trực tiếp kèo nhà cáiNgưng hoạt động chuỗi siêu thị Auchan tại Việt Nam: phát sinh tình tiết mới

Ngày 4.9.2020, phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ kiện tranh chấp Hợp đồng thuê mặt bằng tại địa chỉ 332 Lũy Bán Bích, phường Hòa Thạnh, quận Tân Phú, TP.HCM giữa Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Tổng hợp trực tiếp kèo nhà cái và bị đơn là Công ty TNHH Marone.

Khác với hai ngày xét xử trước đó, lần này báo chí nhận được thông báo không ghi hình, ghi âm lời nói trực tiếp kèo nhà cái Hội đồng xét xử. Nguyên đơn cũng thay đổi quan điểm, đưa ra yêu cầu tương tự. Riêng đại diện Marone không hạn chế báo chí tác nghiệp.

Cũng khác với những phiên xử trước, phần tranh luận giữa các đương sự ngày 4.9.2020 không nhiều diễn tiến khi nguyên đơn từ chối trả lời câu hỏi trực tiếp kèo nhà cái bị đơn. Đại diện Marone trình bày nguyện vọng tranh luận với ý kiến trực tiếp kèo nhà cái Viện Kiểm sát Nhân dân Quận 10 cũng không được Hội đồng xét xử chấp nhận. Hội đồng xét xử tiếp tục kéo dài thời gian nghị án sang ngày 11.9.2020.

Trong diễn biến khác có liên quan vụ kiện, Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Tổng hợp trực tiếp kèo nhà cái vừa có phản hồi gửi đến Người Đô Thị về các bài viết đã đăng,tòa soạn đã trích đăng các phản hồi này. Để có thông tin đa chiều liên quan đến phản hồi một phía của trực tiếp kèo nhà cái, đồng thời minh bạch diễn biến của phiên tòa ngày 4.9.2020 đang gây nhiều thắc mắc với dư luận, khi ngay sau đó có nhiều cơ quan báo chí đăng tải chưa đầy đủ diễn tiến pháp lý trong phiên tòa, Người Đô Thị có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Hồng Hà, Đoàn Luật Sư TP.HCM, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho Marone.

Mặt bằng Marone thuê của trực tiếp kèo nhà cái tại 332 Lũy Bán Bích, phường Hòa Thạnh, quận Tân Phú, TP.HCM. Ảnh: Trung Dũng

Người Đô Thị đã phản hồi công khai đơn khiếu nại của trực tiếp kèo nhà cái về tuyến bài phản ánh vụ kiện tranh chấp Hợp đồng thuê mặt bằng giữa trực tiếp kèo nhà cái và Marone đang được Tòa án Nhân dân Quận 10 giải quyết. Trong phản hồi của trực tiếp kèo nhà cái có đề cập đếnMarone. Ông có nhận xét gì về các phản hồi đó?

Qua theo dõi phản hồi công khai của Người Đô Thị đối với đơn khiếu nại của trực tiếp kèo nhà cái, với tư cách là luật sư trực tiếp tham gia trong vụ án này, tôi nhận thấy các nội dung khiếu nại của trực tiếp kèo nhà cái là không có cơ sở, có nội dung còn không đúng với sự việc xảy ra tại các phiên tòa. Việc Người Đô Thị đã theo dõi diễn biến vụ án, đưa thông tin đa chiều đến độc giả là phù hợp với các quy định pháp luật trong lĩnh vực báo chí.

Liên quan đến phiên tòa ngày 4.9.2020, đang có ý kiến thắc mắc vì sao phiên xử công khai mà báo chí lại không được phép ghi hình, ghi âm lời nói để thuận tiện cho việc tác nghiệp?

Căn cứ Khoản 4, Điều 234, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 thì Chủ tọa phiên tòa có quyền thay mặt Hội đồng xét xử không đồng ý ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử. Tuy nhiên, điều khác lạ trong vụ án này là trong 2 phiên tòa trước đó (ngày 21 và 27.8.2020), Hội đồng xét xử đã đồng ý cho phép báo chí được quyền ghi âm lời nói của Hội đồng xét xử, cũng trong 2 phiên tòa đó, đại diện trực tiếp kèo nhà cái cũng đồng ý việc ghi âm. Thế nhưng, ngay tại phiên tòa ngày 4.9.2020 (phiên tòa mà phóng viên đang hỏi), đại diện trực tiếp kèo nhà cái không đồng ý việc ghi âm, ghi hình và Hội đồng xét xử cũng không đồng ý việc ghi âm, ghi hình mà không cho biết lý do.

Đơn khởi kiện bổ sung của trực tiếp kèo nhà cái có nội dung đòi bị đơn hoàn trả mặt bằng. Có ý kiến cho rằng yêu cầu bổ sung nằm trong phạm vi khởi kiện. Quan điểm của ông như thế nào?

Tôi cho rằng Hội đồng xét xử không có quyền xem xét, giải quyết yêu cầu bổ sung hoàn trả mặt bằng của trực tiếp kèo nhà cái vì yêu cầu này vượt quá phạm vi khởi kiện ban đầu.

Căn cứ Khoản 1, Điều 244, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, tại phiên tòa, Hội đồng xét xử chấp nhận việc thay đổi, bổ sung yêu cầu của nguyên đơn nếu việc thay đổi, bổ sung yêu cầu của nguyên đơn không vượt quá phạm vi yêu cầu khởi kiện ban đầu. Đơn khởi kiện duy nhất của trực tiếp kèo nhà cái mà tòa án đã thụ lý là Đơn khởi kiện đề ngày 7.6.2019, theo đó, trực tiếp kèo nhà cái yêu cầu tòa án buộc Marone phải bồi thường thiệt hại cho việc gây giảm sút giá trị thương mại của mặt bằng thuê với số tiền là 3.072.692.400 đồng và bồi thường do hành vi đơn phương chấm dứt Hợp đồng thuê trước hạn theo quy định tại Khoản b, Điều 23.2 trong Hợp đồng thuê là 116.340.254.184 đồng.

Như vậy yêu cầu hoàn trả mặt bằng được trực tiếp kèo nhà cái nêu tại đơn sửa đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện đề ngày 27.7.2020 (khi Hội đồng xét xử đã mở phiên tòa đầu tiên vào ngày 21.8.2020) là mộtyêu cầu mới, không thuộc vào phạm vi trong 2 yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại (bằng tiền) theo đơn khởi kiện ban đầu.

Vì thế, căn cứ quy định pháp luật trên và hồ sơ vụ án, Hội đồng xét xử không có cơ sở pháp lý giải quyết yêu cầu bổ sung hoàn trả mặt bằng của trực tiếp kèo nhà cái và vì thế ý kiến phát biểu của đại diện Viện kiểm sát là Hội đồng xét xử có cơ sở chấp nhận yêu cầu hoàn trả mặt bằng của trực tiếp kèo nhà cái, theo tôi, là không phù hợp quy định pháp luật.

Một vấn đề cũng mới, là quy định về nghĩa vụ hạn chế tổn thất được bị đơn lần đầu tiên đề nghị tranh luận. Điều này có ý nghĩa như thế nào trong vụ án?

Trong quan hệ bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ hạn chế tổn thất là một nghĩa vụ bắt buộc đối với bên bị vi phạm phải thực hiện khi yêu cầu bồi thường thiệt hại, nếu không thực hiện hoặc không thực hiện đầy đủ, bên bị vi phạm không được quyền đòi bồi thường hoặc bị giảm trừ số tiền được bồi thường, nội dung này được quy định tại Điều 305, Luật Thương mại 2005.

Tại phần phát biểu ý kiến của đại diện Viện kiểm sát, đại diện Viện kiểm sát có nhận định căn cứ Điều 302, Luật Thương mại 2005 thì khoản tiền thuê của 15 năm (từ tháng 6/2022 đến hết Hợp đồng thuê vào năm 2037) mà trực tiếp kèo nhà cái đòi bồi thường chính là “khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm”. Căn cứ Điều 305, Luật Thương mại 2005, trực tiếp kèo nhà cái chỉ được quyền đòi bồi thường “khoản lợi” này khi và chỉ khi trực tiếp kèo nhà cái đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ hạn chế tổn thất.

Thực tế, tại phiên tòa, trực tiếp kèo nhà cái nhiều lần khẳng định Marone đã thông báo trực tiếp kèo nhà cái là Marone đã tìm được bên thứ 3 (Saigon Co.op) nhận chuyển nhượng Hợp đồng thuê, tức trực tiếp kèo nhà cái sẽ không có bất kỳ thiệt hại gì vì bên nhận chuyển nhượng Hợp đồng thuê sẽ thay thế Marone thực hiện mọi nghĩa vụ trong Hợp đồng thuê đối với trực tiếp kèo nhà cái. Tuy nhiên trực tiếp kèo nhà cái đã quyết định bác bỏ việc chuyển nhượng Hợp đồng thuê, một biện pháp mà chắc chắn khắc phục 100% thiệt hại (nếu có). Như vậy, yêu cầu đòi Marone phải bồi thường hơn 108 tỉ đồng của trực tiếp kèo nhà cái là không có cơ sở pháp lý để được chấp nhận.

Chính đại diện trực tiếp kèo nhà cái và luật sư của trực tiếp kèo nhà cái trong các phiên tòa cũng chưa từng phát biểu yêu cầu của họ là “khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm”, có lẽ luật sư và đại diện của trực tiếp kèo nhà cái cũng nhận thức được trực tiếp kèo nhà cái đã không thực hiện “nghĩa vụ hạn chế tổn thất” được quy định tại Điều 305, Luật Thương mại 2005, vốn được xây dựng dựa trên tinh thần thiện chí, trung thực, tránh cho bên bị vi phạm cố ý để mặc thiệt hại xảy ra, dù hoàn toàn có khả năng hạn chế các tổn thất đó.

Marone đến thời điểm nàyNgưng hoạt động chuỗi siêu thị Auchan kèo nhà cái trực tuyến Việt Nam:, phường Hòa Thạnh, quận Tân Phú, TP.HCM. Ảnh: Trung Dũng

Quan điểm trực tiếp kèo nhà cái Viện kiểm sát ủng hộ toàn bộ yêu cầu từ nguyên đơn. Tại phiên tòa ngày 4.9.2020, chủ tọa cho rằng việc ông phát biểu “ý kiến trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát là rất quan trọng và có thể ảnh hưởng đến phán quyết cuối cùng trực tiếp kèo nhà cái Hội đồng xét xử” chỉ là ý kiến chủ quan trực tiếp kèo nhà cái luật sư và không đồng ý cho ông được tranh luận các nội dung phát biểu trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát.

Quan sát trực tiếp kèo nhà cái chúng tôi tại tòa cho thấy nhiều lần ông bày tỏ mong muốn được trình bày ý kiến về các nội dung mà Viện kiểm sát đã phát biểu nhưng không được Hội đồng xét xử chấp thuận. Cụ thể ông muốn tranh luận những gì với Viện kiểm sát?

Điều 262, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định ngay sau khi kết thúc phiên tòa, Kiểm sát viên phải gửi văn bản phát biểu ý kiến cho tòa án để lưu vào hồ sơ vụ án.  Khoản 2, Điều 264, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định “…Khi nghị án, các thành viên Hội đồng xét xử phải căn cứ vào tài liệu, chứng cứ đã được xem xét tại phiên tòa, kết quả tranh tụng tại phiên tòa, các quy định trực tiếp kèo nhà cái pháp luật,…. để giải quyết tất cả vấn đề trực tiếp kèo nhà cái vụ án bằng cách biểu quyết theo đa số về từng vấn đề.”  Ý kiến phát biểu trực tiếp kèo nhà cái Kiểm sát viên là một tài liệu có trong hồ sơ vụ án, kiểm sát viên là một trong những người tiến hành tố tụng dân sự tại phiên tòa dân sự, vì thế Hội đồng xét xử có nghĩa vụ xem xét ý kiến trực tiếp kèo nhà cái kiểm sát viên trong quá trình nghị án.  Do đó, việc chủ tọa phiên tòa cho rằng phát biểu trực tiếp kèo nhà cái tôi “ý kiến trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát là rất quan trọng và có thể ảnh hưởng đến phán quyết cuối cùng trực tiếp kèo nhà cái Hội đồng xét xử”chỉ là ý kiến chủ quan là không phù hợp các quy định trên và cũng không tôn trọng đúng mực đối với vai trò trực tiếp kèo nhà cái Viện kiểm sát trong tố tụng dân sự.

Sau khi đại diện Viện kiểm sát phát biểu xong trong phiên tòa ngày 27.8.2020, Hội đồng xét xử đã chuyển sang phần nghị án, sau đó sẽ là tuyên án.

Theo thủ tục tố tụng dân sự, sẽ không có thủ tục đương sự và luật sư trực tiếp kèo nhà cái đương sự tranh luận về ý kiến trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát. Tuy nhiên, do phiên tòa ngày 4.9.2020, Hội đồng xét xử đã căn cứ Điều 265, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 để quay trở lại việc hỏi và tranh luận. Việc này cho phép đương sự và luật sư trực tiếp kèo nhà cái đương sự được phép tiếp tục đặt câu hỏi và tranh luận về các vấn đề liên quan đến vụ án. Pháp luật tố tụng dân sự không cấm hay không hạn chế đương sự hay luật sư trực tiếp kèo nhà cái đương sự trong trường hợp này được tiếp tục đặt các câu hỏi để làm sáng tỏ sự thật khách quan và trình bày ý kiến về các nội dung mà đại diện Viện kiểm sát đã phát biểu.

Có nhiều nội dung mà tôi muốn trình bày về các ý kiến trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát, tuy nhiên, tôi chỉ xin nêu 4 nội dung nổi bật nhất.

Một là, nhận định trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát Marone đã vi phạm Hợp đồng thuê là không có cơ sở pháp lý. Đại diện Viện kiểm sát cho rằng Marone có vi phạm Điều 14 trực tiếp kèo nhà cái Hợp đồng thuê khi đóng cửa siêu thị, tuy nhiên đại diện Viện kiểm sát không đưa ra được bất kỳ điều khoản trong Hợp đồng thuê hay quy định pháp luật nào quy định rằng khi Marone đóng cửa siêu thị tức là vi phạm Hợp đồng thuê.

Hai là, Đại diện Viện kiểm sát đã áp dụng sai chế tài, lẫn lộn các điều khoản trong Hợp đồng thuê. Đại diện Viện kiểm sát nhận định Marone vi phạm cơ bản theo Điều 22.1(f) trực tiếp kèo nhà cái Hợp đồng thuê và áp dụng chế tài tại Điều 23.2(b) trực tiếp kèo nhà cái Hợp đồng thuê là buộc bồi thường tiền thuê cho đến hết Hợp đồng thuê 20 năm, dù đến nay Marone mới chỉ sử dụng mặt bằng thuê có khoảng 3 năm là trái với chính nội dung trực tiếp kèo nhà cái Hợp đồng thuê.

Điều 22.1 trực tiếp kèo nhà cái Hợp đồng thuê có ghi rõ là khi có xảy ra vi phạm Điều 22.1(f) Hợp đồng thuê thì Marone bị mất tiền đặt cọc và tiền thuê đã trả mà chưa sử dụng (đã trả 5 năm tiền thuê và đã sử dụng khoảng 3 năm tiền thuê), không quy định áp dụng Điều 23.2(b) như nhận định trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát.

Ba là, ý kiến của đại diện Viện kiểm sát là tự mâu thuẫn, trái quy định của pháp luật. Đại diện Viện kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử buộc Marone trả tiền thuê của 15 năm còn lại (từ 2022 đến 2037) và buộc Marone hoàn trả mặt bằng thuê ngay cho trực tiếp kèo nhà cái là hoàn toàn tự mâu thuẫn, không logic.

Cụ thể, theo như ý kiến của Viện kiểm sát, Marone hoàn trả mặt bằng ngay cho trực tiếp kèo nhà cái tức là trực tiếp kèo nhà cái đã không đồng ý cho Marone thuê mặt bằng nữa, khi đã không cho thuê mặt bằng thì tức là trực tiếp kèo nhà cái không có quyền thu tiền thuê từ Marone. Hiện nay là năm 2020, nếu theo ý kiến của Viện kiểm sát thì Marone phải giao mặt bằng cho trực tiếp kèo nhà cái ngay (tức 2020) thì làm sao trực tiếp kèo nhà cái được quyền thu tiền thuê từ Marone từ 2022 đến 2037? Phải chăng ý của Viện kiểm sát biết trước là trực tiếp kèo nhà cái chắc chắn sẽ bỏ trống, không sử dụng, không khai thác kinh doanh mặt bằng thuê từ 2022 cho đến 2037? Rõ ràng chuyện này là không thể xảy ra. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại luôn là để khắc phục các thiệt hại có thực, trực tiếp của bên bị thiệt hại, với ý kiến của Viện kiểm sát, các yêu cầu thiệt hại của trực tiếp kèo nhà cái mà Viện kiểm sát đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận rõ ràng không đáp ứng các điều kiện này.

Bốn là, đại diện Viện kiểm sát áp dụng pháp luật theo hướng thiên lệch có lợi cho trực tiếp kèo nhà cái, chấp nhận cho trực tiếp kèo nhà cái được bồi thường khi mà trực tiếp kèo nhà cái đã vi phạm nghĩa vụ hạn chế tổn thất, là điều kiện bắt buộc phải làm để trực tiếp kèo nhà cái được nhận bồi thường. Như nêu trên, đại diện Viện kiểm sát nhận định thiệt hại tiền thuê cho đến hết hợp đồng 20 năm, hơn 108 tỉ đồng (là tiền thuê từ 2022 cho đến 2037) của trực tiếp kèo nhà cái là “khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm” được quy định tại Điều 302, Luật Thương mại 2005. Tuy nhiên, đại diện Viện kiểm sát đã “bỏ quên” việc áp dụng Điều 305, Luật Thương mại 2005 là trực tiếp kèo nhà cái chỉ được quyền đòi bồi thường “khoản lợi” nàykhi và chỉ khitrực tiếp kèo nhà cái đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ hạn chế tổn thất, tức là trực tiếp kèo nhà cái phải áp dụng các biện pháp hợp lý để hạn chế tổn thất kể cả tổn thất đối với khoản lợi trực tiếp đáng lẽ được hưởng do hành vi vi phạm hợp đồng gây ra; nếu trực tiếp kèo nhà cái không áp dụng các biện pháp đó, Marone có quyền yêu cầu giảm bớt giá trị bồi thường thiệt hại bằng mức tổn thất đáng lẽ có thể hạn chế được.

Thực tế, tại phiên tòa, trực tiếp kèo nhà cái nhiều lần khẳng định Marone đã thông báo là Marone đã tìm được bên thứ 3 (Saigon Co.op) nhận chuyển nhượng Hợp đồng thuê, tức trực tiếp kèo nhà cái sẽ không có bất kỳ thiệt hại gì vì bên nhận chuyển nhượng Hợp đồng thuê sẽ thay thế Marone thực hiện mọi nghĩa vụ trong Hợp đồng thuê đối với trực tiếp kèo nhà cái nhưng trực tiếp kèo nhà cái đã kiên quyết từ chối việc chuyển nhượng Hợp đồng thuê. Như vậy, yêu cầu đòi Marone bồi thường hơn 108 tỉ đồng của trực tiếp kèo nhà cái là không có cơ sở pháp lý được chấp nhận. Chính đại diện và luật sư của trực tiếp kèo nhà cái trong các phiên tòa cũng chưa từng phát biểu yêu cầu của họ là “khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm” khi mà trực tiếp kèo nhà cái cũng nhận thức được họ đã không thực hiện “nghĩa vụ hạn chế tổn thất” được quy định tại Điều 305, Luật Thương mại 2005.

Cá nhân tôi thấy các ý kiến phát biểu trực tiếp kèo nhà cái đại diện Viện kiểm sát này là không khách quan, không đúng pháp luật và không phù hợp với hồ sơ vụ án, xâm phạm nghiêm trọng quyền, lợi ích hợp pháp trực tiếp kèo nhà cái Marone.

Việc ông bảo lưu quyền tranh luận với Viện kiểm sát có ý nghĩa như thế nào khi mà tòa viện dẫn Bộ luật Tố tụng Dân sự để giới hạn phạm vi tranh luận?

Như đã trình bày, trong trường hợp sau khi nghị án, Hội đồng xét xử có quyền quay trở lại việc hỏi và tranh luận, khi đó pháp luật không cấm hay hạn chế đương sự, luật sư trực tiếp kèo nhà cái đương sự chỉ được trình bày ý kiến về các vấn đề mà Hội đồng xét xử cho phép.

Việc Hội đồng xét xử giới hạn luật sư trực tiếp kèo nhà cái đương sự không được hỏi và tranh luận ngoài phạm vi mà Hội đồng xét xử cho phép, theo tôi, là hành vi vi phạm pháp luật tố tụng dân sự nghiêm trọng, trái với nguyên tắc cơ bản “bảo đảm tranh tụng trong xét xử” được quy định tại Điều 24, Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Thực tế, tôi không tranh luận với Viện kiểm sát, tôi chỉ yêu cầu Hội đồng xét xử được đặt các câu hỏi đối với các đương sự (nguyên đơn và bị đơn) và trình bày ý kiến, quan điểm pháp lý về các nội dung mà đại diện Viện kiểm sát đã nêu, là các nội dung mới, để Hội đồng xét xử có được đầy đủ thông tin, ý kiến từ phía Marone để từ đó Hội đồng xét xử có cơ sở ban hành bản án thật công bằng, đúng pháp luật.  Với tư cách là luật sư trong vụ án, tôi tôn trọng quyền điều hành phiên tòa trực tiếp kèo nhà cái chủ tọa phiên tòa, tuy nhiên tôi cũng có quyền bảo lưu quyền khiếu nại, thông tin về việc vi phạm tố tụng trực tiếp kèo nhà cái Hội đồng xét xử đến các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong vấn đề này.

Yến Trinh - Trà Mythực hiện

* Người Đô Thị sẽ tiếp tục thông tin diễn tiến vụ kiện tranh chấp Hợp đồng thuê mặt bằng để kinh doanh siêu thị Auchan giữa Công ty trực tiếp kèo nhà cái và Công ty Marone.