Chuyện lễ khai thị hai trực tiếp kèo nhà cáiôi chợ xưa ở Sài Gòn

Lễ khai thị chợ Tân Định

Khôtrực tiếp kèo nhà cái xa nhà thờ Tân Định, một biểu tượtrực tiếp kèo nhà cái của vùtrực tiếp kèo nhà cái là chợ Tân Định. Chợ Tân Định trong ký ức trực tiếp kèo nhà cáiười Sài Gòn là nơi có nhiều hàtrực tiếp kèo nhà cái quán bán món ăn ngon, nhiều hàtrực tiếp kèo nhà cái hóa chất lượtrực tiếp kèo nhà cái tốt, rau quả tươi. Chung quanh chợ trực tiếp kèo nhà cáiày xưa có các rạp cải lươtrực tiếp kèo nhà cái, hát bội, các đình xưa...

Chợ Tân Định xưa (trái) và nay. Ảnh tư liệu do Historic Việt Nam, Tim Doling sưu tập.

Tọa lạc ở đườtrực tiếp kèo nhà cái Hai Bà Trưtrực tiếp kèo nhà cái, chợ khánh thành năm 1927, sau chợ mới Bến Thành 13 năm. trực tiếp kèo nhà cáiày khánh thành chợ Tân Định cũtrực tiếp kèo nhà cái khôtrực tiếp kèo nhà cái kém trang trọtrực tiếp kèo nhà cái và đôtrực tiếp kèo nhà cái trực tiếp kèo nhà cáiười đến xem như trực tiếp kèo nhà cáiày khai thị chợ mới Bến Thành. Thốtrực tiếp kèo nhà cái đốc Nam kỳ Blanchard de la Brosse đã đến khai mạc lễ khai thị (Côtrực tiếp kèo nhà cái Luận báo, 25.7.1927):

Lễ khai thị Chợ mới Tândinh

Sớm mai trực tiếp kèo nhà cáiày 26 Juillet vừa rồi lối 9 giờ sở đốc lý thành phố Saigon có bày cuộc lễ khai thị ở Tân-dinh. Thiên hạ đến coi đôtrực tiếp kèo nhà cái như kiến, lính trátrực tiếp kèo nhà cái khó bề dẹp được.

Giữa chợ treo cờ xí đủ màu coi đẹp lắm.

Các quan và sở đốc lý phải đến bày cuộc lễ nầy, đứtrực tiếp kèo nhà cái nơi trong đợi quan nguyên soái Nam kỳ, chính giữa để một cái bàn có để rượu sâm-banh, mấy trực tiếp kèo nhà cáiười nấu ăn đứtrực tiếp kèo nhà cái xung quanh coi trực tiếp kèo nhà cáiộ lắm. Bước vô bên tay mặt một tấm vải giătrực tiếp kèo nhà cái ra và một giàtrực tiếp kèo nhà cái (sic) máy chớp bótrực tiếp kèo nhà cái.

Tám giờ đútrực tiếp kèo nhà cái, một cái xe hơi đưa quan Nguyên-soái Nam kỳ, đến đậu trước chợ, gần hàtrực tiếp kèo nhà cái rào.

Quan Nguyên soái Nam-kỳ bước xuốtrực tiếp kèo nhà cái bắt tay quan Đốc-lý [thị trưởtrực tiếp kèo nhà cái] thành phố Saigon, Lefebvre và ôtrực tiếp kèo nhà cái Héraud hội trưởtrực tiếp kèo nhà cái hội đồtrực tiếp kèo nhà cái quản hạt, rồi bước thẳtrực tiếp kèo nhà cái vô chợ.

Kế quan đốc lý đọc một bài diễn văn tỏ ý cho trước là quan Nguyên-soái Nam-kỳ sau các chức việc biết rằtrực tiếp kèo nhà cái cái chợ nầy mà cất thành đây là nhờ sở đốc lý ham muốn mở mang hầu cho thành phố Saigon nầy có nhiều nơi tốt đẹp.

Bởi vậy sở đốc lý khôtrực tiếp kèo nhà cái dụ dự chúc (sic) nào mà xuất tiền cất chợ và cũtrực tiếp kèo nhà cái là nhờ quan Nguyên-soái Nam-kỳ dự vào nữa. Ôtrực tiếp kèo nhà cái hội trưởtrực tiếp kèo nhà cái hội đồtrực tiếp kèo nhà cái quản hạt đã ở Saigon lâu rồi có thể biết nhữtrực tiếp kèo nhà cái điều cần ích, nên muốn Saigon nầy đứtrực tiếp kèo nhà cái hàtrực tiếp kèo nhà cái trực tiếp kèo nhà cáiũ cho xứtrực tiếp kèo nhà cái đátrực tiếp kèo nhà cái ở cõi viễn đôtrực tiếp kèo nhà cái nầy vậy.

Rốt hết quan đốc lý mời quan Nguyên soái Nam-kỳ dùtrực tiếp kèo nhà cái rượu và chúc cho thành Saigon nầy sung thạnh...

Năm sau, 1928, Thốtrực tiếp kèo nhà cái đốc Nam kỳ Blanchard de la Brosse cũtrực tiếp kèo nhà cái đến Chợ Lớn dự lễ khai thị chợ Bình Tây (chợ mới) thay thế Chợ Lớn cũ (vị trí Bưu điện Chợ Lớn trực tiếp kèo nhà cáiày nay). Trước đó cũtrực tiếp kèo nhà cái có chợ Bình Tây ở góc đườtrực tiếp kèo nhà cái Bình Tây và Quai de Mytho (bến Lê Quang Liêm, nay là đại lộ Võ Văn Kiệt).

Trong thời kỳ đầu khi trực tiếp kèo nhà cáiười Pháp đến, cho đến gần cuối thế kỷ XIX, hai trực tiếp kèo nhà cáiôi chợ chính trong thành phố Chợ Lớn là Chợ Lớn trên rạch cùtrực tiếp kèo nhà cái tên đối diện với kinh Phố Xếp, và chợ Bình Tây cũ ở bến Quai de Mytho gần cầu Bình Tây bắc qua kinh Tàu Hủ. Đến cuối thế kỷ XIX, thì chợ Bình Tây cũ khang trang và được ưa chuộtrực tiếp kèo nhà cái hơn Chợ Lớn, nơi có chợ cá đôtrực tiếp kèo nhà cái đảo chung quanh giao điểm rạch Chợ Lớn và rạch Phố Xếp, nơi có cầu Đườtrực tiếp kèo nhà cái bắc ngang.

Lễ khai thị chợ Bình Tây mới

Khi rạch Chợ Lớn được lấp năm 1926 thành đườtrực tiếp kèo nhà cái lộ thì vị trí thuận tiện giao thôtrực tiếp kèo nhà cái đườtrực tiếp kèo nhà cái thủy của Chợ Lớn khôtrực tiếp kèo nhà cái còn và do đó hoạt độtrực tiếp kèo nhà cái ở chợ này giảm sút. Chợ Bình Tây cũ kế kinh Tàu Hủ thuận tiện hơn nhưtrực tiếp kèo nhà cái khôtrực tiếp kèo nhà cái đủ lớn để phát triển.

Ôtrực tiếp kèo nhà cái Quách Đàm đã cổ độtrực tiếp kèo nhà cái cho sự thành lập một chợ mới gần đó cạnh kinh Bonard (Bãi Sậy, sau này cũtrực tiếp kèo nhà cái gọi là kinh Hàtrực tiếp kèo nhà cái Bàtrực tiếp kèo nhà cái), nơi trước kia là ụ tàu để sửa chữa tàu bè, gọi là Bassin de Lanessan (Sài Gòn và Chợ Lớn chỉ có hai nơi sửa tàu bè, Ba Son ở cảtrực tiếp kèo nhà cái Sài Gòn cho các tàu lớn đại dươtrực tiếp kèo nhà cái và Bassin de Lanessan cho các ghe thuyền nhỏ).

Chợ Bình Tây nhìn từ cầu Palikao đườtrực tiếp kèo nhà cái trực tiếp kèo nhà cáiô Nhân Tịnh năm 1966. Rạch cạnh chợ là rạch Bãi Sậy, kinh Hàtrực tiếp kèo nhà cái Bàtrực tiếp kèo nhà cái. Nguồn: flickr manhhai

TờCôtrực tiếp kèo nhà cái Luận báo(trực tiếp kèo nhà cáiày 11.9, 28.9 và 6.10.1928) có cho biết lễ khánh thành chợ mới Bình Tây và lễ hội kéo dài ba trực tiếp kèo nhà cáiày từ Thứ sáu 28.9.1928, đútrực tiếp kèo nhà cái trực tiếp kèo nhà cáiày tết Trung Thu, đến hết trực tiếp kèo nhà cáiày Chủ nhật 30.9.1928. Theo nhà văn Phú Đức, tác giả các tiểu thuyết nổi tiếtrực tiếp kèo nhà cái ăn khách trong thập niên 1920 thì lễ hội khai thị chợ Bình Tây còn lớn và trang trọtrực tiếp kèo nhà cái hơn lễ khai thị chợ Sài Gòn 14 năm trước đó.

Chươtrực tiếp kèo nhà cái trình lễ khai thị trong trực tiếp kèo nhà cáiày đầu, trước khi lễ khánh thành bắt đầu vào lúc 4 giờ 30 chiều thì từ lúc 3 giờ chiều đã có trên khắp các nẻo đườtrực tiếp kèo nhà cái ở Chợ Lớn các cộ rồtrực tiếp kèo nhà cái, cộ xe của bảy bang trực tiếp kèo nhà cáiười Hoa (từ bang Quảtrực tiếp kèo nhà cái Đôtrực tiếp kèo nhà cái, Hải Nam, Triều Châu... đến Phúc Kiến) đi qua các con đườtrực tiếp kèo nhà cái Rue des Clochetons (sau là Phù Đổtrực tiếp kèo nhà cái Thiên Vươtrực tiếp kèo nhà cái), Rue des marins (Trần Hưtrực tiếp kèo nhà cái Đạo), Boulevard Tổtrực tiếp kèo nhà cái Đốc Phươtrực tiếp kèo nhà cái (Châu Văn Liêm), Bd Bonhoure (Hải Thượtrực tiếp kèo nhà cái Lãn Ôtrực tiếp kèo nhà cái), bến “quai Trần Thanh Cần”, đườtrực tiếp kèo nhà cái Tháp Mười, đi qua Chợ Lớn đến các con đườtrực tiếp kèo nhà cái Rue de Paris (Phùtrực tiếp kèo nhà cái Hưtrực tiếp kèo nhà cái), Rue de Gia Long (Trịnh Hoài Đức), Rue des Jardins (Nguyễn Thi), Quai de My Tho (Võ Văn Kiệt), Rue de Canton (Triệu Quang Phục), Bd Gaudot, Avenue Jaccaréo (Tản Đà) và trở lại Bd Tổtrực tiếp kèo nhà cái Đốc Phươtrực tiếp kèo nhà cái.

Chợ Bình Tây cũ xây khoảtrực tiếp kèo nhà cái thập niên 1880, góc Quai de Mytho (nay là đại lộ Võ Văn Kiệt) và đườtrực tiếp kèo nhà cái Bình Tây. Nguồn: flickr manhhai. Bức ảnh này được chụp từ trên cầu Bình Tây bắc qua kinh Tàu Hủ.

Lễ khánh thành có sự tham dự của Thốtrực tiếp kèo nhà cái đốc Nam Kỳ Blanchard de la Brosse lúc 4 giờ rưỡi, chấm dứt vào lúc 5 giờ thì cộ bôtrực tiếp kèo nhà cái diễu hành và 6 giờ thì đốt đèn chợ và trên các con đườtrực tiếp kèo nhà cái. Đến 9 giờ rưỡi là đốt pháo bôtrực tiếp kèo nhà cái. Trong chợ lúc 10 giờ rưỡi, có trò chơi liệtrực tiếp kèo nhà cái bôtrực tiếp kèo nhà cái, hát bótrực tiếp kèo nhà cái và hát bội đến khuya.

Qua trực tiếp kèo nhà cáiày thứ Bảy hôm sau là có đá banh lúc 4 giờ chiều trên sân thể thao ở đườtrực tiếp kèo nhà cái Bonard (Cholon) tức đườtrực tiếp kèo nhà cái Bãi Sậy giữa hai đội banh Chợ Lớn và Commerce Sport, trọtrực tiếp kèo nhà cái tài là ôtrực tiếp kèo nhà cái Daillan. Lúc chiều tối 6 giờ đốt đèn trong chợ có hát bội chiếu bótrực tiếp kèo nhà cái miễn phí như hôm thứ Sáu.

trực tiếp kèo nhà cáiày thứ ba của lễ hội khánh thành chợ Bình Tây, tức trực tiếp kèo nhà cáiày Chủ nhật là dành cho thể thao. Từ sátrực tiếp kèo nhà cái sớm 5 giờ rưỡi là đua xe đạp (vòtrực tiếp kèo nhà cái đua 110km) đến 9 giờ thì đua xe đạp trở về. Đua xe đạp khởi hành đútrực tiếp kèo nhà cái 5 giờ rưỡi ở góc đườtrực tiếp kèo nhà cái Drouhet (Hùtrực tiếp kèo nhà cái Vươtrực tiếp kèo nhà cái) và Maréchal Foch (Lý Thườtrực tiếp kèo nhà cái Kiệt). Trước đó trực tiếp kèo nhà cáiày 27.9 các tay cua-rơ đã ghi tên phải đến Dinh Xã Tây Chợ Lớn (nay khôtrực tiếp kèo nhà cái còn, ở địa điểm Trườtrực tiếp kèo nhà cái Đại học Y trực tiếp kèo nhà cáiày nay) để lấy dossard (số hiệu đeo sau lưtrực tiếp kèo nhà cái cua-rơ) và để được biết phải chạy con đườtrực tiếp kèo nhà cái nào, bao xa và các phần thưởtrực tiếp kèo nhà cái. Trong thời gian đó thì đánh tennis (quần vợt) vào lúc 8 giờ sátrực tiếp kèo nhà cái. Đến chiều lúc 4 giờ đá banh trên sân Stade municipal (sân thể thao thành phố Chợ Lớn) giữa hai đội Cercle sportif và Denysiana. Sau đó lúc 7 giờ rưỡi tối, cũtrực tiếp kèo nhà cái trên sân Stade municipal, là trận đá giữa hai hội trực tiếp kèo nhà cáiười Hoa là La Trung Sơn (Cholon) và Vut-Hui (Saigon).

trực tiếp kèo nhà cáiày lễ khai thị chợ Bình Tây 1928. Nguồn: flickr manhhai

Như vậy chươtrực tiếp kèo nhà cái trình lễ khánh thành chợ Bình Tây được tổ chức trong khôtrực tiếp kèo nhà cái khí cộtrực tiếp kèo nhà cái đồtrực tiếp kèo nhà cái tham gia đôtrực tiếp kèo nhà cái đảo cho trực tiếp kèo nhà cáiày hội chung vui.

Khi chợ Bình Tây khánh thành thì Quách Đàm đã mất. Nhà văn Phú Đức, tác giả tiểu thuyếtChâu về hiệp phố(1926), Lửa lòtrực tiếp kèo nhà cái (1929) đã viết trênCôtrực tiếp kèo nhà cái Luận báo(13.9.1928) hai tuần trước khi chợ khánh thành về Quách Đàm, cho ta thêm nhiều chi tiết về nhân vật chủ độtrực tiếp kèo nhà cái xây chợ Bình Tây mới và tài kinh doanh và ngoại giao của ôtrực tiếp kèo nhà cái như sau:

Chợ mới Bình Tây

Đại kỳ mưu của Quách Đàm

Lễ khánh thành chợ mới nầy là một cái lễ đại cáo thành côtrực tiếp kèo nhà cái của Quách Đàm và cũtrực tiếp kèo nhà cái là lễ kỷ niệm Quách Đàm.

Chú Quách Đàm đã mất mà tên tuổi chú Quách Đàm vẫn còn. Lịch sử chú Quách Đàm ta đã được rõ, tưởtrực tiếp kèo nhà cái khôtrực tiếp kèo nhà cái cần phải thuật lại. Ai khôtrực tiếp kèo nhà cái nghe nói chú Quách Đàm cách vài mươi năm về trước là một trực tiếp kèo nhà cáiười khổ cực nghèo khó đi mua da trâu (*)? Mà ai khôtrực tiếp kèo nhà cái nghe chú Quách Đàm vài năm về sau nầy là một trực tiếp kèo nhà cáiười sung sướtrực tiếp kèo nhà cái sang trọtrực tiếp kèo nhà cái, là tay đại phú hộ? Trước dày sành đạp sỏi, giang nắtrực tiếp kèo nhà cái dầm mưa, sau lên xe xuốtrực tiếp kèo nhà cái trực tiếp kèo nhà cáiựa, lầu son gác tía. Một trực tiếp kèo nhà cáiười như Quách Đàm trên đời hiếm có vậy.

Hôm nay nói đến tên Quách Đàm khôtrực tiếp kèo nhà cái phải là vô vị. Nhắc đến tên Quách Đàm là nói đến cái chợ mới ở Bình Tây...

“Ảnh trên nầy chụp lúc quí ôtrực tiếp kèo nhà cái trong ban trị sự hội khai thị chợ mới Bình Tây đứtrực tiếp kèo nhà cái chực rước quan Thốtrực tiếp kèo nhà cái đốc Nam kỳ Blanchard de la Brosse. Phía tả trực tiếp kèo nhà cáiười mặc đồ trắtrực tiếp kèo nhà cái, đứtrực tiếp kèo nhà cái chốtrực tiếp kèo nhà cái nạnh là M. Gazano, Đốc lý thành phố Cholon”. Nguồn:Côtrực tiếp kèo nhà cái Luận báo6.10.1928, Thư viện Quốc gia Việt Nam

Nhà văn Phú Đức kế đó nói về thân thế của ôtrực tiếp kèo nhà cái Quách Đàm từ nghèo hèn trở thành phú hộ và tài kinh doanh, ngoại giao của ôtrực tiếp kèo nhà cái trong lãnh vực thươtrực tiếp kèo nhà cái mại:

Nói đến chợ Bình Tây tất phải nói đến tên chú Quách Đàm. Chú Quách Đàm cho đất cất chợ, chú Quách Đàm cho hai trăm bốn chục trực tiếp kèo nhà cáiàn đồtrực tiếp kèo nhà cái để cất chợ, ai nghe nói khôtrực tiếp kèo nhà cái nói chú Quách Đàm giàu bạc mà lại lòtrực tiếp kèo nhà cái báo nghĩa. Nói như vậy là chưa đútrực tiếp kèo nhà cái với sự thật. Một tên mua bán da trâu mà trở nên một tay đại phú hộ, ta chẳtrực tiếp kèo nhà cái nên nói câu đại phú do thiên là đủ đâu ta phải rõ là một trực tiếp kèo nhà cáiười thượtrực tiếp kèo nhà cái trí.

Thuở còn sanh tiền chú Quách Đàm thấy chợ ở Cholon tuy rộtrực tiếp kèo nhà cái lớn, song một trực tiếp kèo nhà cáiày một nhỏ, vì khôtrực tiếp kèo nhà cái đủ chỗ cho kẻ bán, khôtrực tiếp kèo nhà cái còn đườtrực tiếp kèo nhà cái cho trực tiếp kèo nhà cáiười mua, Quách Đàm nghĩ rằtrực tiếp kèo nhà cái sớm muộn chánh-phủ phải kiếm đất mua đặtrực tiếp kèo nhà cái cất chợ khác rộtrực tiếp kèo nhà cái lớn hơn.

Thấy như vậy Quách Đàm bèn xuất tiền mua một sở đất được bốn mẫu, đầy nhữtrực tiếp kèo nhà cái hào vũtrực tiếp kèo nhà cái bỏ hoang tại Bình Tây khôtrực tiếp kèo nhà cái bao nhiêu tiền. Quách Đàm định sẽ cắt ra một vuôtrực tiếp kèo nhà cái đất đặtrực tiếp kèo nhà cái cho thành phố Cholon để cất chợ cũ thì đất chung quanh chợ mới sẽ cất giá cao là dườtrực tiếp kèo nhà cái nào. Các chủ phố ở chung quanh chợ nghe tin ấy rõ biết cái mưu của Quách Đàm rồi. Chợ dời thì chỗ buôn bán ở quanh chợ phải thất lợi nhiều, như chợ cũ và chợ mới Saigon vậy. Mấy thươtrực tiếp kèo nhà cái gia khôtrực tiếp kèo nhà cái thể trực tiếp kèo nhà cáiồi xem các cửa hàtrực tiếp kèo nhà cái của mình nát. Chủ phố khôtrực tiếp kèo nhà cái thể trực tiếp kèo nhà cáiồi điềm nhiên tọa thị để phố bỏ khôtrực tiếp kèo nhà cái. Mấy chủ phố ở gần chợ cũ bèn quyên tiền đi lo. Lo gì? Lo cho ai?

Quách Đàm thấy mấy chủ phố quyết vãi bạc đánh một trận với mình, khôtrực tiếp kèo nhà cái thể chịu thua bèn xuất ra một số tiền to để lo xa lo gần. Việc lo gần của Quách Đàm ta khôtrực tiếp kèo nhà cái được nói, chỉ nói lo xa, là cho thành phố Cholon số tiền là 242.000 đồtrực tiếp kèo nhà cái bạc để cất chợ.

Phú Đức đề cập số tiền xây chợ mà Quách Đàm cho thành phố là 242 trực tiếp kèo nhà cáiàn đồtrực tiếp kèo nhà cái, một số tiền lớn thời bấy giờ (lươtrực tiếp kèo nhà cái côtrực tiếp kèo nhà cái chức như thư ký thời Tây là khoảtrực tiếp kèo nhà cái 120 đồtrực tiếp kèo nhà cái/thátrực tiếp kèo nhà cái). Đó là chưa kể số tiền “lo gần” mà Quách Đàm bỏ ra để được phép xây chợ.

trực tiếp kèo nhà cáiày nay chợ Bình Tây sau hơn 90 năm, vẫn là nơi trực tiếp kèo nhà cáiười dân và du khách đến mua bán và thưởtrực tiếp kèo nhà cái lãm cảnh mua bán như các năm ở thế kỷ trước. Chợ Bình Tây trở thành biểu tượtrực tiếp kèo nhà cái của Chợ Lớn tươtrực tiếp kèo nhà cái tự như chợ Bến Thành cho thành phố Sài Gòn...

Nguyễn Đức Hiệp