dự nước Cộng hoà Kazakhstan, đã tổ chức dịch và in bộ ba tiểu thuyết bongdaso kèo nhà cái Ilyas Yesenberlin đẹp đẽ, sang trọng, có cả phiên bản bìa cứng lẫn bìa mềm.

Các dịch giả không chỉ đưa đến những bản dịch hay một tác phẩm lớn với rất nhiều những từ ngữ khó, những tên đất tên người tên địa vị đẳng cấp khác lạ, những mô tả phong tục, tập quán bongdaso kèo nhà cái người dân du mục, mà còn chú giải tỉ mỉ, kỹ lưỡng các nhân danh, địa danh, tên gọi có liên quan trong tác phẩm.

Đặc biệt, phần “Lời người dịch” đầu tập 1 giới thiệu chi tiết lịch sử Kazakhstan, lịch sử tác phẩm và cuộc đời tác giả, giúp người đọc có những kiến thức cần thiết để đọc vào tác phẩm.

Và như thế nhà văn xuất sắc bongdaso kèo nhà cái dân tộc Kazakh lần đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam một cách xứng đáng.

Bài và ảnh:Mộc Trà