trực tiếp kèo nhà cái nguy hiểm ra sao?

Nói đến trực tiếp kèo nhà cái là phải nói đến chứng trực tiếp kèo nhà cái (Parkinsonism) và bệnh trực tiếp kèo nhà cái (trực tiếp kèo nhà cái’s disease). Chứng trực tiếp kèo nhà cái là một tập hợp các biểu hiện bất thường, bao gồm: run, giảm vận động, cứng đờ, kèm tư thế đứng và đi bất thường. Những biểu hiện như thế có thể thấy sau khi bị viêm não, tai biến mạch máu não, do dùng thuốc điều trị tâm thần kéo dài....

Tuy nhiên, dạng thường gặp nhất của chứng trực tiếp kèo nhà cái là bệnh trực tiếp kèo nhà cái, là dạng bệnh tự phát, do thoái hóa bên trong hệ thần kinh, không do căn nguyên nào gây nên. Bệnh do một bác sĩ người Anh, sống ở London mô tả lần đầu tiên vào năm 1817. Ông tên là James trực tiếp kèo nhà cái. Từ đó trở đi, người ta gọi bệnh này mang tên ông.

Ảnh minh họa

Bình thường trong não có một chất gọi là dopamine, do các tế bào não sản sinh trực tiếp kèo nhà cái. Đây là chất dẫn truyền tín hiệu thần kinh từ tế bào này sang tế bào khác trong não, giúp tế bào não chỉ huy và kiểm soát các cử động bắp thịt ở chân tay và mặt.

Khi bị bệnh trực tiếp kèo nhà cái, những tế bào sản sinh ra chất dopamine này bị suy thoái và chết dần. Điều này xảy ra ở một phần rất nhỏ của não gọi là chất đen (substantia nigra). Khi thiếu dopamine, não không chỉ huy vận động cơ bắp được như bình thường. Tuy nhiên tại sao các tế bào não sản sinh ra dopamine lại bị thoái hóa và chết đi thì tới bây giờ khoa học vẫn chưa tìm ra câu trả lời chính thức. Người ta cũng không biết được tại sao chỉ có một số người bị mắc trực tiếp kèo nhà cái, còn những người khác thì không.

Hiện trên thế giới có khoảng hơn 6,5 triệu người mắc bệnh này. Bệnh thường bắt đầu lúc đã trên 60 tuổi, tuy nhiên có khoảng 1/10 số bệnh nhân khởi bệnh trước 50 tuổi và nếu như trước đây hiếm khi có người khởi phát ở 30 tuổi thì ghi nhận vài năm trở lại đây cho thấy có nhiều người mắc bệnh trực tiếp kèo nhà cái ở tuổi khoảng 30-40.

Nếu trực tiếp kèo nhà cái khởi phát lúc chưa tới 50 tuổi hoặc thậm chí chưa tới 40 tuổi, thì gọi là trực tiếp kèo nhà cái khởi phát sớm. Người ta ước tính có 10% bệnh nhân trực tiếp kèo nhà cái khởi phát bệnh trước 45 tuổi và nếu xảy ra trước 40 tuổi thì thường có yếu tố di truyền. Mặc dù vậy, người trẻ tuổi bị trực tiếp kèo nhà cái thì có quá trình bệnh nhẹ hơn và tiến triển chậm hơn so với người già. Họ cũng ít bị mất trí nhớ, lẫn, rối loạn thăng bằng hơn. Ngược lại, người trẻ bị trực tiếp kèo nhà cái thì lại hay bị rối loạn vận động do dùng thuốc hơn.

Ảnh: minh họa

Các dấu hiệu nhận diện trực tiếp kèo nhà cái

Run:là triệu chứng rất hay gặp, có thể cả ở tay lẫn chân. Thường run rõ hơn khi nghỉ ngơi, như khi bệnh nhân để hai tay nghỉ trên đùi mình và nói sang chuyện khác một lúc, run các ngón tay sẽ rõ và nhiều hơn. Khi họ giơ tay cầm nắm một vật nào đó, run lại giảm đi. Vì vậy, người ta bảo run của trực tiếp kèo nhà cái là run khi nghỉ.

Nó trái ngược với chứng run vô căn hoặc run của bệnh tiểu não, khi đó run sẽ tăng lên rõ rệt nếu bệnh nhân cố gắng dùng tay làm việc gì đó. Lúc mới mắc bệnh thường chỉ run một tay. Sau vài tháng, vài năm, sẽ bị run ở cả hai tay. Cũng có người bị run môi hay cằm. Tuy vậy, vẫn có gần 15% trường hợp bị trực tiếp kèo nhà cái không bao giờ run.

Cứng đờ cơ bắp:người trực tiếp kèo nhà cái khó quay cổ, xoay người, đang ngồi trên ghế đứng dậy, trở mình khi nằm trên giường. Khó làm những cử động khéo léo của các ngón tay. Nét mặt đờ đẫn, ít biểu lộ cảm xúc như người bình thường. Dáng người hơi còng xuống. Dù người trực tiếp kèo nhà cái có cố gắng thư giãn cơ bắp tối đa thì khi thầy thuốc tìm cách gấp duỗi tay hay chân của họ vẫn thấy có sức cản rõ, giống như đang bẻ một thanh chì vậy.

Chậm vận động:người trực tiếp kèo nhà cái rất khó khởi động các cử động của mình, mọi việc đều làm rất chậm chạp. Khi đi hai tay không vung vẩy như người bình thường mà lại khép sát vào thân mình. Chữ viết nhỏ dần và viết chậm. Nét mặt trở nên đờ đẫn, ít biểu lộ tình cảm khi nói chuyện và rất ít khi chớp mắt.

Rối loạn giữ thăng bằng:người trực tiếp kèo nhà cái ngồi vào ghế khó khăn, đứng dậy khỏi ghế khó khăn, xoay trở hay đi đều dễ bị té.

Các triệu chứng khác:giọng nói nhỏ và khó nghe, ít biểu lộ cảm xúc, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm và lo âu, đau, mệt mỏi. Về sau có khó nuốt và rối loạn trí nhớ.

Chưa thể chữa khỏi hẳn

trực tiếp kèo nhà cái là một bệnh mãn tính, tiến triển không ngừng, không chữa khỏi hẳn vĩnh viễn, giống như bệnh tiểu đường và cao huyết áp. Bệnh tiến triển rất chậm, có người từ nhẹ chuyển sang nặng mất vài chục năm. Tuy trực tiếp kèo nhà cái gây trở ngại sinh hoạt và công việc hàng ngày nhưng không phải là bệnh nguy hiểm chết người.

Cho đến nay, y học hiện đại chưa có cách nào để phòng ngừa và chữa khỏi hẳn. Tuy nhiên bằng cách dùng thuốc, đa số trực tiếp kèo nhà cái nhân vẫn duy trì được cuộc sống và công việc bình thường trong nhiều năm. Ngoài ra, nên tập thể dục nhiều, càng vận động nhiều thì trực tiếp kèo nhà cái càng đỡ nặng. Tăng cường ăn nhiều rau và trái cây để tránh táo bón. Không nên ăn kiêng thịt cá nhưng đừng ăn quá nhiều một lúc, vì các chất đạm trong thức ăn có thể làm giảm hấp thu thuốc chữa trực tiếp kèo nhà cái.

Bệnh trực tiếp kèo nhà cái nếu không chẩn đoán và điều trị đúng sẽ gây tàn phế. Nếu được dùng thuốc hợp lý, ngoài việc chậm tàn phế, hầu hết bệnh nhân sẽ kéo dài được tuổi thọ.

Khi trực tiếp kèo nhà cái đã nặng, thuốc không còn công hiệu, nếu người trực tiếp kèo nhà cái không quá già và không có suy giảm trí nhớ nặng, cũng như không có các trực tiếp kèo nhà cái toàn thân nặng, thì có thể xem xét điều trị bằng phẫu thuật.

Hiện có hai kiểu phẫu thuật chữa trực tiếp kèo nhà cái:gây phá hủy một vài cấu trúc nhỏ trong nãovàđặt điện cực kích thích vào sâu bên trong não. Ở Việt Nam chưa phổ biến các kỹ thuật này. trực tiếp kèo nhà cái nhân thường phải sang Mỹ hoặc Pháp. Kết quả sau mổ có thể rất ngoạn mục nhưng cũng không loại trừ một số biến chứng: biến đổi tâm tính và hành vi, nhiễm trùng, rối loạn ngôn ngữ, nhồi máu não…

Ảnh minh họa

Cách phát hiện sớm trực tiếp kèo nhà cái

Thông thường biểu hiện sớm là chậm vận động ở một tay, rất hay thấy hiện tượng giảm vung vẩy tay bên đó khi đi bộ nhanh. Triệu chứng này hay kèm với đau ở vùng vai. Một số bệnh nhân lại bị triệu chứng đầu tiên là run khi nghỉ. Nói chung trong giai đoạn sớm của bệnh trực tiếp kèo nhà cái điển hình, các triệu chứng xảy ra ở một bên (phải hoặc trái), rất hiếm khi xảy ra cả hai bên cùng lúc.

Hãy cân nhắc xem có bị trực tiếp kèo nhà cái không khi có một trong những biểu hiện sau:

• Thay đổi biểu cảm của nét mặt (nhìn không chớp mắt, nhìn trừng trừng)
• Giảm vung vẩy ở một cánh tay khi đi bộ.
• Dáng người hơi gù xuống; Cứng và đau vai.
• Đi kéo lết ở một bên chân.
• Cảm giác tê bì, kim châm, đau, hoặc khó chịu mơ hồ ở vùng gáy hoặc ở chân tay.
• Giọng nói trở nên nhỏ hơn.
• Cảm giác run ở bên trong cơ thể.

PGS-TS-BS. Nguyễn Hữu Công

(Phó chủ tịch hội Thần kinh học TP. HCM; Phó trưởng bộ môn Thần kinh Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, TP.HCM)