COVID-19: cảnh báo chợ buôn bán động bongdaso kèo nhà cái dã tiềm ẩn nguy cơ gây dịch bệnh toàn cầu

Thông tin từ HSI, đại diện các chính phủ trên toàn bongdaso kèo nhà cái hôm 7.4 vừa qua đã nhận được một lời kêu gọi khẩn cấp và kèm theo một báo cáo tổng hợp (Sách trắng- Whitepaper) dựa trên các bằng chứng khoa học về mối liên hệ giữa các chợ động bongdaso kèo nhà cái dã và COVID-19.

HSI kêu gọi ngay lập tức cấm buôn bán, vận chuyển và tiêu thụ động bongdaso kèo nhà cái dã (ĐVHD) - đặc biệt là động vật có vú và chim - là những loài có khả năng nhiễm vi rút corona. Điều này mong muốn chặn đứng các mối đe dọa mà chúng gây ra cho sức khỏe cộng đồng, đồng thời góp phần bảo tồn loài và quan tâm đến phúc lợi động vật.

Buôn bán và tiêu thụ động bongdaso kèo nhà cái dã không chỉ đẩy loài vật đó vào con đường tuyệt chủng mà còn nguy cơ gây nên đại dịch cho con người trên hành tinh xanh. Ảnh: HSI

Đặc biệt, HSI cảnh báo: các lệnh cấm buôn bán ĐVHD phải toàn diện cho cả việc bán lẫn tiêu thụ tất cả các loài động bongdaso kèo nhà cái có vú và các loài chim hoang dã. Điều này sẽ giúp bongdaso kèo nhà cái chủ trung gian tiềm ẩn cho dịch bệnh tiếp theo không còn nữa.

“Các lệnh cấm tạm thời việc buôn bán ĐVHD là một khởi đầu tốt, nhưng để giải quyết triệt để các dịch bệnh tiềm ẩn trong tương lai, các nước bắt buộc phải cấm buôn bán ĐVHD vĩnh viễn, bao gồm sử dụng cho bất kỳ mục đích nào: cả làm thuốc, lông thú, vật nuôi và các loại khác. Với tình hình đang rất nghiêm trọng liên quan đến sức khỏe con người và bảo vệ động bongdaso kèo nhà cái dã toàn cầu, không có chỗ cho sự tự mãn hay những biện pháp nửa vời”, TS Teresa Telecky, phó chủ tịch tổ chức HIS, nói.

Theo nội dung củaSách trắng, đại dịch COVID-19 gây ra bởi một loại virus có tên SARS-CoV-2 mà có thể có nguồn gốc từ dơi. Tuy nhiên, vẫn chưa chắc chắn dơi là loài trực tiếp lây nhiễm virus sang người. Sự lây nhiễm sang người, thông qua một vật chủ trung gian chưa xác định được, có liên quan đến việc buôn bán động bongdaso kèo nhà cái dã (ĐVHD) cho nhu cầu tiêu thụ của con người tại một chợ buôn bán ĐVHD ở Trung Quốc.

Chủng virus SARS-CoV tương tự loại gây nên bongdaso kèo nhà cái SARS (tạm bongdaso kèo nhà cái là “Hội chứng suy hô hấp cấp nghiêm trọng”, viết tắt là SARS) từ năm 2002- 2004.

Dịch SARS khiến 774 người tử vong, cũng bắt nguồn từ dơi và truyền sang người qua việc tiếp xúc tại một chợ buôn bán ĐVHD khác ở Trung Quốc với bongdaso kèo nhà cái chủ trung gian là cầy vòi mốc Himalaya (Paguma larvata).

Nhận định của nhóm chuyên gia Báo cáo, nếu lệnh đóng cửa tạm thời các chợ buôn bán động bongdaso kèo nhà cái dã sau khi dịch SARS xảy ra vẫn được duy trì, thì đại dịch COVID-19 có thể không bao giờ xảy ra.

Các bệnh truyền nhiễm từ động bongdaso kèo nhà cái (zoonoses) chiếm khoảng 73% trong số tất cả các bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện ảnh hưởng đến con người.

Các chợ buôn bán ĐVHD có liên quan đến cả dịch SARS và đại dịch COVID-19. Các chợ như thế này là môi trường lý tưởng lây lan các bệnh truyền nhiễm từ động bongdaso kèo nhà cái sang người, vì đây là nơi nhiều loài ĐVHD phải chen chúc nhau sống trong điều kiện mất vệ sinh, bị gây căng thẳng, mệt mỏi cho động bongdaso kèo nhà cái, và chúng thường bị giết mổ ngay tại chỗ.

Báo cáo cho thấy, các bệnh do virus corona lây truyền sang người thông qua một số loài bongdaso kèo nhà cái chủ trung gian này. Các chợ ĐVHD quy mô lớn tại khu vực đô thị ở Trung Quốc là hiện tượng gần đây (dẫn đến các dịch bệnh). Các kiểu chợ tương tự cũng đang lan rộng ở các quốc gia Đông Á, và việc buôn bán thịt thú rừng cùng với những rủi ro liên quan đến bệnh truyền nhiễm cũng đang xảy ra tại nhiều nơi khác trên thế giới.

Các lo lắng toàn cầu liên quan hiện nay đang được đưa ra gồm: Thị trường chim trời/chim hoang dã ở Việt Nam có liên quan đến sự lây lan của vi rút cúm gia cầm (HPAI H5N1); Các khảo sát trước đây tại các chợ buôn bán ĐVHD ở Lào đã xác định các động bongdaso kèo nhà cái có vú bị bày bán ở đó có khả năng lưu trữ 36 mầm bệnh truyền nhiễm; Một phân tích tài liệu gần đây sử dụng dữ liệu khảo sát của TRAFFIC từ các nhà hàng đặc sản thú rừng, quầy hàng bên đường và chợ ở Malaysia, đã xác định 51 mầm bệnh truyền nhiễm, đang “trú ngụ” trong cơ thể của các loài hoang dã bị bày bán.

Để thúc đẩy lệnh cấm toàn bongdaso kèo nhà cái, HSI cũng kêu gọi các Chính phủ tích cực hỗ trợ những người dân hiện đang bị phụ thuộc lớn vào việc buôn bán ĐVHD chuyển sang sinh kế thay thế, và cung cấp thêm nguồn lực để giáo dục công chúng về rủi ro sức khỏe của việc buôn bán ĐVHD.

Dịp này, HSI cũng đã cùng 241 tổ chức ký một bức thư ngỏ gửi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kêu gọi họ loại trừ việc sử dụng ĐVHD trong Y học Cổ truyền Trung Quốc.

Lê Quỳnh