'kèo nhà cái 5 chánh biên toát yếu' – sử liệu quý về triều đại quân chủ cuối cùng ở Việt Nam

Sách đã được dịch ra chữ kèo nhà cái 5 ngữ và ban cấp cho các trường học theo chỉ của vua Khải Định năm thứ tám (1923), và cho đến nay, công trình này vẫn còn là tài liệu hữu ích dành cho cả giới nghiên cứu và cả độc giả phổ thông.

kèo nhà cái 5 chánh biên toát yếuđã chứng minh với hậu thế rằng dù trong những giai đoạn khó khăn, các đời vua triều Nguyễn vẫn đề cao việc phát triển nguồn sử liệu bằng cách liên tục cho biên soạn các công trình sử học. Sách vở biên soạn dưới thời nhà Nguyễn bằng, thậm chí còn nhiều hơn mấy trăm năm trước. Thành quả của nỗ lực này chính là sự xuất hiện củaHoàng Việt hình luật, Đại Nam thực lục, kèo nhà cái 5 sử toát yếu, Hình bộ tiểu sách, Khâm định Việt sử cương mục, Minh Mạng chính yếu...

Từ năm 1821 cho tới năm 1945, kèo nhà cái 5 sử quán là nơi biên soạn lịch sử chính thức duy nhất tại nước ta. Khi kèo nhà cái 5 sử quán được đưa vào hoạt động, việc đầu tiên vua Minh Mạng muốn làm là biên soạn một bộ sử biên niên với chỉ dụ rằng:“Nước phải có sử để làm tin ở đời này mà truyền lại đời sau”.

Trong 125 năm hoạt động của kèo nhà cái 5 sử quán, di sản mà tiền triều để lại cho hậu thế chính là những bộ sử sách đồ sộ. Nhưng sự phức tạp và khối lượng thông tin khổng lồ từ chúng vô hình trung lại khiến bạn đọc khó có thể tiếp cận được. Chính vì vậy, việc biên soạn lại sử sách theo cách thức giản lược là một yêu cầu cần thiết.

Bìa cuốn "kèo nhà cái 5 chánh biên toát yếu".

kèo nhà cái 5 chánh biên toát yếuchép từ thời đế vương Gia Long đến Đồng Khánh hoàng đế theo xu hướng tóm tắt mà không nghiên cứu hay đưa ra bình luận gì thêm. Với tinh thần lấy sự tóm lược sự kiện làm chính, cuốn sách về cơ bản là chính xác và không rườm rà.

Trừ chương đầu từ năm 1778 đến 1802 với những cuộc binh biến, bảy chương sau cho thấy một triều đại mới trên đà phát triển từ đối nội đến đối ngoại, đạt được những thành công rực rỡ rồi đi đến giai đoạn rối ren, bất ổn.

Cuốn sách là một công trình tỉ mỉ, có tính bao quát quan và là một nguồn sử liệu quý giá tái hiện sự phát triển của kèo nhà cái 5 gia trong hơn một thế kỷ. Mở đầu công trình bằng giai đoạn gian truân của Gia Long Hoàng đế để nối liền đất nước,kèo nhà cái 5 chánh biên toát yếuđã cho thấy sự thống nhất về chính trị là tiền đề quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của kèo nhà cái 5 gia ở tất cả mọi mặt.

Việc ghi chép và sắp xếp các sự kiện theo một dòng thời gian đồng nhất cho thấy triều đình có sự chuyển dịch dần từ khi quan võ chiếm thế thượng phong đến khi đất nước yên bình, quan văn chiếm phần ưu thế.

Dù ra sức xây dựng kèo nhà cái 5 gia nhưng để làm chủ một đất nước hoàn chỉnh, các vị tiên đế thời nào cũng phải đối mặt với những bất ổn. Bởi thống nhất kèo nhà cái 5 gia không chỉ nằm ở việc xóa bỏ chiến hào, thành luỹ quân sự mà quan trọng và sâu xa hơn chính là phải thống nhất nhân tâm, bản sắc và phong tục tập quán, trong khi vẫn phải chống chọi với những thế lực ngoại ban...

kèo nhà cái 5 chánh biên toát yếulà một bức tranh toàn cảnh, khách quan về kinh tế - chính trị - văn hoá - quân sự trong hơn một thế kỷ của Việt Nam. Công trình này của kèo nhà cái 5 sử quán có ý nghĩa rất lớn đối với công cuộc xây dựng triều đại của nhà Nguyễn. Tác phẩm biểu thị những giai đoạn thăng trầm khác nhau của vương triều quân chủ cuối cùng và đồng thời làm nổi bật hình ảnh một kèo nhà cái 5 gia có nền văn hiến lâu đời, nền văn hoá đa dạng.

Công trình này, cũng như những sử liệu được soạn thảo suốt triều đại nhà Nguyễn, là nguồn tư liệu vô cùng quan trọng để khẳng định chủ quyền của dân tộc. Những chiếu chỉ, lời dụ được ghi chép nhằm khẳng định sự tồn tại và hoạt động của người Việt tại các vùng cương vực xa xôi.

Với hậu thế, cuốn sách có giá trị sử liệu to lớn khi cung cấp một tầm nhìn bao quát về xã hội đương thời dựa trên những quyết sách của thiên tử. Lối viết sử lược biên ngắn gọn củakèo nhà cái 5 chánh biên toát yếucũng cho phép người đọc có thể dễ dàng nắm bắt cả một triều đại trong 500 trang sách súc tích thay vì phải dành cả đời để nghiên cứu 500 quyển “Đại kèo nhà cái 5 thực lục”.

T.Văn