Chủ đầu tư dự án thuỷ điện phải có trách nhiệm bồi hoàn soi kèo nhà cái hôm nay!

Việc chuyển đổi đất soi kèo nhà cái hôm nay, hàng loạt thuỷ điện xây cất, thuỷ điện nằm ngay trong lõi khu bảo tồn đã khiến không biết bao nhiêu ha cây soi kèo nhà cái hôm nay ngã xuống. Chẳng chạn, chỉ riêng Thuỷ điện Rào Trăng 3, một thủy điện với công suất 13 MW nhưng đã khiến 44,4 ha diện tích đất soi kèo nhà cái hôm nay trong khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền (tỉnh Thừa Thiên - Huế) bị mất. Điều đáng nói là diện tích đất soi kèo nhà cái hôm nay sau khi chuyển đổi mục đích sang xây dựng các công trình thủy điện, theo quy định, các chủ đầu tư đều phải thực hiện việc hoàn trả lại diện tích đất soi kèo nhà cái hôm nay hoặc nộp tiền đề trồng soi kèo nhà cái hôm nay nhưng có vẻ chưa phát huy tác dụng.

Để tìm hiểu rõ hơn quy định này, phóng viênNgười Đô Thịđã có cuộc trao đổi với TS Trần Văn Miều - Phụ trách truyền thông Hội bảo vệ Thiên nhiên và môi trường Việt Nam.

Theo ông, vừa qua, khu vực miền Trung đã xảy ra tình trạng lũ, nhiều vụ sạt lở đất nghiêm trọng gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Vậy đâu là nguyên nhân soi kèo nhà cái hôm nay tình trạng này?

TS Trần Văn Miều:Tôi cho rằng có nhiều nguyên nhân gây ra các vụ sạt lở xảy ra thời gian vừa qua tại khu vực miền Trung. Trước hết đó là nguyên nhân từ tự nhiên mà chúng ta không lường trước được (nguyên nhân thiên tai). Ví dụ như  biến đổi khí hậu gây ra bão và mưa liên tục 15 ngày với cường độ mưa rất lớn gây ra sạt lở và thiệt hại rất lớn về người và tài sản.

Thứ hai, việc phá soi kèo nhà cái hôm nay, trong đó có việc phá soi kèo nhà cái hôm nay để làm thủy điện đã khiến diện tích không nhỏ soi kèo nhà cái hôm nay bị mất đi. Đây chính là diện tích đất để giữ nước ở dưới mặt đất hay phân nước theo nhiều hướng khác nhau để hạn chế lũ lụt sạt lở đất. Khi diện tích soi kèo nhà cái hôm nay bị thu hẹp, khi có mưa lớn gây ra lũ lụt và sạt lở.

Hiện trường thủy điện Rào Trăng 3 bị sạt lở, nơi 15 công nhân mất tích. Ảnh: Phú Mậu/Vnexpress

Thưa ông, từ thực tế triển khai một số dự án thủy điện và làm mất diện tích soi kèo nhà cái hôm nay tự nhiên, góp phần gây ra lũ lụt hiện nay thì các văn bản pháp luật của Việt Nam thì đã có quy định gì về mặt pháp luật trong việc hoàn trả sinh thái sau khi thực hiện các dự án về thủy điện hay các công trình xây dựng?

Quốc Hội đã thông qua Luật Lâm nghiệp vào ngày 15.11.2017 giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là cơ quan quản lý nhà nước về soi kèo nhà cái hôm nay. Trong đó, quy định cho phép chuyển đổi soi kèo nhà cái hôm nay từ mục đích này sang mục đích khác, theo 2 nguyên tắc được quy định tại Điều 19. Thứ nhất, việc chuyển đổi mục đích phải đúng và phù hợp với quy hoạch lâm nghiệp quốc gia hoặc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của các địa phương.

Nguyên tắc thứ hai, chủ dự án phải có trách nhiệm đối với việc bồi hoàn soi kèo nhà cái hôm nay, và xây dựng phương án trồng soi kèo nhà cái hôm nay thay thế được cơ quan Nhà nước phê duyệt hoặc phải nộp một khoản tiền đề mà các cơ quan Nhà nước có trách nhiệm trồng lại cây soi kèo nhà cái hôm nay thay thế.

Việc trồng lại soi kèo nhà cái hôm nay có hai mức, đối với soi kèo nhà cái hôm nay trồng phải hoàn trả theo tỷ lệ 1-1 (Sử dụng 1ha soi kèo nhà cái hôm nay cho mục đích khác, phải trồng lại 1ha soi kèo nhà cái hôm nay trồng) và tỷ lệ 1-3 đối với soi kèo nhà cái hôm nay tự nhiên. Nếu chủ dự án được giao đất không thực hiện được việc trồng soi kèo nhà cái hôm nay, sẽ phải nộp tiền tương đương số tiền để trồng soi kèo nhà cái hôm nay.

Điều 20 quy định thẩm quyền quyết định về việc chuyển mục đích soi kèo nhà cái hôm nay từ mục đích này sang mục đích khác, chỉ có ba cơ quan được phê duyệt gồm Quốc Hội, Thủ tướng Chính phủ và HĐND các cấp.

Như vậy, các quy định của pháp luật yêu cầu hoàn trả lại diện tích đất soi kèo nhà cái hôm nay đã rất chặt chẽ nhưng thực tế, quá trình thực hiện còn nhiều bất cập.

Hiện nay, chưa có quy định về việc kiểm tra, giám sát việc bồi hoàn lại soi kèo nhà cái hôm nay, cũng như giám sát việc nộp tiền nếu không trồng soi kèo nhà cái hôm nay. Các quy định giao cho HĐND cấp huyện, thị xã giám sát việc thực hiện hoàn trả lại diện tích soi kèo nhà cái hôm nay còn chưa đầy đủ.

Thưa ông để khắc phục những bất cập trong các quy định văn bản pháp luật hiện tại, theo ôngcần phảibổ sung thêm những quy định giám sát việc hoàn trả lại diện tích soi kèo nhà cái hôm nay và nêngiao cho cơ quan, đơn vị nào trực tiếp giám sát?

Tôi cho rằng, việc giám sát việc trồng, hoàn trả lại soi kèo nhà cái hôm nay hoặc nộp tiền để trồng soi kèo nhà cái hôm nay là  hết sức cần thiết. Ví dụ như Quyết định 217 của Bộ Chính trị giao cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội quyền phản biện xã hội và quyền giám sát việc thực hiện những dự án trên địa bàn. Tuy nhiên, trong thực tế, các đoàn thể nhân dân cũng như Mặt trận rất khó thực hiện được việc giám sát do không đủ năng lực. Bởi vậy, cần đẩy mạnh công tác giám sát và phải thực hiện thường xuyên liên tục ở nhiều cấp. Thí dụ, Quốc hội, Thanh tra Chính phủ giám sát ở mức độ toàn quốc gia, HĐND các tỉnh, huyện, xã thực hiện giám sát ở địa phương mình...

Hiện nay, các quy định mới đề cập đến công tác giám sát ở HĐND cấp tỉnh, chưa có quy định cụ thể ở HĐND soi kèo nhà cái hôm nay cấp huyện. Tôi thấy là HĐND cấp huyện, cấp xã cũng phải có cái quyền để người ta được giám sát việc thực hiện dự án trên địa bàn. Theo tôi cần có sự vào cuộc đồng thời HĐND tỉnh, HĐND huyện và xã thì công tác giám sát mới đi đến kết quả được. Ngoài việc giám sát ra thì có cần có chế tài phải xử lý những vi phạm, sai phạm.

Ngoài ra, cần phải công khai minh bạch các quy hoạch về chuyển đổi diện tích đất soi kèo nhà cái hôm nay sang các mục đích khác, cũng như các khu vực, diện tích soi kèo nhà cái hôm nay trồng thay thế để cộng đồng dân cư, các đoàn thể được biết - bởi đây chính là tai mắt để giúp Nhà nước quản lý soi kèo nhà cái hôm nay được tốt hơn.

Cám ơn ông!

Nguyễn Lê