Nhiều người càng thêm phẫn nộ khi báo chí dẫn lời Chủ tịch HĐND TP.HCM Nguyễn Thị Quyết Tâm rằng quyết định xây nhà hát “cần cho người dân” khi mà người đứng đầu cơ quan dân cử chưa xin ý kiến của họ. Nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến là loại hình âm nhạc kén người nghe, đòi hỏi thính giả có tri thức về đỉnh cao khí nhạc. Ít nhất là từ 1975 đến nay, kiến thức về nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến bị bỏ trống trong hệ thống giáo dục đại chúng. Tuy nhiên, điều đó không làm suy suyển sự thật rằng thể loại âm nhạc hàn lâm này là giá trị của nhân loại.
Có lẽ vẫn còn đó những thính giả say mê khí nhạc, tìm đường đến nhà hát bằng quá trình tích lũy tự thân. “Trung bình mỗi dàn nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến thường khoảng 70-80 người, các đoàn quốc tế có thể đến hơn 100 người. Nhiều đoàn nghệ thuật quốc tế từ chối đến biểu diễn vì nhà hát Việt Nam không đủ tiêu chuẩn”, báo điện tửVnExpressdẫn lời nhạc trưởng Trần Vương Thạch.
Nếu ý kiến của Giám đốc Nhà hát giao kèo nhà cái trực tuyến nhạc vũ kịch TP.HCM (HBSO) có cơ sở, một nhóm thiểu số có trình độ thưởng thức loại hình nghệ thuật này mất cơ hội thỏa mãn nhu cầu văn hóa gải trí. Xây dựng nhà hát không phải chỉ để tiếp sức, nuôi dưỡng lực lượng có thể còn khá mỏng này, mà là chuẩn bị cơ sở vật chất cần có cho những thế hệ kế tiếp có nhu cầu. Cho dù giáo dục nhà trường đứng ngoài nhà hát, cha mẹ vẫn có thể dắt con cái đi nghe hòa nhạc.
Nhà hát Lincoln Center (Mỹ). Ảnh: Zing - Nycplugged
Nhận thức không có khả năng thưởng lãm nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến là thiếu sót cá nhân, người viết ủng hộ chủ trương xây dựng nhà hát. Không lẽ mình dở mà để các thế hệ tiếp sau thiệt thòi cơ hội tiếp xúc với văn minh nhân loại. Biết đâu, trong số những em nhỏ sớm tiếp cận nhà hát hôm nay vài ba chục năm sau lại trở thành nguyên thủ. Khả năng thưởng lãm âm nhạc hàn lâm là kỹ năng cần thiết, thể hiện sự lịch lãm trong một số hoạt động ngoại giao văn hóa. Mặt khác, nhà hát giao kèo nhà cái trực tuyến thiết kế đạt chuẩn đồng nghĩa với việc đáp ứng tiêu chuẩn biểu diễn nhiều loại hình nghệ thuật khác như sân khấu nhạc nhẹ, kịch nói, cải lương… Chức năng linh hoạt là điều kiện để đa dạng hóa thị hiếu.
Sau 25 năm thành lập, HBSO được gắn biệt danh “nhà hát không nhà”, theo nhạc trưởng Trần Vương Thạch. Các chương trình, tiết mục biểu diễn từ lớn đến nhỏ đều phải thuê Nhà hát TP.HCM hoặc Nhạc viện TP.HCM dù hai địa điểm này cũ kỹ, yếu tố kỹ thuật không đủ so với tiêu chuẩn. Mỗi khi chuẩn bị cho chương trình, HBSO phải thuê tầng hầm Nhà hát Bến Thành có sức chứa khoảng 30 người, hoặc các rạp cũ… để tập dượt. Có một nhà hát đạt tiêu chuẩn để tập luyện, biểu diễn là mơ ước chính đáng của những nghệ sĩ HBSO. Việc những người làm nghề bày tỏ nguyện vọng là chuyện bình thường. Theo tường thuật củaVnExpress, nhạc trưởng Trần Vương Thạch từ chối bình luận về địa điểm xây nhà hát tại Thủ Thiêm, nơi mà những sai phạm nghiêm trọng của nhiều thế hệ lãnh đạo TP.HCM vừa được vén màn.
Hoạt động nhà hát có thể được tiếp cận từ giác độ phúc lợi xã hội. Tuy nhiên, việc nhà hát không mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp, khiến khu vực tư nhân không có động cơ đầu tư. Thất bại thị trường là cơ sở để Nhà nước can thiệp. Vấn đề nằm ở thứ tự ưu tiên chính sách. Trong bối cảnh hạ tầng đô thị bê bết, ảnh kèo nhà cái trực tuyến trực tiếp đến đời sống dân sinh, quyết định của HĐND TP.HCM kích hoạt bức xúc xã hội.
Nhưng nếu cơ quan dân cử rút lại quyết định thì sao? Trong tình huống khu vực dân sự phát triển bình thường bên cạnh thị trường và Nhà nước, thành phần thứ ba này sẽ giải quyết hiệu quả những trục trặc mà Nhà nước và thị trường chưa thể hoặc không có động cơ vươn tới. Khi điều kiện này chưa chín muồi, chính quyền có thể kêu gọi đóng góp từ một nhóm thiểu số gồm những người giàu có. Được cộng đồng vinh danh hy vọng cũng là một nhu cầu. Cần lưu tâm rằng khoản kinh phí 1.500 tỉ đồng chỉ là phần cứng. Dàn nhạc vẫn không thể tự nuôi mình bằng hoạt động biểu diễn.
Why no symphony orchestra in the world makes money(Tại sao các dàn nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến trên thế giới không kiếm ra tiền - tạm dịch) là tựa đề bài báo đăng tải trên tờABC News,thông tin các dàn nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến sống sót nhờ sự tiếp sức của chính phủ bằng nhiều hình thức. Ở Hoa Kỳ, chính phủ có chính sách miễn thuế đối với những cá nhân, tổ chức quyên góp tiền cho nhà hát. Nhìn sang châu Âu, chính quyền liên bang, địa phương hoặc Chính phủ trợ cấp trực tiếp cho dàn nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến. Tác giả bài báo dẫn lời David Throsby, giáo sư kinh tế tại Đại học Macquarie (Úc), trích: “Dàn nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến, cũng giống như các tổ chức văn hóa khác, nỗ lực tạo ra giá trị kinh tế… nhưng đó không phải lý do chính yếu giúp dàn nhạc tồn tại. Lý do khiến dàn nhạc giao kèo nhà cái trực tuyến tồn tại, hiển nhiên, là biểu diễn. Nghĩa là có rất nhiều giá trị dàn nhạc đang tạo ra mà chúng ta có thể gọi là giá trị văn hóa hoặc giá trị nghệ thuật. Những giá trị này hoàn toàn độc lập với những giá trị kinh tế được định lượng bằng tiền”.
Thượng Tùng