‘Những bàn tay đen’ tạo nên kèo nhà cái 888 thơm làng nghề

Làng nghề kèo nhà cái 888 đen trăm tuổi

Dạo một vòng quanh làng Chóa, đâu đâu cũng bắt gặp hình ảnh người lao động khẩn trương cùng với tiếng se kèo nhà cái 888 lách cách vui tai. Trước sân mỗi nhà đều tràn ngập sắc màu đỏ, đen, vàng nhạt của những cây kèo nhà cái 888 thành phẩm hay các vật liệu như chân kèo nhà cái 888, que kèo nhà cái 888, cùng với mùi nhựa trám đang nấu. Và có cả nụ cười hồn hậu của những người thợ làm kèo nhà cái 888 đã tạo nên một không khí vui tươi, rộn ràng cho làng Chóa.

Que kèo nhà cái 888 được người dân đem phơi khô.

Dừng chân tại cơ sở sản xuất kèo nhà cái 888 của bà Ngô Thị Bẩy, một trong những cơ sở sản xuất lâu năm của làng. Khi được hỏi nghề làm kèo nhà cái 888 đen có từ bao giờ, bà Ngô Thị Bẩy cho biết: “Nghề làm kèo nhà cái 888 ở làng Chóa có từ rất lâu đời rồi, không ai có thể nhớ chính xác được, không ai biết tổ nghề làm kèo nhà cái 888 là ai, chỉ biết nó là cái nghề cha truyền con nối của bao gia đình trong làng. Tôi cũng vậy, từ khi còn nhỏ đã được tiếp xúc với nghề làm kèo nhà cái 888, nhưng sau khi đi bộ đội về tôi lấy chồng và bén duyên với nghề làm kèo nhà cái 888 này cũng được hơn 40 năm rồi”.

Nếu như trước đây, kèo nhà cái 888 đen thông thường là loại kèo nhà cái 888 được thắp trong dịp Tết Nguyên đán thì hiện nay nó được nhiều người tin dùng và sử dụng quanh năm. Sản phẩm kèo nhà cái 888 không thể thiếu trong đời sống, sinh hoạt hằng ngày của mỗi gia đình và trong văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng. Bởi vậy sản phẩm kèo nhà cái 888 đen truyền thống của người làng Chóa vẫn tồn tại với thời gian, giữ được sự tinh túy, thanh khiết.

Bà Ngô Thị Bẩy (ở giữa) thực hiện làm kèo nhà cái 888 bằng máy.

Để tạo ra những cây kèo nhà cái 888 hoàn chỉnh chất lượng cần phải trải qua rất nhiều công đoạn. Bà Bẩy chia sẻ: “Làm kèo nhà cái 888 đen tuy không đòi hỏi quá nhiều sức lực, nhưng lại khá cầu kỳ, nhiều công đoạn, lại cần có không gian để phơi khô nguyên liệu và thành phẩm. Đặc biệt, nguyên liệu phải cẩn thận, kĩ càng và sử dụng hoàn toàn bằng các nguyên liệu tự nhiên, như: nhựa trám, than hoa, cây nứa, cật tre… Trong đó, nhựa trám phải được lấy từ Cao Bằng, than hoa không được bị bẩn hay lẫn tạp chất. Hơn nữa, nứa phải được ngâm khoảng 3 tháng rồi mới được vót thành que kèo nhà cái 888 và đem phơi khô dưới nắng”.

Tiếp đến, khâu trộn nguyên liệu cũng không kém phần quan trọng, công đoạn này quyết định một phần lớn việc tạo nên kèo nhà cái 888 thơm khác biệt cho loại kèo nhà cái 888 đen đặc trưng của làng Chóa. Theo đó, nhựa trám được đun sôi trộn cùng với than hoa, xe với cốt kèo nhà cái 888 bằng tre nứa, giúp kèo nhà cái 888 khi thắp lên có mùi thơm đậm đà hơn. Sau đó cho hỗn hợp nhựa trám với than hoa vào máy nghiền tạo độ mịn dẻo, gọi là “nến”.

Hỗn hợp nhựa trám với than hoa sau khi cho vào máy nghiền tạo độ mịn dẻo, còn được gọi là nến.

Ngoài ra, đến với khâu cuối cùng, se kèo nhà cái 888 là công đoạn đòi hỏi người thợ phải kiên trì và tỉ mỉ. Nếu như trước đây, làm theo cách thủ công se tay thì người dân sẽ kéo thành miếng mỏng dài, cắt nhỏ để se vào từng que kèo nhà cái 888. Nếu không tự trộn bột kèo nhà cái 888 mà mua “nến” làm sẵn, các hộ sản xuất sẽ phải đem hấp cách thủy cho khối nguyên liệu mềm lại mới se được.

Tuy nhiên, ngày nay, nhiều gia đình đã đầu tư một số máy móc giúp hoạt động sản xuất dễ dàng hơn nhưng không làm thay đổi chất lượng của kèo nhà cái 888, lại giúp tăng năng suất, thêm thu nhập.

Là người làm kèo nhà cái 888 lâu năm và tiên phong trong việc ứng dụng máy móc vào sản xuất kèo nhà cái 888, bà Bẩy cho biết: “Từ năm 2005, chồng và con tôi đã chế tạo được ra máy móc làm kèo nhà cái 888 nên công việc đỡ vất vả hơn và năng suất được cao hơn, nhưng nhiều người vẫn ưa chuộng kèo nhà cái 888 được se bằng tay, không chỉ bởi mùi kèo nhà cái 888 mà còn vì que kèo nhà cái 888 xe tay thể hiện cho những giá trị truyền thống”.

Làm bằng máy giúp tiết kiệm thời gian cho ra năng suất cao.

Níu giữ nghề truyền thống

Bên cạnh những người dân chuyển sang làm kèo nhà cái 888 đen theo hướng công nghiệp vừa cho sản lượng cao, mẫu mã lại đa dạng thì đâu đó vẫn còn có những người cố níu giữ lại truyền thống của cha ông.

Ngồi bên chiếc bàn gỗ dài được kê nghiêng, với đôi bàn tay khéo léo, nhanh thoăn thoắt, bà Hải Văn (48 tuổi) – người vẫn gắn bó với nghề se kèo nhà cái 888 bằng tay chia sẻ: “Hiện nay, gia đình tôi vẫn quyết gắn bó với nghề se kèo nhà cái 888 bằng tay, bởi vì nguyên liệu để se kèo nhà cái 888 luôn phải mềm dẻo, mới mang lại độ mịn, đàn hồi.

Đặc biệt, khâu bảo quản kèo nhà cái 888 được làm từ máy công nghiệp không cao hơn so với việc se bằng tay vì hai độ kết hợp nguyên liệu se khác nhau, kèo nhà cái 888 se tay có thể giữ được cả năm trời và mùi kèo nhà cái 888 cũng sẽ thơm tự nhiên hơn nhiều. Chính vì thế, không chỉ gia đình tôi, mà nhiều hộ sản xuất ở đây vẫn giữ cách làm truyền thống”.

Bà Hải Văn (48 tuổi) vẫn duy trì nghề se kèo nhà cái 888 truyền thống.

Đặc biệt, điều làm nên nét đặc trưng riêng biệt của kèo nhà cái 888 đen làng Chóa chính là kèo nhà cái 888 thơm khi đốt lên. Theo bà Hải Văn, mùi thơm của kèo nhà cái 888 đen khi đốt lên có mùi thơm đặc trưng của nhựa trám, khói rất nhiều nhưng không cay mắt, đen nhà.

"kèo nhà cái 888 đen xếp trong nhà khoảng 7-10 ngày thì có thể sử dụng được. Điều đặc biệt là kèo nhà cái 888 đen dù có bị thấm nước cũng vẫn cháy được” – bà Hải Văn cho biết thêm.

Với người dân làng Chóa khi còn cảm nhận mùi trám phảng phất xung quanh, thì mới cảm thấy bầu không khí của quê kèo nhà cái 888 mình thân thương và quen thuộc, song giờ đây chỉ còn một vài hộ gia đình còn gắn bó với nghề làm kèo nhà cái 888 đen truyền thống. Bởi trào lưu người người, nhà nhà đi làm tại khu công nghiệp mong có thu nhập cao hơn. Chính vì vậy những người già ở trong làng vẫn miệt mài gắn bó với nghề kèo nhà cái 888 đen truyền thống do ông cha ta để lại.

Que kèo nhà cái 888 se tay thể hiện cho những giá trị truyền thống.

Trăn trở với người giữ nghề, bà Bẩy mong muốn: “Các bạn trẻ cố gắng học hỏi, hãy nghĩ đến cha ông, đến nghề truyền thống của quê kèo nhà cái 888 để duy trì, bảo tồn và phát triển hơn nữa. Đưa kèo nhà cái 888 đen truyền thống của làng Chóa đến với người dân ở khắp nơi mọi miền Tổ quốc và thậm chí xuất khẩu sang nước ngoài, vì các bạn trẻ bây giờ tiếp xúc với nhiều thứ hiện đại, có tư duy sáng tạo tốt nên chắc chắn sẽ làm được nhiều điều lớn lao hơn thế hệ chúng tôi”.

Sau khi cây kèo nhà cái 888 được hoàn thiện, người dân đem đi phơi khô.

Xưa kia chủ yếu là nghề trồng lúa nước, nghề làm kèo nhà cái 888 đen chỉ là nghề phụ nhưng bây giờ, xã hội phát triển nhu cầu tiêu thụ của người dân ngày một tăng lên, từ một năm chỉ làm vài vụ, hiện giờ các hộ gia đình ở làng Chóa làm quanh năm mới đáp ứng đủ cho khách hàng, đặc biệt vào dịp cuối năm cận Tết Nguyên đán nhu cầu tiêu thụ càng tăng cao.

kèo nhà cái 888 đen làng Chóa có năm loại theo kích cỡ khác nhau: từ 30cm đến 1m2, giá thành giao động từ 25.000 – 300.000 nghìn đồng/100 cây. Thị trường tiêu thụ loại kèo nhà cái 888 này nhiều nhất là Hà Nội, Hải Phòng, Tuyên Quang và các khu vực phía Nam…

Nghề làm kèo nhà cái 888 không mang lại sự giàu có như nhiều nghề khác, nhưng người làng Chóa vẫn trân trọng và giữ nghề cho đến ngày nay bởi đó là một nghề mà cha ông họ đã tìm tòi, sáng tạo, gắn liền với đời sống tinh thần, tâm linh của con người.

Bài và ảnh:Mộc Trà