“Mắt trực tiếp kèo nhà cái” mù lòa

Theo đề xuất của chủ đầu tư, Mắt trực tiếp kèo nhà cái có diện tích 54,65ha trong đó chỉ có 3,6ha nằm trên đất liền, còn lại chủ yếu là mặt nước. Dự án chồng lấn lên một phần Khu bảo tồn trực tiếp kèo nhà cái Lý Sơn được xác định phạm vi là “một phần diện tích trên đảo và vùng trực tiếp kèo nhà cái xung quanh”, theo Quyết định số 20/QĐ-UBND (QĐ20) do UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành ngày 12.1.2016. Khu bảo tồn loài, sinh cảnh cấp tỉnh này nằm trong danh mục những khu bảo tồn trực tiếp kèo nhà cái được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch đến 2020.

Ý tưởng thiết kế của dự án lấn trực tiếp kèo nhà cái The Sea Eyes

Theo QĐ20, khu bảo tồn trực tiếp kèo nhà cái được thành lập và quản lý hiệu quả nhằm duy trì và bảo vệ tài nguyên trực tiếp kèo nhà cái, bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ nơi quần cư của các loài sinh vật, bảo vệ môi trường, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế và du lịch sinh thái, duy trì và cải thiện sinh kế, quản lý và sử dụng bền vững nguồn lợi thủy sản xung quanh vùng trực tiếp kèo nhà cái Lý Sơn. Đối tượng bảo tồn gồm hệ sinh thái rạn san hô, hệ sinh thái rong, cỏ trực tiếp kèo nhà cái, bãi giống, bãi đẻ và các loại thủy sinh vật sinh sống trong khu vực.

Xem tiếp quy chế quản lý Khu bảo tồn trực tiếp kèo nhà cái Lý Sơn, cũng do UBND tỉnh ban hành (Quyết định 51/2016/QĐ-UBND), cấm những hoạt động gây xáo trộn các lớp trầm tích, làm đục nước, ảnh hưởng đến sự sống của các loài thủy sinh trong vùng bảo vệ nghiêm ngặt và vùng phục hồi thuộc khu vực bảo tồn. Chấp thuận đề xuất của nhà đầu tư đồng nghĩa với việc chính quyền Quảng Ngãi dọn đường cho doanh nghiệp lấp trực tiếp kèo nhà cái. Cũng đồng nghĩa chính quyền phủ nhận Quyết định 20, xung đột toàn diện với quan điểm phê duyệt quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ (mục I điều 1 Quyết định 742/QĐ-TTg).

Mục tiêu tối thượng là lợi nhuận có thể khiến nhà kinh doanh lóa mắt, hình thành động cơ tìm đường hợp thức những rào cản pháp lý. Thế nên mới cần chính quyền thực sự “sáng mắt, sáng lòng”.

BáoPháp luật TP.HCMdẫn văn bản 148/KBTBLS do ông Phùng Đình Toàn, Giám đốc Khu bảo tồn trực tiếp kèo nhà cái Lý Sơn, cho rằng “Vũng Nước Cạn nền đáy chủ yếu là san hô chết, cát, rong và cỏ trực tiếp kèo nhà cái”, hàm ý rằng khu vực dự án chồng lấn vô giá trị. Ông Toàn đồng thời là Phó chi cục trưởng Chi cục Thủy sản thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) Quảng Ngãi. Có lẽ ông Toàn quên rằng chính ông, hay đồng sự của ông ở Sở NN&PTNT Quảng Ngãi, là cơ quan tham mưu trực tiếp cho UBND tỉnh Quảng Ngãi thành lập Khu bảo tồn trực tiếp kèo nhà cái Lý Sơn, căn cứ vào văn bản hướng dẫn do Bộ trưởng Bộ NN&PTNT ký ban hành gồm Thông tư số 29/2013/TT-BNNPTNT và Thông tư số 44/2013/TT-BNNPTNT (bãi bỏ điều 6 và sửa đổi điều 15 Thông tư số 29/2013/TT-BNNPTNT).

Theo chương II của thông tư hướng dẫn, Sở NN&PTNT xây dựng đề án, xin ý kiến Bộ NNPTNT, rồi trình UBND cấp tỉnh xem xét, lập hội đồng thẩm định gồm ít nhất bảy thành viên do lãnh đạo UBND làm chủ tịch, các thành viên là lãnh đạo các sở: NN&PTNT, Tài nguyên và Môi trường, Văn hóa - Thể thao - Du lịch, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, đại diện UBND cấp huyện, nơi trực tiếp kèo nhà cái bảo tồn dự kiến thành lập.

Quy trình chặt chẽ như vậy mà khi nhà đầu tư đề nghị xây dựng dự án, người ta lại quay ngoắt, phủ định giá trị pháp lý của Khu bảo tồn trực tiếp kèo nhà cái Lý Sơn.

Mặc dù cả hai lần lấy ý kiến cộng đồng về dự án lấn trực tiếp kèo nhà cái bị người dân phản đối, nhưng trong hai ngày 12 và 13.1.2019, một nhóm người của Công ty Hợp Nghĩa vẫn cho xe múc và kết bè khoan thăm dò địa chất khiến người dân bức xúc. Ảnh người dân cung cấp

Bên cạnh một số dấu hiệu bất nhất về chính sách tạm nêu, người dân Lý Sơn lo lắng dự án Mắt trực tiếp kèo nhà cái che chắn hết mặt tiền của xã An Vĩnh với hàng loạt di tích đã được xếp hạng. Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh có lăng Tân, Lân Vĩnh Hòa. Đình làng An Vĩnh được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Khu vực này đồng thời là không gian tâm linh, nơi tổ chức nhiều lễ hội quan trọng như hội đua thuyền, và đặc biệt là Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa. Hoạt động tín ngưỡng được nhân dân gìn giữ hằng trăm năm nay tại đảo tiền tiêu, đã được chứng nhận di tích lịch sử văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, là minh chứng quan trọng khẳng định chủ quyền quốc gia tại hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Mọi hành vi hủy hoại hoặc gây nguy cơ hủy hoại đến hoạt động tưởng niệm và tri ân những “hùng binh Hoàng Sa” không chỉ trái luật Di sản văn hóa (khoản 2 điều 13), mà còn phi chính trị.

Mục tiêu tối thượng là lợi nhuận có thể khiến nhà kinh doanh lóa mắt, hình thành động cơ tìm đường hợp thức những rào cản pháp lý. Thế nên mới cần chính quyền thực sự “sáng mắt, sáng lòng”. Với nhiều người dân Lý Sơn, bài học lắng nghe của thế hệ lãnh đạo tiền nhiệm vẫn chưa ráo mực. Cách nay hai nhiệm kỳ, Sở Giao thông Vận tải Quảng Ngãi cũng từng dự định xây cảng Bến Đình tại khu vực mà nhà đầu tư đang đề xuất làm Mắt trực tiếp kèo nhà cái. Bản kiến nghị điều chỉnh vị trí xây dựng cảng từ Ban Khánh tiết nhà Tiền hiền và Đình làng An Vĩnh được ông Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi lúc bấy giờ tiếp thu.

Ai công ai tội, nhân dân biết cả.

Thượng Tùng - Xuân Thọ