Lại kèo nhà cái hôm nay người bạn nữa của tôi cầm xe để làm phim!

11:33 | Thứ tư, 08/10/20140

Năm 2010, tôi làm phim ngắn đầu tiên. kèo nhà cái hôm nay phim tình cảm éo le được Quỹ phim Trẻ, Hội Điện ảnh TP HCM, tài trợ kinh phí sản xuất. Nhưng rồi kinh phí sản xuất cứ phình ra liên tục. Tôi phải cộng tác làm chung với anh bạn học quay phim. Anh ấy sẽ dùng phim này để tốt nghiệp. Những kinh nghiệm non nớt khi mới làm phim, những thiếu sót trong mối quan hệ con người và kèo nhà cái hôm nay chút kiêu hãnh… tất cả đã để lại kèo nhà cái hôm nay khoảng trống chuếnh choáng và khoảng thời gian đầy dằn vặt trong tôi sau khi phim hoàn thành. Ngẫm nghĩ lại, tôi thấy mình cũng thật may mắn vì khi ấy được hỗ trợ từ Quỹ phim trẻ của Hội Điện ảnh. Quỹ này những năm gần đây đột nhiên thấy im ắng, không biết có còn duy trì nữa hay không?

Xoay đi xoay lại, vấn đề lớn nhất đối với sinh viên điện ảnh (đặc biệt là sinh viên đạo diễn) là làm sao có đủ tiền để làm phim (nhất là phim tốt nghiệp). Những ý tưởng cứ trương phồng lên như kèo nhà cái hôm nay thực thể tham ăn. Và những bạn bè làm phim cảm thấy việc trầy da tróc vẩy cố gắng hiện thực ý tưởng vừa là trách nhiệm đạo đức thiêng liêng và vừa là kèo nhà cái hôm nay khoái cảm bệnh hoạn. Bốn năm đã trôi qua từ lúc tôi làm phim đầu tiên, hoàn cảnh cuộc sống đã thay đổi nhanh chóng. Công nghệ đã nằm trong tay của những người làm phim trẻ. Các thiết bị làm phim đã phong phú và dễ tiếp cận hơn. Bây giờ cái cảnh phải làm đơn mượn thiết bị từ nhà trường, rồi chầu chực ở kho thiết bị để lấy kèo nhà cái hôm nay cái máy quay chất lượng đủ quay đám cưới, đám ma có lẽ đã trở nên hiếm hoi.

Sự kết nối trong cộng đồng đã mạnh mẽ và đơn giản hơn rất nhiều. Giờ đây, không cần phải quen biết hay gặp nhau ngoài đời, mỗi người đều biết người khác đang làm phim gì, như thế nào…Và vì vậy, người ta đã thấy bớt đơn độc hơn kèo nhà cái hôm nay chút. Có kèo nhà cái hôm nay ý vui thế này: giờ đây ai làm phim thì cũng sẽ đều được gọi là ‘người làm phim độc lập’. Thoạt đầu, nghe danh xưng này thấy cũng đáng tự hào đấy chứ, nhưng dần dần chính “nỗi ám ảnh độc lập” sẽ trở thành kèo nhà cái hôm nay vòng vây làm mỗi người khó xử. Khi nghĩ đến phim độc lập, thường sẽ có hai hình dung chung: phim được làm với kinh phí thấp và phim chứa đựng nhiều yếu tố thể nghiệm.

Nhưng kinh phí như thế nào để gọi là thấp? Với điện ảnh Mỹ, 4 triệu USD choBoyhood(đạo diễn Richard Linklater, sản xuất trong 12 năm, từ 2002-2014) vẫn được xem là thấp và phim vẫn được phân loại vào dòng phim độc lập. Với điện ảnh Việt Nam, Phan Đăng Di đã từng nghĩ đến con số kèo nhà cái hôm nay triệu USD cho phim thứ hai của anh, nhưng rồi anh đã phải thay đổi kèo nhà cái hôm nay số yếu tố để giảm bớt kinh phí. Với Thái Lan, năm 2012, Nawapol Thamrongrattanarit thắng giải New Current tại LHP Busan cho phim ‘36’, bộ kèo nhà cái hôm nay có kinh phí sản xuất tầm 20.000 USD; năm 2013, anh làm kèo nhà cái hôm nay dài thứ haiMary is happy, Mary is happy(nằm trong chương trình Biennale College Cinema của LHP Venice nhằm hỗ trợ phát triển những phim có kinh phí dưới 150.000 USD). Vậy là Nawapol đã đi từ 20.000 đến 150.000 USD, và ai dám chắc sau này sẽ không phải là 1.500.000 USD hay hơn nữa? Để đánh giá kèo nhà cái hôm nay phim là độc lập hay không khi dựa vào kinh phí sản xuất thì có phần hơi võ đoán.

Vậy còn nét đặc tính thứ hai về “phim độc lập”: sự thể nghiệm? Cũng như chính khái niệm “độc lập”, khái niệm “thể nghiệm” luôn ẩn chứa tính hai mặt và sự hàm hồ khi cắt nghĩa. Từ những năm 1960, điện ảnh châu Âu nổi lên kèo nhà cái hôm nay tên tuổi lẫy lừng, “người đã bước vào căn phòng của những giấc mơ”: Andrei Tarkovsky. kèo nhà cái hôm nay chi tiết nhỏ: phimSolaris, 1972, của Tarkovsky là kèo nhà cái hôm nay trong những phim đầu tiên sử dụng nhạc điện tử như là nhạc nền chính. Tarkovsky nói thế này về “thể nghiệm” trong kèo nhà cái hôm nay cuộc phỏng vấn:

“[…]Cái gọi là điện ảnh ‘mới’ trong khi nỗ lực từ làm mới mình, đã cố gắng, vượt thoát nguyên tắc, để phá vỡ truyền thống, và như vậy về bản chất chính là thể nghiệm. Ai nấy cũng khấp khởi rằng đây là điểm khởi phát cho nghệ thuật điện ảnh trong tương lai. Tôi tin rằng mình không có quyền để thể nghiệm bởi lẽ tôi có kèo nhà cái hôm nay thái độ nghiêm túc nền tảng đối với điều tôi làm: tôi muốn đạt được kết quả ngay từ khi bắt đầu. Bạn sẽ không bao giờ thu được kèo nhà cái hôm nay kết quả nào từ sự thể nghiệm.

[…] Ngày nay, với những truyền thống điện ảnh đã được xác lập, thể nghiệm cũng không để làm gì nữa. Dù thế nào, cá nhân tôi không hề muốn thể nghiệm. Tôi sẽ mất rất nhiều thời gian và sinh lực, hơn nữa tôi cho rằng chúng ta phải chắc chắn vào điều mình làm. kèo nhà cái hôm nay người nghệ sĩ nên thôi làm ra những bản nháp thô, vẽ những phác họa mơ hồn - anh ta phải tạo nên những phim trọng đại”, trích từ “Andrei Tarkovsky: Interviews”, do John Gianvitto biên tập.

Quan niệm về thể nghiệm của Tarkovsky đặt trong kèo nhà cái hôm nay bối cảnh nghệ thuật “hậu hiện đại” như ngày nay có phần đứt gãy khi mà vào lúc này, cái quá trình sáng tạo được đặt song song với cái kết quả sau cùng và đôi khi bản thân những kết quả sau cùng đó lại là những thứ không thể nắm bắt kèo nhà cái hôm nay cách vật lý được: đó là kèo nhà cái hôm nay ý niệm, kèo nhà cái hôm nay sự mơ hồ, kèo nhà cái hôm nay khoảng trống, hay là kèo nhà cái hôm nay kinh nghiệm… Để nói phim thể nghiệm là phim độc lập (và ngược lại) thì cũng sẽ rơi vào ma trận của ngôn ngữ. Nếu có điều gì rút ra được từ quan niệm của Tarkovsky thì đó chính là “có kèo nhà cái hôm nay thái độ nghiêm túc nền tảng đối với điều tôi làm”. kèo nhà cái hôm nay thái độ hay kèo nhà cái hôm nay sự tỉnh táo để cho dù đang làm điều không biết thì chúng ta cũng biết rằng điều chúng ta đang làm là điều mình không biết. Vậy thì “độc lập” ở đây có thể được hiểu như là kèo nhà cái hôm nay “thái độ”.

Cơ hội về sự tiếp cận thông tin, thiết bị cộng nghệ, những kỹ năng cũng như sự kết nối cộng đồng ngày càng mở ra những cho những người làm phim trẻ (những người làm phim độc lập - hay chính là, những người làm phim có thái độ). Giờ đây sự khác biệt giữa kèo nhà cái hôm nay phim được làm ra bằng handy cam với kinh phí vài trăm đô và kèo nhà cái hôm nay phim bằng máy Red với kinh phí hàng trăm nghìn đô, đôi khi, chỉ là những hình dung định kiến về mặt thị giác và âm thanh mà thôi.

Có lúc tôi tự hỏi, liệu mình có giữ được sự tỉnh táo và độ chân thành khi có trong tay kèo nhà cái hôm nay kinh phí sản xuất dư dật? Hay chính sự đầy đủ về kinh phí lại đòi hỏi những điều kiện đáp trả nào đó? Tôi thường tự nhủ: “càng nhiều tiền, càng ít tự do”. Tự do ở đây, trước tiên và đơn giản nhất, là không bị lệ thuộc vào thiết bị máy móc. Theo kèo nhà cái hôm nay chiều kích tâm lý, tự do là có kèo nhà cái hôm nay mảnh không gian và kèo nhà cái hôm nay đoạn thời gian để trí tưởng tượng vô tư lang thang và lang chạ, để chờ đợi trở thành nhẫn nại, để cảm xúc tầm thường cất tiếng hát riêng tư, để phim và cuộc sống hằng ngày trở thành chính nhau.

kèo nhà cái hôm nay lần vào rừng, khi nhìn những cây cổ thụ cuối cùng còn sót lại và nghe chim hót vọng lại từ đâu đó bên trên những tán lá, tôi thầm cảm ơn sự ngặt nghèo của cuộc sống và tính phù du của việc làm phim, chính những điều này đã đưa tôi trở lại với chính bản thân tôi, để thấy mồn kèo nhà cái hôm nay rằng tôi trần trụi. kèo nhà cái hôm nay ngày nào đó, để làm phim có lẽ chỉ cần kèo nhà cái hôm nay cái máy quay “cục gạch”, kèo nhà cái hôm nay máy thu tiếng bền pin, và tôi, người sẽ bấm nút thu lại những hình ảnh và âm thanh của kèo nhà cái hôm nay cuộc sống đang chảy trước mắt, chung quanh và bên trong tôi.

Tôi hy vọng người bạn của tôi sẽ sớm chuộc được xe về. Nhưng ai biết liệu khi bạn ấy làm phim sau, chiếc xe hay kèo nhà cái hôm nay thứ tài sản nào khác có lại trở thành món cá cược cho trò chơi làm phim may rủi?!

Minh Trương/Tia Sáng

_____________________

Tác giả Minh Trương, tên thật là Trương Minh Quý (1990), hiện đang làm phim tự do tại TP HCM và Buôn Ma Thuột. Anh cũng là người đồng tổ chức những dự án nghệ thuật tại Zerostation|Ga0 - kèo nhà cái hôm nay không gian nghệ thuật tại TP HCM. Năm 2012, anh tham dự AFA (Học viện Phim châu Á, LHP Quốc tế Busan lần thứ 17).

Những kèo nhà cái hôm nay đã làm:Căn phòng(2010, 27’),Ngày Chủ nhật bình thường(2011, 13’),Video Thô(2012, 10’),Ai đó đang đi vào rừng(2013, 29’, hạng mục kèo nhà cái hôm nay ngắn LHP Quốc tế Busan lần thứ 18; Triển lãm Sự trở về của những linh hồn, Triển lãm Video Art Lần Thứ 4, Đài Loan; hạng mục tranh giải quốc tế Yxine 2014),Sao Hỏa nơi đáy giếng(đồng đạo diễn, 2014, 19’)

Lại kèo nhà cái hôm nay người bạn nữa của tôi cầm xe để làm phim!

Đọc tin nhanh