kèo nhà cái hôm naySông trong lòng biển

1. Ba kèo nhà cái hôm nay ngồi trước bàn trà. Ông gầm lên.Không đi cửa sau, không đi cửa sau!

Má kèo nhà cái hôm nay và tụi kèo nhà cái hôm nay chạy nháo nhào. Mạnh đứa nào đứa nấy giở chồng báo trên bàn, lục tìm nơi kệ sách, bàn nước... để tìm chìa khóa mở cửa. Không biết đêm qua đứa nào khóa cửa trước khi đi ngủ và chìa khóa để đâu rồi. Tiếng kèn xe trước nhà kêu ầm ĩ, tài xế đang đợi ba kèo nhà cái hôm nay lâu quá nên cứ bóp kèn vì thấy cửa chưa mở tưởng ba kèo nhà cái hôm nay chưa thức. Lúc đó tầm năm giờ sáng. Má kèo nhà cái hôm nay mở cửa sau nói ba kèo nhà cái hôm nay đi đỡ, vì sợ trễ giờ ba kèo nhà cái hôm nay là hoa tiêu đi dắt tàu, nhưng ba kèo nhà cái hôm nay đã hét lên như vậy.

May thay, một đứa tìm được chìa khóa mở cửa. Ba kèo nhà cái hôm nay đứng dậy, xách cặp đi ra. Mấy đứa kèo nhà cái hôm nay đứng nép sau cửa nhìn theo, ba kèo nhà cái hôm nay lên xe, cánh cửa đóng sầm. Má và tụi kèo nhà cái hôm nay thở phào. Dù đã biết tính khí ba kèo nhà cái hôm nay nhưng thỉnh thoảng vẫn bị sốc. Má kèo nhà cái hôm nay không quên căn dặn tụi kèo nhà cái hôm nay phải nhớ quy định đặt khóa nơi nào, nón nơi nào, ai cũng nghe và ai cũng quên. Đó là buổi sáng của một thời quá khứ.

Thỉnh thoảng kèo nhà cái hôm nay vẫn nhắc nhở mình rằng, kèo nhà cái hôm nay vẫn còn nợ ba kèo nhà cái hôm nay. Nợ những ghi chép về ông mà kèo nhà cái hôm nay không muốn mình sẽ quên đi cùng thời gian. Người cha mà trong lý lịch được ghi là do “đế quốc đào tạo” chẳng qua vì ông học ngành hàng hải thời Pháp thuộc. Và ông đã suốt đời đi theo những con tàu mà ông đã trao cuộc đời mình cho nó. kèo nhà cái hôm nay vẫn thường nghe những lời hoa mỹ như “ngoại thương đi theo cờ tàu” hay lời cay đắng như “hàng hải là nghề dưới đáy xã hội”. Nói thế nào kèo nhà cái hôm nay cũng thấy đúng.

Về kinh tế, một con tàu có trọng tải cao, cước vận chuyển thấp hơn các phương tiện khác, có thể đi đến nhiều nơi trên thế giới, thì ngoại thương đi theo cờ tàu là đúng. kèo nhà cái hôm nay không đủ điều kiện và cũng không thích đi tìm hiểu sâu hơn về việc đó. kèo nhà cái hôm nay chỉ hay nghĩ về nghề mà một thời cho rằng dưới đáy xã hội.

Ảnh: TL

Cái thời mà tàu còn chạy bằng máy hơi nước, thủy thủ phải đốt than để vận hành máy, bây giờ đã thay đổi rất nhiều. Chỉ duy có điều không đổi là con người vẫn gắn với con tàu lênh đênh trên biển với một hành trình dài và thân phận vẫn là một chiếc lá giữa biển khơi. Người đi biển, sau một chặng đường dài, khi trở về bến cảng, có khi mộ người thân đã xanh cỏ. Hay khi chia tay bước xuống tàu, đứa con chưa chào đời, ngày về nó đã vài tháng tuổi. Cảng này nối tiếp cảng kia. Nhưng đừng bao giờ cho rằng mình đã biết nhiều nước trên thế giới do đã qua nhiều bến cảng. Bến cảng dành cho con tàu và người đi tàu bao giờ cũng là một bến cảng mà thôi. Văn hóa hay con người của một cảng biển làm sao nói hết được văn hóa, con người của một đất nước. Ngay đất mẹ của họ, họ còn chưa kịp biết năm nay con họ tựu trường ngày nào, thì đã phải theo tàu ra khơi. Không ai khen chê gì chuyện này. Tính đặc thù của nghề nghiệp là vậy.

Nhưng nếu coi hàng hải là nghề dưới đáy xã hội thì cũng buồn. Đôi khi phải buồn, vì tuy chân anh đã đặt trên nhiều đất nước, mà ngày anh nằm xuống vì một lý do nào đó, anh phải ra nghĩa trang trên một chiếc xe bò. kèo nhà cái hôm nay đã đi sau chiếc xe bò đó. Tiếng bánh xe lăn lọc cọc trên đường đất, một hàng tre rực lá vàng rải trên lối mòn. Một hàng người lặng lẽ theo sau chiếc xe. Không ai kêu khóc, anh còn trẻ đến đỗi chưa kịp có vợ.

2.kèo nhà cái hôm nay cũng từng ngồi xe hơn 300 cây số để thay mặt công ty của một anh khác, về thắp nhang cho ba anh, vì tàu không thể nào về kịp để anh chịu tang cha. Tiếng nhạc ngũ âm réo rắt buồn trong buổi trưa rực nắng, đưa kèo nhà cái hôm nay theo một con đường nhỏ ven sông, đến cuối một cù lao nhỏ, nơi tuổi thơ của anh đã đi qua. Nơi anh đã bỏ lại, để trao đời mình cho biển khơi. Nhưng kèo nhà cái hôm nay tin rằng rồi một ngày, cuối đời, anh cũng sẽ trở về, về nơi cha anh nằm xuống.

kèo nhà cái hôm nay cũng đã ngập tràn cảm giác cô đơn bên cạnh những người thân của các anh, trên một bến cảng, chờ đợi những người còn sống sót sau một vụ tàu chìm. Cô đơn bởi không thể có một lời an ủi nào thốt ra trong tình cảnh đó. Một bà mẹ, một người chị, một người vợ hay một người tình, không ai khóc than một lời. Họ là người thân của những người đã nằm lại mãi mãi trong lòng biển. Tất cả nỗi đau như nuốt vào căm lặng. Trên chuyến xe khuya, kèo nhà cái hôm nay thấy những đôi mắt khô khốc, căng thẳng, đau đớn tận cùng, đến nỗi không có một giọt nước mắt nào ứa ra. Đó là “dưới đáy xã hội” chăng? Mặc dù ai mà chẳng một lần thấy mình dưới đáy xã hội. Một thất bại. Một đổ vỡ. Một tuyệt vọng. Một mất mát. Cảm giác của chính mình dưới đáy xã hội, chẳng cần ai quăng hay ném.

kèo nhà cái hôm nay cũng đã đứng bên một quan tài kẽm, đưa một người qua đời ở bên kia, về đất nước. Cái chết đột ngột của một người thường kèm theo nhiều bất trắc và dư luận. Dẫu sao thì họ cũng xong một kiếp người, chỉ phiền cho người vợ trẻ và đứa con thơ phải tiếp tục tìm cách sống khác.

kèo nhà cái hôm nay thường không vui trong những tiệc tùng của ngành hàng hải. Giữa những rượu và hoa và nhiều thứ khác, kèo nhà cái hôm nay thường thấy nỗi cô đơn của chiếc lá nhỏ mong manh giữa biển khơi. Một đêm đen vô tận, mênh mông, không thấy bến bờ, con tàu bé nhỏ mải miết đi, để về một cảng đến theo hải trình đã định, nhưng trong phút giây lênh đênh, ai chẳng có lần cảm nhận, biết trôi về đâu, cuộc đời.

Những chiếc tàu nhỏ bé giữa biển khơi, thì cha kèo nhà cái hôm nay, khi làm thuyền trưởng của một chiếc tàu nào đấy, cũng bé nhỏ giữa biển đời vậy thôi. Ba kèo nhà cái hôm nay không hay kể về mình. Một lần, bất chợt ông trầm ngâm. Ba chỉ làm nghề. Ba không biết mình có làm gì tốt hơn không. Nhưng ba nhớ những ngày đầu tiên đưa tàu ra cảng HP. Những ngày còn trong hiệp định đình chiến có giám sát của nhiều thành phần, ba được lệnh chở phái đoàn ra một đảo nhỏ còn giấu nhiều vũ khí. Cấp trên muốn làm sao giữ số vũ khí đó mà không bị phái đoàn phát hiện.

Phái đoàn đi có một số phu nhân đi theo, ba đã bằng cách cho tàu chạy sóng ngang, để sóng làm tàu lắc lư dữ dội, các phu nhân ói mửa, các ngài giám sát yêu cầu ba mau cho tàu quay về đất liền nhanh... Vậy nên tàu không ra tới đảo, và số vũ khí còn nguyên. Ba nghĩ là đã làm được điều cần thiết. Đó là lần tự sự duy nhất kèo nhà cái hôm nay nghe ba kể. Còn lại thì thường là những chuyện ba kèo nhà cái hôm nay hơi gàn dở. Vài chục năm trước, lúc chị kèo nhà cái hôm nay đau yếu cần nằm viện, bệnh viện yêu cầu ba kèo nhà cái hôm nay làm giấy xác nhận “người có công với cách mạng” để chị kèo nhà cái hôm nay được hưởng vài chế độ. Thì ba kèo nhà cái hôm nay nói,làm cách mạng ai kể công làm gì...

Huyền thoại về lão thuyền trưởng trên đất cảng Hải Phòng thì còn nhiều. Chẳng hạn những năm về hưu, ba kèo nhà cái hôm nay xin về một nông trường chăn bò. Nên ông có cơ hội có một chiếc xe bò, ông đánh xe ngang phố, trên chân con bò có đeo một chiếc đồng hồ Viller hồi ấy. Hay ông có nghề giỏi, nên nhiều người sợ ông vượt tuyến bằng thuyền thúng... Đã là huyền thoại thì vô số điều hư cấu. Tốt cũng có mà xấu cũng nhiều. kèo nhà cái hôm nay không quan tâm lắm.

3.Đối với kèo nhà cái hôm nay, người đàn ông nhăn nheo, che mặt khóc, trước má kèo nhà cái hôm nay và các con, trong lần gặp lại một đêm năm nào cách đây vài mươi năm, vẫn không khác gì ông già, trong một căn chòi nhỏ trên sông, cạnh khu vườn của một người cháu bên dòng sông Hậu. Sau khi làm cố vấn mở luồng cảng Hòn Chông, ba kèo nhà cái hôm nay ở lại bên dòng sông ấy. Má nói ba kèo nhà cái hôm nay muốn ở lại đấy ít lâu. Má nói nơi ấy có một ngôi chùa, ba kèo nhà cái hôm nay thích vào trò chuyện với sư thầy. Rồi một ngày, má nói, ba con bệnh, con đi rước ba về đi.

Nhờ vậy, kèo nhà cái hôm nay mới biết ba kèo nhà cái hôm nay sống trong một nhà sàn nhỏ ven sông. Ngôi nhà bé xíu, đi qua cây cầu vài bước chân, sàn nhà được ghép bằng những miếng ván cũ, chắc gỡ ở đâu ra. Nhà vừa vặn để một ghế bố xếp và một chiếc bàn uống trà thấp, cạnh một chiếc võng cói treo hai đầu cột tre. kèo nhà cái hôm nay nói,má sai con rước ba về. Ba kèo nhà cái hôm nay cười khụt khịt,ờ thì về. Ba kèo nhà cái hôm nay xếp vài bộ quần áo bỏ vào túi xách nhỏ. Hỏi kèo nhà cái hôm nay có chỗ cất vài quyển sách cho ba không. kèo nhà cái hôm nay cầm cuốnNguồn gốc đạo Phật, giấy úa vàng, cho vào ba lô. Lúc trở lên bờ, kèo nhà cái hôm nay thấy một chậu hoa quỳnh nở đầy bông cạnh đường đi. kèo nhà cái hôm nay hỏi làm sao mà ba trồng được chậu bông như vậy. Ba kèo nhà cái hôm nay nói, lấy cá con của mấy đứa cháu đi lưới cá về, bỏ vào hũ, ủ cho tới khi rã mục thì bón hoa quỳnh...

Buổi trưa, mấy người cháu của ba kèo nhà cái hôm nay làm bữa cơm chia tay ông và đãi kèo nhà cái hôm nay. Một bữa ăn toàn cá, có những loại kèo nhà cái hôm nay chưa biết tên. Sau nhiều lời chúc tụng của các người cháu, kèo nhà cái hôm nay và ba ra xe. Đi ngang một cây hoa sứ, tiện tay ba kèo nhà cái hôm nay vói bẻ một cành, đưa cho kèo nhà cái hôm nay và nói,con đem về trồng trước nhà đi. Không biết ý ba kèo nhà cái hôm nay, nhưng kèo nhà cái hôm nay cũng mang cành sứ về trồng trước nhà. Chẳng chăm sóc gì, chỉ tiện tay cắm vào một nơi trước rào. Sau này, nó cao lớn và đẹp. Mỗi khi nhớ ba, kèo nhà cái hôm nay thường nhớ cây sứ trắng. Cũng như kèo nhà cái hôm nay nhớ hai gốc cây bằng lăng núi, kèo nhà cái hôm nay mua sau ngày ba kèo nhà cái hôm nay mất.

Trưa đó, kèo nhà cái hôm nay thất thểu trở về nhà sau buổi quỳ tụng siêu thoát cho ba ở chùa, có người đẩy một xe ba gác đầy những gốc bằng lăng núi. kèo nhà cái hôm nay mua vội hai gốc cây và trồng. Trồng. Rồi chuyển đi nơi khác. Trồng và trồng. Dù nó chỉ vài lần nở vài cái hoa tím biếc, nhưng kèo nhà cái hôm nay vẫn giữ. Nó như cái gì đó gắn với ba kèo nhà cái hôm nay. Hay cũng như ba kèo nhà cái hôm nay bẻ vội cành sứ ngày nào, bảo kèo nhà cái hôm nay đem về trồng, như cái gì đó ba kèo nhà cái hôm nay muốn gắn vào ký ức con cái.

Ba kèo nhà cái hôm nay chết đột ngột trong lần phát bệnh. Buổi trưa đưa ba vào bệnh viện thì khuya đó ông ra đi. Ba kèo nhà cái hôm nay cũng có vào viện vài lần, nhưng hầu hết chỉ để kiểm tra sức khỏe. Khi ba nằm một giường thì hai chị em kèo nhà cái hôm nay nằm giường bên kia. kèo nhà cái hôm nay thuê luôn hai giường vì không có bệnh nhân. Đến ngày thứ ba thì ông đòi về. kèo nhà cái hôm nay nói chừng nào bác sĩ cho về mới về. Ngày sau ba kèo nhà cái hôm nay lại nói, xin cho ba về. kèo nhà cái hôm nay hỏi ba khỏe chưa mà về. Ba kèo nhà cái hôm nay so vai cười, ba nóinhớ thuốc lá. À ra vậy, kèo nhà cái hôm nay hét lên,vậy mà ba giấu. 

Hình ảnh sinh thời của thuyền trưởng Nguyễn Y Nết, cha tác giả và là nhân vật trong bài.
 Ảnh: TLGĐ

Còn lần này ba không có thì giờ đòi thuốc lá. Vô nước biển, vô máu và xét nghiệm đủ thứ. Con cháu gọi nhờ vả bác sĩ khắp nơi. Nửa đêm yên tĩnh, sau khi con cháu ra về, chỉ còn kèo nhà cái hôm nay và cô em. kèo nhà cái hôm nay thấy chân ba lạnh dần. Ba kèo nhà cái hôm nay vẫn thở máy. Một y tá bảo kèo nhà cái hôm nay đi mua cho ông ly sữa. kèo nhà cái hôm nay không biết mua ở đâu, y tá bảo, qua đường, mua ở chợ đêm BT. kèo nhà cái hôm nay băng qua đường, hỏi mua môt ly sữa nóng, nhưng hàng này không có, họ chỉ kèo nhà cái hôm nay sang hàng khác. kèo nhà cái hôm nay đi hai ba nơi mới mua được một ly sữa. Khu chợ đêm yên vắng. Đó là lần duy nhất kèo nhà cái hôm nay đi chợ đêm. Mãi về sau, không bao giờ kèo nhà cái hôm nay bước tới một chợ đêm nào nữa. Cảm giác bơ vơ, tuyệt vọng thấm đẫm trong lòng kèo nhà cái hôm nay hoang vắng...

Những người trong ngành hàng hải thương tiếc ba kèo nhà cái hôm nay.

Những vòng hoa, và những vòng hoa, khắp nơi gửi về viếng ba kèo nhà cái hôm nay. Tới khi ba không còn, kèo nhà cái hôm nay mới biết ba kèo nhà cái hôm nay là ai trong lòng người đi biển. Là người đồng nghiệp hậu sinh của ba, kèo nhà cái hôm nay thật sự không thích những từ đao to búa lớn. Như “thủy thủ viễn dương”, “sĩ quan hàng hải”, mặc dù các từ này được sách vở hay các chính sách của ngành công nhận. kèo nhà cái hôm nay chỉ muốn gọi họ lànhững người đi biển. Ba kèo nhà cái hôm nay chỉ có duy nhất một nghề, nên kèo nhà cái hôm nay nói ông đã hiến thân cho những con tàu ương ngạnh mà ông đã thử thách, cho những luồng lạch quanh co của nghề hoa tiêu mà ông đã dẫn dắt, cho những cảng mới thành lập mà ông phải đo đạc cố vấn tư duy. Thậm chí, khi ông đã là cố vấn, tức đã già, ông vẫn cứ lên tàu bằng những thang dây lủng lẳng bên hông tàu, để đong đưa lên tàu hoặc rời tàu, dù sóng gió. Đó là sự tận hiến cho nghề, ít người có được.

Cuối đời, ba kèo nhà cái hôm nay chấp nhận rời tàu, rời cảng. Nhưng ông lại không muốn rời sông khi dặn các con thủy táng mình. kèo nhà cái hôm nay nhớ trên bia mộ của ông nội nơi quê nhà, khi ba kèo nhà cái hôm nay làm mộ, ông chỉ khắc vào bia dòng chữ “Mộ cha. Do con lập mộ”. Ông nội sinh năm nào, mất năm nào, thậm chí ông nội tên gì, kèo nhà cái hôm nay về hỏi má mới biết. Thủy táng có nghĩa là các con không có một mộ bia để ghi tên cha mình sao? Từ lo lắng đó sau này ba kèo nhà cái hôm nay có một mộ gió. Với bia và tên tuổi, nghề nghiệp. Má kèo nhà cái hôm nay rất quý ông nội và luôn nhắc, chính ông nội ủi áo dài cho má, và nói,tàu nó sắp về rồi, tía ủi áo dài cho con đây. Một đứa con học Lasan Tabert, một đứa dâu học trường Áo tím. Với ông nội, vậy là đủ.

Ba không muốn lìa sông. Trời mưa như thác đổ khi ca nô rời bến. Con sông mênh mông nước trắng xóa dưới mưa. Rồi trời chợt tạnh ráo. Như những cánh hoa nước vui mừng chào đón ba kèo nhà cái hôm nay. Như những giọt nước mưa hòa vào nước sông, chờ đợi, để ôm lấy ba kèo nhà cái hôm nay. Một chút tro tàn còn đây của người cha bé nhỏ, đã trải qua trọn một kiếp làm người. Môt lão hoa tiêu, bạn của ba, vừa ra lệnh cho ca nô kéo mấy hồi còi, báo cho thủy thần đón tiếp ba kèo nhà cái hôm nay, cũng là hồi còi chào vĩnh biệt. Rồi ông lại lệnh cho người điều khiển ca nô lạng xoáy ba vòng giữa cửa sông, nơi tiếp nối giữa sông và biển, nơi ba kèo nhà cái hôm nay đã bao lần làm hoa tiêu dẫn dắt bao con tàu ra vào cảng nội địa. Đó cũng là lời chào của người thuyền trưởng này với người thuyền trưởng già kia, người sẽ đi vào lòng đại dương mãi mãi.

Từ đó, ba kèo nhà cái hôm nay hòa vào sông nước như mong muốn cuối đời. Con người, con tàu và biển khơi, với ba kèo nhà cái hôm nay, chắc chỉ là một.

Phạm Thượng Ghi