Cá mối đổ bánh xèo - miền kí ức của kèo nhà cái 5

Ngày đầu mới chân ướt chân ráo lên thành phố lập nghiệp, thấy chồng đội mưa xách đâu về mớ bông điên điển, vốn là dân miền Tây, vợ mừng húm reo lên: “Chèn ơi, giữa Sài Gòn mà chồng tìm đâu ra được bông điên điển, hay quá ta?! Giá mà có thêm cá linh để nấu canh chua thì đã biết mấy!”. Chồng cười bí hiểm, giơ thêm một bịch cá kèo nhà cái 5: “Không có cá linh, thay bằng cá kèo nhà cái 5 được không?”. Vợ giãy nãy: “Trời đất, sao lãng xẹt vậy?! Ai lại nấu canh chua cá kèo nhà cái 5 với bông điên điển!” Chồng cự” “Ai biểu vợ nấu canh chua hồi nào?”. Vợ tròn mắt: “Vậy chớ làm món gì với hai thứ này?” Chồng phán một câu chắc nịch: “Đổ bánh xèo!”.

Vợ ngạc nhiên tột độ đến độ ú ớ không nói thành lời. Sau mấy giây đứng hình, vợ giận dỗi đẩy mớ bông điên điển với bịch cá mối về phía chồng: “Tự đổ rồi tự ăn một mình luôn đi! Món gì mà kỳ cục thấy mồ, ai ăn cho được”. Chồng làm mặt nghiêm: “Ai nói cho vợ ăn hồi nào. Bữa nay giỗ kèo nhà cái 5, món này là dành cho kèo nhà cái 5 chớ bộ”.

Đúng vậy! Nghiêm túc mà nói, với kèo nhà cái 5, cá mối nói chung và món bánh xèo cá mối - bông điên điển nói riêng, không đơn giản là món khoái khẩu. Với bà, nó là cả một miền ký ức.

Ảnh minh hoạ: Vietq

Nhớ hoài những ngày đầu hồi hương về Việt Nam sau khi chạy nạn “cáp duồn” năm 1970 bởi chính quyền Lonnon ở Campuchia, kèo nhà cái 5 khác nào như cá xa nước, ủ rũ suốt mấy tháng liền, nhìn đâu, ăn gì cũng nhớ về “trên mình”. “Trên mình” của kèo nhà cái 5 dĩ nhiên là xứ Miên, cái chốn mà bà phải vừa dứt áo ra đi. Dẫu biết rằng đó chỉ là đất khách nhưng với kèo nhà cái 5, nó chính là quê hương, vì là nơi không chỉ riêng bà mà cả tổ tiên ông bà mấy đời của bà đều sinh ra, lớn lên rồi nằm xuống cũng ở đó. Vì vậy mà dẫu mang tiếng hồi hương nhưng kèo nhà cái 5 vẫn không thôi quay quắt nhớ về mồ mả ông bà, về cái sóc hẻo lánh bên dòng Tonle-sap cách biệt với thế giới văn minh.

Chợ gần nhất cũng phải chèo xuồng mất cả ngày đường, nên với người dân ở sóc gần như phải tự cung tự cấp mọi thứ cho mình. Bù lại, ở đây lúc nào cũng đầy cá tôm và những sản vật từ thiên nhiên ban tặng. Nguyên liệu sẵn có lại vô cùng dồi dào, cộng thêm “cái khó ló cái khôn” nên cộng đồng người Việt ở đây có thể xem là những “nghệ nhân ẩm thực bậc thầy” trong việc biến tấu những món không đụng hang, dựa trên những món ăn Việt Nam truyền thống.

kèo nhà cái 5 kể mỗi khi mùa nước nổi về, bông súng lẫn bông điên điển dại tranh nhau nở rợp cả đồng. Thấy điên điển thì nhớ canh chua cá linh, mắm kho… nhưng ăn hoài cũng ngán. Cánh phụ nữ bèn rủ nhau xay bột đổ bánh xèo. Rau rừng tràn lan, tôm tép ê hề, gà vịt lúc nào cũng sẵn, nên kết hợp chúng lại với bông điên điển làm nhân thay cho giá thì còn phải nói!

Nhưng hổng lẽ cứ vậy hoài sao ta? Câu hỏi đó cứ thôi thúc mấy bà mỗi khi thấy rợp vàng mùa điên điển ra hoa. Thế là dần dà món bánh xèo nhân cá với bông điên điển ra đời. Theo kèo nhà cái 5, cá để đổ bánh xèo thì hợp nhất vẫn là cá linh vì xương mềm, dễ bầm nhuyễn. Cách làm nhân bánh xèo bằng cá linh đơn giản như đang giỡn. Sau khi cá được cắt đầu, đánh vảy, ta chỉ việc bầm nguyễn rồi xào với chút bột nghệ để khử mùi tanh là xong.

Chèn ơi, bông điên điển đã ngọt, giờ đụng với thịt cá linh cũng ngọt không kém nên cuốn miếng bánh xèo với mớ rau rừng, chấm với chén nước mắm chua ngọt thì ngon phải biết! Qua lời kèo nhà cái 5 kể, lũ trẻ chúng tôi lúc đó nghe thèm đến chảy nước miếng.

Hồi hương, bị chính quyền Việt Nam Cộng hòa đẩy vào ấp chiến lược tít tận Miền Đông, kèo nhà cái 5 cùng những người “đồng hương” Việt kiều như mình ngơ ngác như gà con lạc mẹ. Biển gần, nhưng xa đồng, rừng thì sát vách nhà, tìm hoài chẳng thấy một con sông đúng nghĩa, nên những buổi chợ chiều trở về của kèo nhà cái 5 thường kèm theo những tiếng thở dài.

kèo nhà cái 5 than chợ toàn bán cá biển, không thấy cá giống như “trên mình”, con nào con nấy mặt mày nhìn thấy mà ớn. Đã ớn thì sao dám ăn? Thì phải ăn đại chớ sao, hổng lẽ chỉ ăn hoài món thịt? Nói tiếng ăn đại nhưng kèo nhà cái 5 vẫn rất “cảnh giác”. Sau nhiều vòng tham khảo mấy bà bán cá, kèo nhà cái 5 mang về một mớ… cá mối vì nghe nói thịt nó hiền và ngon hổng thua gì cá lóc (?) Dĩ nhiên là ngay bữa ăn cá mối đầu tiên với món kho lạt, kèo nhà cái 5 thất vọng tràn trề.

Bực mình, hôm sau kèo nhà cái 5 ra chợ mắng vốn bà bán cá hôm trước thì mới biết, té ra cá mối làm được nhiều món ngon như làm chả, chiên muối sả, kho khô… chớ ai lại đem kho lạt, tanh rình. Nghe vậy, kèo nhà cái 5 lại mua cá mối đem về làm những món như bà bán cá vừa chỉ thì mới biết, thịt cá mối “cũng không nổi tệ”. Ăn riết thành ghiền, kèo nhà cái 5 bắt đầu “kết” cá mối và đánh bạo biến tấu thêm vài món mới từ cá mối: cá mối kho sả ớt, cá mối kho nghệ, cá mối bầm xào sả cuốn bún với rau sống chấm nước mắm chua ngọt….

Và rồi một ngày, gặp lúc tháng bảy mưa dầm, sẵn nhớ mùa nước nổi “trên mình”, kèo nhà cái 5 mừng như bắt được vàng khi mua được mớ bông điên điển cạn của ai đó trồng được. Dù biết bông điển điển cạn không ngon bằng điên điển dại nhưng có còn hơn không, kèo nhà cái 5 quyết định xay bột, đổ bánh xèo.

Không có cá linh, kèo nhà cái 5 thay bằng cá mối. Lạ lùng thay, cá mối bằm nhuyễn kết hợp với bông điên điển lại hợp vô cùng, nếu không muốn nói là ngon hơn cả bánh xèo cá linh với bông điên điển. Thịt cá mối ngọt, biết cách làm sẽ không tanh nên kèo nhà cái 5 không cần phải xào với nghệ khi làm nhân. Thế là từ đó, món bánh xèo ngon – độc – lạ của kèo nhà cái 5 ra đời.

Kỳ diệu thay, từ ngày có món bánh xèo cá mối với bông điên điển, hai từ “trên mình” từ cửa miệng kèo nhà cái 5 cũng ngày một thưa dần...

Hoàn Phố(Theo SK&ATTP)