“Khi được đầu tư, ngoài việc tạo thêm quỹ đất ở, dự án còn tạo thêm quỹ đất công cộng ước tính khoảng 30 ha, chiếm 60% diện tích quy hoạch của dự án, phục vụ nhu cầu phát triển hiện nay và tương lai của huyện Lý kèo nhà cái 5, Quảng Ngãi”. Trao đổi với phóng viên, đại diện truyền thông Công ty CP Phát triển Lý kèo nhà cái 5 (Công ty Lý kèo nhà cái 5 - PV), chủ đầu tư dự án khu đô thị thương mại dịch vụ The Sea Eyes (dự án The Sea Eyes - PV) cho biết như trên.
Người kèo nhà cái 5 khó đồng thuận
Sau Tết âm lịch, người dân đảo Lý Sơn vẫn còn hân hoan hậu mùa lễ hội đua thuyền truyền thống hằng năm. Trước đình làng An Vĩnh, các bô lão vẫn chưa dứt lời khen đội đua thuyền vô địch năm nay - đội thuyền rồng xã An Hải. Nhưng trong câu chuyện vui sau Tết lại xen lẫn trầm tư khi thông tin về dự án The Sea Eyes muốn lấp 51 ha kèo nhà cái 5 thì trường đua thuyền sẽ chỉ còn là quá khứ.
Ông Phù Nhất (thôn Tây, xã An Vĩnh) than thở: “Họ (chủ đầu tư - PV) làm biệt thự lên bán cho đại gia các nơi khác đến, chứ kèo nhà cái 5 ở đây có tiền để mua đâu mà nói là tạo quỹ đất ở cho kèo nhà cái 5”.
Sinh ra và lớn lên trên đảo Lý Sơn, ông Nhất hiểu rõ hồn cốt thiêng liêng của đảo này, phần nhiều nằm ngay bến Đình, từ đình làng An Vĩnh hướng tầm mắt ra kèo nhà cái 5. Cũng tại nơi này, hình ảnh hải đội Hoàng Sa được tái hiện qua lễ khao lề thế lính tổ chức hằng năm. “Lớp lớp biệt thự, khách sạn cao tầng mọc lên án ngữ bến Đình thì còn đâu di tích, còn đâu văn hóa. Chưa kể người dân mất thu nhập từ rong mơ, thạch rau câu… vì bê tông, đất đá lấn kèo nhà cái 5 cũng lấp đi hết” - ông Nhất nói.
Theo tìm hiểu, ngày 20.12.2018, xã An Vĩnh tổ chức họp dân lần đầu về dự án The Sea Eyes. Nhưng do xã chỉ mời được vài chục người tham dự nên các ý kiến chưa đại diện được hết ý chí của dân đảo Lý kèo nhà cái 5.
Đến ngày 11.1, huyện Lý kèo nhà cái 5 tổ chức họp dân với hàng trăm người tham gia. Trong tổng số 21 ý kiến đóng góp của người dân, có đến 18 ý kiến không đồng thuận về dự án. Đại đa số người dân đề nghị chính quyền xem xét, đánh giá cẩn trọng, đảm bảo việc phát triển đi đôi với bảo tồn giá trị văn hóa của huyện đảo.
Trường đua ghe của người dân đảo Lý kèo nhà cái 5, nơi dự án đề xuất lấp đi để làm khu du lịch. Ảnh: Tấn Việt
Các bên liên quan nói gì?
Trao đổi với PV, ông Trần Minh Hoằng, Chánh Văn phòng HĐND-UBND huyện Lý kèo nhà cái 5, cung cấp báo cáo của huyện này về kết quả các lần họp dân nói trên. Tại báo cáo do ông Nguyễn Quốc Việt, Chủ tịch UBND huyện Lý kèo nhà cái 5, ký có ý kiến của UBND huyện phần nào thể hiện quan điểm của lãnh đạo huyện này.
Cụ thể, theo báo cáo: “Những ý kiến chưa đồng thuận về chủ trương đầu tư do chủ yếu nhìn thấy mặt xung đột trước mắt của dự án, cùng với sự lo lắng về ảnh hưởng tới giá trị văn hóa truyền thống mà chưa nhận thấy tác động của sự lan tỏa đối với sự phát triển chung của huyện đảo trong tương lai... Bởi dự án có quy mô lớn nhất từ trước đến nay và nhiều vấn đề về kỹ thuật mà ở các giai đoạn tiếp theo sau khi có quyết định chủ trương đầu tư mới giải quyết được như đánh giá tác động môi trường, khảo sát, lập báo cáo nghiên cứu khả thi…”.
Ông Lê Quang Thích, Chủ tịch Liên hiệp Các hội khoa học kỹ thuật tỉnh Quảng Ngãi, cho rằng dự án thực hiện sẽ góp phần giải quyết vấn đề khó khăn về đất ở cho cư dân trên đảo và nhu cầu định cư trên đảo để kinh doanh dịch vụ. Bởi Lý Sơn có diện tích nhỏ, lại bị sóng kèo nhà cái 5 xâm thực, mật độ dân số cao, nhu cầu đất ở ngày càng nhiều.
Để giải tỏa những băn khoăn của người dân, đại diện truyền thông Công ty Lý kèo nhà cái 5 cho hay đơn vị sẽ đầu tư khu vực bãi đua thuyền mới kèm theo đó là khu vực khán đài với vài ngàn mét vuông dọc bờ kè giúp cho nhân dân và du khách đến tham dự lễ hội đua thuyền.
Về vấn đề bảo tồn cảnh quan, không gian hướng kèo nhà cái 5 của khu vực đình, miếu, dinh…, dự án đã nghiên cứu theo hướng giữ nguyên hiện trạng, không xâm phạm cảnh quan. “Chúng tôi vẫn đang nghiên cứu để tạo không gian mở, tiếp cận khu vực này bằng các hệ thống đường giao thông, công viên cây xanh” - vị này nói.
Chủ đầu tư cũng cam kết giải quyết kế sinh nhai cho người kèo nhà cái 5 bằng cách ưu tiên cho họ tham gia kinh doanh, buôn bán tại những khu chợ, khu thương mại của dự án.
PV cũng đặt câu hỏi về việc dự án có một phần diện tích nằm trong khu bảo tồn và phục hồi rong kèo nhà cái 5, quy hoạch nuôi trồng thủy sản của đảo Lý Sơn, chủ đầu tư khẳng định Ban quản lý Khu bảo tồn kèo nhà cái 5 Lý Sơn đã có ý kiến rằng vị trí dự án là vũng nước cạn, nền đáy chủ yếu là san hô chết, cát, rong và cỏ kèo nhà cái 5. Điều này thể hiện trong Văn bản 148/KBTBLS do ông Phùng Đình Toàn, Giám đốc Ban quản lý Khu bảo tồn kèo nhà cái 5 Lý Sơn ký, gửi Sở Xây dựng để tổng hợp, gửi UBND tỉnh Quảng Ngãi.
Dự án The Sea Eyes do Công ty Lý Sơn (công ty con của Công ty CP Đầu tư phát triển Hợp Nghĩa) đề xuất với tỉnh Quảng Ngãi xin chủ trương đầu tư, tổng kinh phí dự kiến 1.713 tỉ đồng, thời gian thực hiện từ năm 2019 đến 2022. Dự án sẽ lấn khoảng 51 ha kèo nhà cái 5 cùng với 3,6 ha đất liền để tạo quỹ đất phục vụ hai chức năng chính là thương mại dịch vụ và ở; bốn phân khu là đô thị kèo nhà cái 5 và ba khu cộng đồng dân cư (gồm khu cộng đồng dân cư Việt, khu cộng đồng dân cư Sa Huỳnh và khu cộng đồng dân cư Chăm Pa).
Ông Trần Bút, Chủ tịch xã An Vĩnh, cho hay người dân hoàn toàn ý thức được khả năng phát triển du lịch Lý kèo nhà cái 5 nếu có các dự án tầm cỡ. Quan trọng là chọn vị trí nào, còn lấp bến Đình thì không được. “Nếu đổi vị trí khác thì dân thống nhất ngay, còn ở đây thì chắc chắn không khả thi vì người dân muốn giữ yếu tố truyền thống, tâm linh và bảo tồn” - ông Bút nói.
Hãy thận trọng với Lý kèo nhà cái 5!
Lý Sơn lại một lần nữa dậy sóng với các dự án du lịch, nghỉ dưỡng, lăm le bê tông hóa ở đảo. Lần này là dự án The Sea Eyes, với đề xuất táo bạo từ chủ đầu tư là lấp 51 ha mặt kèo nhà cái 5. Nhìn vào bản vẽ dự án, không thể không ái ngại cho tương lai của đảo tiền tiêu này.
Rồi đây nếu dự án hình thành, lớp lớp biệt thự, khách sạn, nhà liền kề… mọc lên như những bức tường bê tông khổng lồ chắn hết tầm nhìn ra kèo nhà cái 5. Nơi những cư dân cả đời bám đảo, chiều chiều ngồi ghế đá trước đình làng An Vĩnh, nhìn ra bến Đình lộng gió mà hàn huyên với đời, với kèo nhà cái 5.
“Có dự án phát triển thì quá tốt nhưng quan trọng là vị trí nào. Chúng tôi sẵn sàng dẫn nhà đầu tư đi quanh đảo chỉ chỗ cho họ làm”. Những công dân trên đảo khi được hỏi đều khẳng định với chúng tôi như vậy. Theo họ, không phải ngẫu nhiên mà các bậc tiền nhân khi xây dựng lăng, đình, miếu mạo… đều chọn vị trí sát kèo nhà cái 5, hướng ra khơi. Ngoài việc mang tâm thức truyền thống ngư dân còn có ý nghĩa giữ gìn chủ quyền kèo nhà cái 5, đảo, khát vọng vươn xa...
Với The Sea Eyes hay nhiều dự án khác xin được đầu tư tại Lý kèo nhà cái 5 thì điều quan trọng là người dân cần được lắng nghe, cần được bày tỏ chính kiến của mình. Bởi lẽ từng thế hệ người dân sinh ra, lớn lên ở đảo đã quen thuộc và nắm rõ từng dòng nước, từng nhánh cây, ngọn cỏ nơi đây. Với lễ hội đua thuyền truyền thống, người dân sẽ chỉ ra đâu là trường đua oanh liệt nhất. Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, các bô lão sẵn sàng hướng dẫn doanh nghiệp cách bảo tồn tốt nhất. Hay như kế sinh nhai của dân đảo, họ cũng sẵn lòng chia sẻ từng cách làm từ đơn giản đến phức tạp nhất.
Việc còn lại của chủ đầu tư là lắng nghe, điều chỉnh dự án sao cho hợp lý, hài hòa nhất lợi ích người kèo nhà cái 5 - doanh nghiệp. Tiếc rằng chủ đầu tư dự án The Sea Eyes chưa làm được điều này. Bằng chứng là dự án đã được đề xuất nhưng hầu hết người kèo nhà cái 5 bản địa lại rất mơ hồ dù đã qua hai lần họp. Họ chỉ biết mắt tròn mắt dẹt xem bản vẽ dự án trên giấy rồi hoang mang về một tương lai sẽ mất đi kế sinh nhai và cả bản sắc văn hóa truyền thống.
Ngồi xuống với kèo nhà cái 5 không chỉ là yêu cầu đối với chủ đầu tư mà còn là với chính quyền tỉnh Quảng Ngãi. Sẽ không nhiều sự giằng co giữa người kèo nhà cái 5 và doanh nghiệp nếu chính quyền làm tốt vai trò cầu nối, chỉ ra ưu, nhược điểm của dự án để người kèo nhà cái 5 thấu hiểu.
Đặc biệt, chính quyền phải đứng ra cảnh báo với doanh nghiệp về quá trình triển khai dự án, bê tông cốt thép có thể sẽ là những gì đập vào mắt các đoàn khảo sát của UNESCO khi thẩm định địa chất Lý kèo nhà cái 5 vào năm 2020. Bởi nó có thể hủy hoại những nỗ lực của tỉnh này trong nhiều năm qua, trong việc xin UNESCO công nhận Lý kèo nhà cái 5 - Sa Huỳnh là công viên địa chất toàn cầu.
Thận trọng với Lý kèo nhà cái 5 không bao giờ là thừa mà còn là điều cốt yếu nếu thế hệ này không muốn có lỗi với tiền nhân và hậu thế.
Hồng Linh
Tấn Việt