Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay nằm trên núi Thới Lới, với tượng “Người mẹ thắp lửa” nhìn ra Biển Đông. Chia sẻ lý do chọn đảo Lý Sơn là nơi xây dựng Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay, ông Đặng Ngọc Tùng - nguyên Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, bảo rằng: vì có thể nói Lý Sơn là một bảo tàng sống về quần đảo Hoàng kèo nhà cái hôm nay.
Các dòng họ trên đảo còn lưu giữ những chiếu chỉ của các vị vua nhà Nguyễn cử người dân đảo ra làm nhiệm vụ ở quần đảo Hoàng kèo nhà cái hôm nay; họ cất giữ và thờ cúng như những báu vật. Trên đảo còn có chùa Thiên âm, mộ gió, đền thờ đội hùng binh năm xưa, có Khao lề thế lính Hoàng kèo nhà cái hôm nay, nhiều ca dao, thơ văn về Hoàng kèo nhà cái hôm nay...
Công trình Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay, ông Tùng cho biết, là sự tưởng nhớ đến tổ tiên, đội hùng binh thời Chúa Nguyễn ra cắm mốc xác lập chủ quyền, quản lý, khai thác tài nguyên ở quần đảo Hoàng kèo nhà cái hôm nay; những người Việt Nam làm việc tại đài khí tượng thủy văn trên quần đảo Hoàng kèo nhà cái hôm nay (do Chính phủ Pháp xây dựng thời đô hộ Việt Nam), 74 binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã vĩnh viễn nằm lại vùng biển này khi chiến đấu bảo vệ Hoàng kèo nhà cái hôm nay, và những ngươi dân Việt Nam vì nhiều lý do khác nhau đã mãi mãi nằm lại Hoàng kèo nhà cái hôm nay.
Sau nhiều ấp ủ, tìm cách thực hiện công trình, lần tìm địa điểm, tổ chức thi toàn quốc tuyển chọn thiết kế dự án, triển lãm lấy ý kiến góp ý, quyên góp kinh phí... viên đá đầu tiên đã được đặt cho công trình vào ngày 17.1.2016.
Mô hình “Người mẹ thắp lửa”, theo hội đồng chấm giải, là hình ảnh người mẹ mong ngóng từng ngày từng giờ người con đánh bắt cá trở về với mẹ; sâu xa là hình ảnh người mẹ Việt Nam luôn mong muốn một ngày quần đảo Hoàng kèo nhà cái hôm nay được thu hồi trở về với đất mẹ
“Nhưng tất cả không bằng tấm lòng người dân Lý Sơn. Khi biết tin xây Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay, những ngư dân Lý Sơn đã không màng nguy hiểm, âm thầm vượt sóng ra tận Hoàng kèo nhà cái hôm nay, vào đảo để mang về mấy tấn cát Hoàng kèo nhà cái hôm nay cho ngày khởi công, đặt viên đá đầu tiên của công trình... Bây giờ chỉ còn quyết tâm làm hay không thôi”, ông Tùng xúc động kể lại.
Chia sẻ vớikèo nhà cái hôm nay Đô Thị, ông Nguyễn Quốc Chinh, Chủ tịch Hội Nghề cá An Hải, Lý Sơn (Quảng Ngãi) bảo: nguy hiểm thật, nhưng ngư dân Lý Sơn đều thuộc Hoàng kèo nhà cái hôm nay, Trường kèo nhà cái hôm nay như lòng bàn tay. Đó là vườn cây ao cá nhà mình. Theo di ngôn của ông bà, ngư trường Hoàng kèo nhà cái hôm nay, cát Hoàng kèo nhà cái hôm nay có một phần xương máu cha ông để lại. Con cháu lấy cát hàng năm về là để tưởng nhớ công ơn, và đó là trách nhiệm của con cháu đối với tổ tiên, ông bà. Cho nên ông Chinh bảo, cát ở Hoàng kèo nhà cái hôm nay khác cát ở tất cả các đảo trong cả nước: nhỏ, mịn, và nặng hơn. Nó chứa hồn cốt cha ông.
Với tình hình Biển Đông mấy năm nay ngày càng phức tạp, ông Nguyễn Quốc Chinh cho hay, tàu tuần tra của Trung Quốc thường xông qua tông va chìm tàu, cướp đoạt tàu của ngư dân Việt Nam, nên số tàu đánh bắt xa bờ của Nghiệp đoàn hiện giảm chỉ còn một nửa. Ngư trường Hoàng kèo nhà cái hôm nay, Trường kèo nhà cái hôm nay, hải sản rất nhiều. Lẽ ra đi tàu chỉ 10 - 15 ngày là tàu cá đầy, có thể trở về. Nhưng thực tế cả tháng, tàu vẫn chưa vào được vì lo đối phó với Trung Quốc, bị rượt đuổi, ngăn cản. Bên trong thì lực lượng quân sự Trung Quốc, bên ngoài thì có các tàu chấp pháp của Trung Quốc. Dù vậy, ngư dân vẫn vươn khơi bám biển. Cờ Việt Nam vẫn tung bay trên ngư trường Hoàng kèo nhà cái hôm nay, bất chấp sự hăm dọa, xua đuổi, bắt bớ, đánh đập, tịch thu... của phía Trung Quốc.
Cho hay nguồn hỗ trợ kinh phí ít ỏi từ Nghiệp đoàn hiện chỉ có thể động viên tinh thần anh em ngư dân, ông Chinh bày tỏ mong muốn các chính sách cho ngư dân vay vốn hiện nay của Nhà nước cần phù hợp, sát thực tế hơn. Đó cũng là một trong những cách thiết thực hỗ trợ ngư dân an tâm bám biển; bên cạnh sự giúp đỡ của lực lượng cảnh sát biển kiểm ngư hiện tại...
Biển cả mênh mông
Tháng năm vô định
Biết mấy phen thề non hẹn biển
Quyết một lòng chiến đấu đến cùng
Mong ơn trên soi thấu tấm kiên trinh
Trường tranh đấu biết đâu là số mệnh...
Đọc lại bài văn tế “Khao lề thế lính Hoàng kèo nhà cái hôm nay” tiếp mạch câu chuyện, ông Chinh mấy lần xúc động. Xuyên suốt hơn bốn thế kỷ, Lễ Khao lề thế lính Hoàng kèo nhà cái hôm nay, lễ khao hằng năm cho những người đi lính Hoàng kèo nhà cái hôm nay, là lễ thức dân gian tri ân bậc tiền nhân có công gìn giữ chủ quyền biển đảo Hoàng kèo nhà cái hôm nay - Trường kèo nhà cái hôm nay của các tộc họ trên đảo Lý Sơn.
Bắt nguồn từ đội Hoàng kèo nhà cái hôm nay kiêm quản Bắc Hải, do chính quyền chúa Nguyễn xứ Đàng Trong lập ra từ thế kỷ XVII, Lễ Khao lề thế lính luôn mang ý nghĩa thiêng liêng mà gần gũi với những người dân Lý Sơn như ông Chinh. Ông Chinh bày tỏ, cũng như các vị tiền bối đã ra đi cắm mốc chủ quyền, cần ghi ơn tất cả những người Việt Nam đã phải nằm lại ở Hoàng kèo nhà cái hôm nay, những người đã hy sinh bảo vệ toàn vẹn lãnh hải Tổ quốc. Là ý ông đang nhắc tới 74 tử sĩ Việt Nam Cộng Hòa trong trận hải chiến không cân sức với Trung Quốc năm 1974.
Khi nhắc đến điều đó, kèo nhà cái hôm nay đàn ông đã quen với biển khơi này bật khóc: “Dù ở chế độ nào, họ vẫn là những kèo nhà cái hôm nay con của Tổ quốc hy sinh bảo vệ chủ quyền!”.
Lễ đặt viên đá đầu tiên cho Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay, với cát Hoàng kèo nhà cái hôm nay mà các ngư dân Lý Sơn đem từ Hoàng kèo nhà cái hôm nay về
Ông Chinh nói “đó là những việc làm hết sức đáng trân trọng và ghi ơn. Mình không làm được, mình phải học tập, biết và nhắc nhở con cháu, lưu truyền cho con cháu mai sau”. Tâm ý ấy, ông đã chia sẻ ngay ở những ngày đầu sơ khởi ý tưởng xây dựng Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay. Dù trong lòng những ngư dân - người dân Lý Sơn như ông đều đã có công trình tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay, thì nỗi mong công trình được xây dựng và hoàn thành vẫn là từng giờ từng phút. Bởi, Hoàng kèo nhà cái hôm nay là chiến trường duy nhất trên lãnh thổ Việt Nam, nơi trước ngày 30.4.1975 người Việt không bắn vào người Việt. Hoàng kèo nhà cái hôm nay là một địa danh nhắc nhở chúng ta, mỗi khi người Việt kề vai sát cánh bên nhau sẽ nhận rõ ai mới thực sự là kẻ thù chung, ai mới là kẻ có dã tâm xâm lược. Vì thế Hoàng kèo nhà cái hôm nay còn là một nhịp cầu để nối những tấm lòng, và để người Việt hòa giải cùng người Việt...
Trao đổi vớikèo nhà cái hôm nay Đô Thị, ông Trần Thanh Hải, Phó chủ tịch Thường trực Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết: Tổng liên đoàn đang phối hợp với các bên liên quan cố gắng tiến hành xây dựng Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay vào tháng 3.2019.
Theo Tổng liên đoàn, sau hơn 3 năm kể từ khi đặt viên đá đầu tiên cho công trình, dự án vẫn chưa được xây dựng do nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, theo đoàn chuyên gia địa chất của UNESCO đã khảo sát trầm tích núi lửa ở khu vực biển Bình Châu - Lý Sơn và vùng phụ cận, khu vực xây dựng công trình là một “công viên” núi lửa hiếm có trên thế giới. Thứ 2, do đây là một công trình tượng đài có ý nghĩa chính trị to lớn, là công trình có tính nghệ thuật cao và đồng thời cũng là công trình có ý nghĩa tâm linh vô cùng quan trọng nên đã có rất nhiều ý kiến khác nhau, trái chiều từ các chuyên gia trong lĩnh vực nghệ thuật, đặc biệt từ các vị bô lão đại diện cho các tộc họ trên đảo Lý Sơn đóng góp ý kiến vào ý tưởng thiết kế.
Sau khi rà soát, xem xét và hoàn chỉnh phương án thiết kế quy hoạch, kiến trúc, Dự án hiện nay không có nhiều thay đổi, cơ bản vẫn giữ nguyên ý tưởng thiết kế ban đầu với chủ đề “Người mẹ thắp lửa” do đơn vị tư vấn lập. Dự án chỉ thay đổi vị trí đặt tượng. Vị trí đặt tượng mới được đề xuất cách vị trí đặt tượng cũ khoảng 150m, có tọa độ vẫn nằm trong ranh giới khu đất xây dựng Khu tưởng niệm nghĩa sĩ Hoàng kèo nhà cái hôm nay theo chấp thuận của UBND tỉnh Quảng Ngãi, đã được xác định không nằm trong quy hoạch bố trí quốc phòng, không ảnh hưởng tới quy hoạch tổng thể các công trình chiến đấu trên huyện Lý Sơn.
Theo Tổng liên đoàn, vị trí dự kiến đặt tượng mới sẽ giảm bớt tối đa chi phí đầu tư làm đường và hạ tầng kết nối đến vị trí đặt tượng đài (tiết kiệm được khoảng gần 45 tỷ đồng). Vị trí đặt tượng mới gần đường từ chân núi lên cột cờ Tổ quốc, lệch sang phải khoảng 250m so với chùa Hang (nơi có tượng Phật Bà), tránh được xung đột về tâm linh, có hướng nhìn thẳng ra phía Bắc Hoàng kèo nhà cái hôm nay, giảm thiểu tác hại đến môi trường rừng, san lấp đất đai, đồi núi...
Hiện Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã giao cho Ban quản lý dự án Thiết chế Công đoàn (thuộc Tổng Liên đoàn) làm chủ đầu tư, tổ chức triển khai bước tiếp theo của dự án. Kế hoạch đến quý IV năm 2020 sẽ hoàn thành dự án, đưa vào khai thác sử dụng. Tổng mức đầu tư của dự án dự kiến là 120 tỷ đồng. Toàn bộ chi phí đều từ đóng góp ngày lương của đoàn viên công đoàn, các tổ chức, doanh nghiệp và kèo nhà cái hôm nay dân cả nước.
Bài:Lê Quỳnh
Ảnh:Đ.N.T