Cần hiểu đúng về “phản ứng có hại của bóng đá trực tiếp kèo nhà cái”

Từ trường hợp dompéridone…

Tờ báo ấy dẫn lại đăng tải báo cáo về dược chất domperidone trên tạp chí chuyên san dược Prescrire của Pháp như sau: “Ước tính trong năm 2012, tại Pháp có 25 - 120 trường hợp đột tử do tác dụng phụ của dompéridone. Hoạt chất này có thể tăng nguy cơ làm rối loạn nhịp tim. Nhiều nghiên cứu từ năm 2005 của Hà Lan và Canada cho thấy người dùng dompéridone có nguy cơ đột tử vì bệnh tim cao hơn từ 1,6 - 3,7 lần”.

Do đó, Prescrire khuyến cáo các cơ quan quản lý dược phẩm Pháp và châu Âu nhanh chóng ra lệnh cấm hoạt chất này.

Cũng theo thông tin của tờ báo, năm 2011, cơ quan Quản lý dược phẩm và sản phẩm y tế Pháp (ANSM) gửi văn bản cho các bác sĩ, dược sĩ ở Pháp, trong đó đặc biệt lưu ý: “Nhiều nghiên cứu cho thấy domperidone làm tăng nguy cơ bị rối loạn tim mạch và đột tử. Nguy cơ này cao hơn ở những bệnh nhân trên 60 tuổi hoặc dùng với liều lượng hơn 30mg/ngày. Cần chỉ định dompéridone ở liều lượng thấp nhất có thể đối với cả người lớn lẫn trẻ em”.

Hiện cơ quan Quản lý dược phẩm châu Âu (EMA) cũng đang nghiên cứu lại về “cán cân” hiệu quả điều trị - tác dụng phụ của hoạt chất này. Nhiều khả năng EMA nếu không cấm cũng sẽ khuyến cáo các bác sĩ hạn chế chỉ định dompéridone.

Minh họa: Hữu Khoa

Hai thông tin vừa nêu cho thấy domperidone có nguy cơ gây rối loạn tim mạch và thực tế đã gây ra đột tử. Tuy nhiên, vẫn chưa có quyết định chính thức cấm lưu hành bóng đá trực tiếp kèo nhà cái này mà người ta chỉ cảnh giác và khuyến cáo dùng thật hạn chế. Domperidone là bóng đá trực tiếp kèo nhà cái có tác dụng kháng dopamine, làm kích thích nhu động của ống tiêu hoá, làm điều hoà, tăng trương lực cơ thắt tâm vị và làm tăng biên độ mở rộng của cơ thắt môn vị của dạ dày sau bữa ăn. Vì vậy, bóng đá trực tiếp kèo nhà cái dùng điều trị triệu chứng buồn nôn và nôn cấp, đặc biệt là dùng khá phổ biến trị chứng khó tiêu đầy bụng. Chính vì bóng đá trực tiếp kèo nhà cái dùng nhiều để trị rối loạn thường xảy ra là khó tiêu mà nhiều người rất lo lắng khi biết thông tin trên.

…đến ADR

Ta cần biết, bất cứ bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nào, kể cả vitamin được cho là bóng đá trực tiếp kèo nhà cái bổ đều có khả năng gây tai biến cho người sử dụng nếu không được dùng đúng cách, đúng liều, và đặc biệt ngay cả khi dùng đúng cách đúng liều. Những bất lợi do dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái gây ra được gọi chung là “phản ứng có hại của bóng đá trực tiếp kèo nhà cái” (ADR - viết tắt từ Adverse Drug Reactions).

ADR còn được gọi bằng tên khác như “tác dụng phụ”, “tác dụng ngoại ý”, “tác dụng không mong muốn”… Theo thông tin trên, domperidone có nguy cơ gây ra rối loạn tim mạch và nghiêm trọng nhất là làm đột tử.

Nên lưu ý, nhiều bóng đá trực tiếp kèo nhà cái được lưu hành trên thị trường dược phẩm vẫn được các viện bào chế dược phẩm theo dõi ADR (được gọi là theo dõi thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 4) để nếu bóng đá trực tiếp kèo nhà cái xuất hiện ADR quá nghiêm trọng sẽ tự ý ngưng lưu hành hoặc bị chính quyền cấm lưu hành.

Ngoại trừ một số ADR thuộc loại nhẹ chỉ gây khó chịu (như ADR gây buồn ngủ của bóng đá trực tiếp kèo nhà cái kháng histamin trị dị ứng), đa số ADR - đặc biệt ADR gây rối loạn nghiêm trọng (như suy thận, suy gan cấp) - rất hiếm khi xảy ra và chỉ xảy ra khi dùng liều cao hoặc dùng lâu ngày.

1/100, tức 100 người dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái sẽ có hơn 1 người có nguy cơ bị ADR), có loại ADR thuộc loại ít gặp (1/1.000< ADR <1/100, tức 1.000 người dùng thuốc sẽ có hơn 1 người có nguy cơ bị TDP), và có loại ADR thuộc loại hiếm gặp (ADR<1/1.000, tức hơn 1.000 người dùng thuốc sẽ có 1 người có nguy cơ bị ADR). ADR thường gặp là loại phải cảnh giác nhiều hơn.

Cần lưu ý, không phải các bóng đá trực tiếp kèo nhà cái được báo cáo về ADR đều bị cấm lưu hành, mà có rất nhiều bóng đá trực tiếp kèo nhà cái chỉ bị lưu ý, cảnh giác theo dõi trong sử dụng. Năm 2010, đã có trên 5 triệu ADR được báo cáo trong cơ sở dữ liệu của tổ chức Y tế thế giới (WHO database) nhưng chỉ có vài bóng đá trực tiếp kèo nhà cái bị ngưng lưu hành. Hay cách đây không lâu, một công bố của cơ quan Quản lý dược phẩm Pháp (AFSSAPS) về danh mục 59 bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cần đặc biệt theo dõi đã làm nhiều bệnh nhân rất lo, đến độ tính chuyện bỏ dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái có trong danh sách đó.

Cơ quan AFSSAPS cũng khuyến cáo, bệnh nhân không được ngưng sử dụng những bóng đá trực tiếp kèo nhà cái có trong danh mục nêu trên nếu không có ý kiến của bác sĩ điều trị. Cách đây vài năm, có tin FDA Hoa Kỳ thông báo bóng đá trực tiếp kèo nhà cái trị tâm thần phân liệt olanzapin (Zyprexa) là bóng đá trực tiếp kèo nhà cái gây ADR nhiều nhất trong 10 bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cần cảnh giác. Ở ta, một số bệnh nhân đang được điều trị rất tốt với bóng đá trực tiếp kèo nhà cái này đã vội bỏ bóng đá trực tiếp kèo nhà cái không dùng nữa và bị bệnh tái phát trầm trọng. Hiện nay, olanzapin vẫn được tiếp tục lưu hành mà chẳng việc gì.

Đối với domperidone, ADR gây rối loạn tim mạch, đột tử có thể chỉ mới là loại hiếm gặp và được đánh giá chưa đến nỗi phải cấm lưu hành trong thời điểm hiện nay.

Cảnh giác cũng cần “đúng liều”!

Khi biết một bóng đá trực tiếp kèo nhà cái có ADR, ta sẽ cảnh giác, thận trọng dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cho thật đúng liều, đúng cách, chứ không nên chối bỏ việc dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái. Đặc biệt nếu đã được bác sĩ khám bệnh và ghi đơn chỉ định bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, ta nên yên tâm sử dụng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái. Bởi vì, chắc chắn bác sĩ biết rõ về ADR của bóng đá trực tiếp kèo nhà cái (điều này đòi hỏi bác sĩ phải luôn luôn cập nhật kiến thức chuyên môn) và đã cân nhắc trong chỉ định bóng đá trực tiếp kèo nhà cái cho người bệnh.

Để phòng tránh ADR, người dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nên lưu ý mấy điều sau: Chỉ thật cần thiết mới mới dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái. Hoàn toàn không nên lạm dụng dù chỉ là vitamin. Nếu được bác sĩ khám ghi đơn bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, phải dùng đúng, dùng đủ (không dư không thiếu) các bóng đá trực tiếp kèo nhà cái ghi trong đơn và thực hiện tốt các chỉ dẫn. Đừng nghe lời mách bảo của người không thuộc giới chuyên môn mà dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nào đó kéo dài từ tháng này sang tháng kia.

Trước khi dùng một bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, cần đọc kỹ bản hướng dẫn hoặc hỏi dược sĩ tại nhà bóng đá trực tiếp kèo nhà cái về những điều cần biết, trong đó có ADR, những thận trọng khi dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, chống chỉ định (tức những trường hợp không được dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái). Khi đang dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái nếu bị phản ứng bất thường (có thể bị ADR) nên ngưng ngay bóng đá trực tiếp kèo nhà cái và đi tái khám báo cho bác sĩ biết để bác sĩ cho hướng xử trí.

Cuối cùng, khi đọc trên báo chí thông tin về ADR của một bóng đá trực tiếp kèo nhà cái, thì đó là thông tin để tham khảo và cảnh giác chứ người đang dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái đó hoàn toàn không nên quá lo lắng tìm cách ngưng dùng bóng đá trực tiếp kèo nhà cái khi chưa có ý kiến của bác sĩ trực tiếp điều trị chỉ định dùng.

PGS-TS-DS. Nguyễn Hữu Đức

(Nguyên giảng viên chính Bộ môn dược lâm sàng, Khoa dược, Đại học Y dược TP.HCM)