Cụ Tượng: cách trực tiếp kèo nhà cái nghệ sĩ tự mở lối

“Tình yêu cái đẹp là động lực chính thúc đẩy việc sưu tầm của chúng tôi”, Rockefeller từng viết. Điều này nghe qua có vẻ hiển nhiên, nhưng trong thế giới nghệ thuật nơi lý thuyết, định chế và thị trường luôn chen vai thì cái sự “mua vì thích” lại là trực tiếp kèo nhà cái hành động có phần nổi loạn.

Sự nổi loạn im lặng ấy hướng tôi suy nghĩ đến Bùi Chát và triển lãmCụ Tượng.

Tranh Bùi Chát tại triển lãmCụ Tượng. 

Bùi Chát không sưu tầm, nhưng xử lý nghệ thuật theo cách rất gần với tinh thần Rockefeller: không lập trình, không đuổi theo xu hướng, cũng không xây dựng trực tiếp kèo nhà cái bộ tranh theo công thức riêng. Bùi Chát thực hành theo trực giác của chính mình, trực tiếp kèo nhà cái thứ trực giác đã đẩy anh từ thơ sang tranh, rồi từ tranh sang trực tiếp kèo nhà cái lối thực hành mà bản thân anh gọi là cụ tượng: “kéo trực tiếp kèo nhà cái mảnh vô hình ra ngoài, cho nó hình dạng tạm thời”.

Giống Rockefeller khi nói về thú sưu tầm thuở nhỏ, “tôi không nhớ bắt đầu từ tem hay bọ cánh cứng, nhưng sự tò mò ấy đã dẫn đường cho tôi”, Bùi Chát cũng là kiểu nghệ sĩ để cho những câu hỏi mở dắt đi. Không cố hoàn thiện trực tiếp kèo nhà cái bộ tranh đúng chủ đề; không “điền vào chỗ trống” để đủ trực tiếp kèo nhà cái series. Giải quyết từng tình huống, từng mảng ý còn lửng lơ trồi lên như thể không còn cách nào khác ngoài việc quết nó lên mặt toan.

Hẳn nhiên, tranh trực tiếp kèo nhà cái Bùi Chát không đẹp theo nghĩa truyền thống, nhưng chúng đúng với trạng thái mà chúng được sinh ra, đúng với tình huống hội hoạ mà anh phải ứng biến. Cái đúng ấy không đi theo hệ thẩm mỹ đã quen; nó xuất hiện như hệ quả tự nhiên trực tiếp kèo nhà cái tình huống hội hoạ.

Rockefeller thừa nhận rằng ông từng rất khó chịu khi đối diện nghệ thuật đương đại ở MoMA PS1: hỗn loạn, khó hiểu, gần như chống lại cái đẹp. Nhưng sau đó ông nhận ra: “Những người nghệ sĩ này cũng từng bị xem là lập dị, nhưng họ là những người phát minh ra nghệ thuật hiện đại”.

Triển lãmCụ Tượngtrực tiếp kèo nhà cái nghê sĩ Bùi Chát, do 22 Gallery & Artonis tổ chức tại Không gian TAA, 29 đường 103-TML phường Cát Lái, TP.HCM, từ 14.11.2025 đến hết ngày 20.11.2025.

Cụ Tượngkhông chiều người xem. Không trang trí. Không lấy hình ảnh quen thuộc để làm đường dẫn vào. Nó là dạng tranh bạn phải đứng trực tiếp kèo nhà cái lúc lâu mới nhận ra nó đang nắm cổ tay mình và kéo đi đâu đó. Giống Rockefeller, khi ông nói về phẩm chất bí ẩn của cái đẹp “trực tiếp kèo nhà cái khái niệm vượt ra ngoài trí tuệ”, tranh của Bùi Chát cũng đặt người xem vào trực tiếp kèo nhà cái lớp ý nghĩa không dễ thu gọn bằng lý thuyết.

Nhìn vàoCụ Tượng,có khi chính ta giống Rockefeller: rời khỏi trực tiếp kèo nhà cái cuộc triển lãm mới, quay lại đối diện với những bức tranh vẫn dễ hiểu với mình trước nay, rồi chợt nhận ra cái mới kia không hề vô nghĩa. Nó đang đòi ta thay đổi cách nhìn.

Tranh trực tiếp kèo nhà cái Bùi Chát tại triển lãm Cụ Tượng.

Ở triển lãm này, Bùi Chát không cố gắng gia nhập trực tiếp kèo nhà cái “dòng” nào, cũng không làm nghệ thuật để hoàn thành trực tiếp kèo nhà cái danh mục. Anh chỉ là mở ra những thử nghiệm của riêng mình. Còn người xem, giống như Rockefeller hồi tưởng về bài học của mẹ ông “hãy mở lòng với tất cả nghệ thuật, để màu sắc và cấu trúc của nó lay động mình” chỉ cần đến, nhìn và để choCụ Tượnglàm công việc trực tiếp kèo nhà cái nó.

Không cần giải mã hết. Không cần đặt tên. Không cần gọi đó là “trừu tượng”, “ý niệm”, hay “biểu hiện”.

Chỉ cần đứng trước nó, và nhận ra: nghệ thuật luôn luôn đến trực tiếp kèo nhà cái cách không báo trước. Điều Bùi Chát thực hành, cũng như điều Rockefeller từng tin, đơn giản chỉ là: dọn đường cho nó xuất hiện.

ng. anhanh