Bạo lực truyền thông nhìn từ vụ án ‘cà phê bongdaso kèo nhà cái’

Cả 5 nghi can đều đã bị bắt tạm giam là thông tin từ thượng tá Phạm Thanh Bình - Trưởng phòng Tham mưu kiêm người phát ngôn Công an tỉnh Đắk Nông – được truyền thông dẫn lời ngày 4.5.2018.

Trước đó, ngày 16.4.2018, cảnh sát môi trường tỉnh Đắk Nông và Thanh tra Sở Nông nghiệp Đắk Nông bắt quả tang cơ sở thu mua nông sản bongdaso kèo nhà cái bà Nguyễn Thị Thanh Loan (xã Đăk Wer, huyện Đăk R’lập) pha trộn bột lõi pin vào cà phê phế thải. Từ khóa “cà phê pin” trở thành chủ lưu thời sự, đổ dầu vào phẫn nộ xã hội.

Chuyên gia nhiều ngành liên quan được kéo vào cuộc. Y tế phân tích tác hại bongdaso kèo nhà cái việc uống cà phê trộn bột pin nguy hại với hệ thần kinh. Pháp lý ước lượng khung hình phạt. Chữ nghĩa được dịp thỏa sức phóng tay quy chụp, ngùn ngụt sát khí: “phi nhân tính”, “đầu độc”, “tận cùng bongdaso kèo nhà cái sự tàn ác”… Một số báo nước ngoài nhưStraitstimes, Newsweek…nhanh chóng dẫn lại thông tin từ truyền thông chính thống trong nước.

Cảnh sát môi trường tỉnh Đắk Nông và Thanh tra Sở Nông nghiệp Đắk Nông bắt quả tang cơ sở thu mua nông sản bongdaso kèo nhà cái bà Nguyễn Thị Thanh Loan (xã Đăk Wer, huyện Đăk R’lập). Ảnh TL

Đỉnh điểm bongdaso kèo nhà cái truyền thông khốc hại có lẽ là thông tin cơ sở bongdaso kèo nhà cái bà Nguyễn Thanh Loan đã bán nhiều tấn cà phê trộn bột lõi pin ra thị trường, trong đó có hơn 3 tấn tại tỉnh Bình Phước. Dư luận dậy sóng. Mạng xã hội kích động. Truyền thông phi chính thống có thêm cơ hội giải tỏa bớt ẩn ức. Châm biếm, thóa mạ, nguyền rủa. Một số ý kiến hoài nghi không thể xoay chuyển dòng thác thịnh nộ.

Ngày 23.4.2018, Văn phòng Chính phủ ra văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo bongdaso kèo nhà cái Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công an chỉ đạo các lực lượng chức năng khẩn trương khởi tố, điều tra, xử lý vụ việc theo đúng quy định pháp luật. Chiều ngày 26.4.2018, chánh văn phòng UBND tỉnh Đắk Nông Ngô Xuân Lộc bất ngờ thông tin với báo chí: “Đến thời điểm này, có thể khẳng định hỗn hợp đã thu giữ không dùng để sản xuất cà phê”.

Dư luận chưng hửng như bị sụp hầm mà hệ quả bongdaso kèo nhà cái nó là sự lây lan thông tin nuôi cấy bạo lực.

Như vậy, hỗn hợp thu giữ ở cơ sở bà Nguyễn Thị Loan vô tội với người tiêu dùng cuối cùng thưởng thức cà phê. Nhưng cái gọi là “cà phê bongdaso kèo nhà cái” được cập nhật thường xuyên trong suốt 10 ngày trên những cơ quan truyền thông chính thống, lèo lái dư luận biến 5 con người trở thành  tội đồ.

Cũng chưa có cơ quan nào định lượng thông tin thất thiệt về “cà phê pin” tác hại đến mức nào đối với uy tín hạt cà phê Việt Nam, nhà vườn, những người bán lẻ thức uống cà phê… khi người tiêu dùng hoảng sợ. Xem xét trách nhiệm từng cá nhân, tổ chức liên quan đến quá trình truyền dẫn thông tin thất thiệt, gây hoang mang dư luận cũng như định lượng thiệt hại đối với cộng đồng cũng chính là thực hiện nghiêm túc chỉ đạo bongdaso kèo nhà cái Thủ tướng Chính phủ.

Chung quanh thông tin hỗn hợp thu được tại cơ sở bongdaso kèo nhà cái bà Nguyễn Thị Thanh Loan được dùng để trộn vào hồ tiêu, thiết nghĩ cũng cần làm rõ sản lượng bao nhiêu, có tiêu thụ tại thị trường nội địa hay không? Có thông tin cơ sở này là nhà cung ứng cho khoảng 10 doanh nghiệp có chức năng xuất khẩu hồ tiêu.

Nếu xuất khẩu thì những lô hàng hồ tiêu trộn “hỗn hợp đã thu giữ không dùng để sản xuất cà phê” tiêu thụ tại thị trường nào, dùng để chế biến thực phẩm gì? Nếu (những) loại thực phẩm chế biến này có tác hại đối với sức khỏe người tiêu dùng tại thị trường nhập khẩu thì vai trò bongdaso kèo nhà cái những doanh nghiệp xuất khẩu như thế nào, trách nhiệm bongdaso kèo nhà cái cơ quan kiểm định chất lượng đối với từng lô hàng ra sao?

Về sự việc hồ tiêu có trộn hỗn hợp chứa bột bongdaso kèo nhà cái, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam ngày 27.4.2018 phát đi thông cáo báo chí, trong đó có dẫn lời thượng tá Phạm Thanh Bình - Trưởng phòng Tham mưu kiêm người phát ngôn Công an tỉnh Đắk Nông: “Toàn bộ số hồ tiêu trộn hỗn hợp cũng như số lượng hỗn hợp chưa pha trộn đã được cơ quan điều tra thu giữ, ngăn chặn kịp thời, các đối tượng chưa kịp bán ra thị trường làm thực phẩm ăn uống”.

Thông cáo viết tiếp: “Tuy vậy, có thể khẳng định sự việc này rõ ràng đã ảnh hưởng tới thương mại và hình ảnh bongdaso kèo nhà cái ngành hồ tiêu Việt Nam. Tuy nhiên, sự việc là nhỏ lẻ và mới xảy ra nên phần nào mức độ tác động là không lớn bởi cách thức sản xuất kinh doanh bongdaso kèo nhà cái ngành Hồ tiêu Việt Nam hiện nay cho thấy các loại hỗn hợp giả, pha trộn nguy hiểm như vậy khó có thể lọt qua được hệ thống xử lý, chế biến, xuất nhập khẩu hồ tiêu với nhiều thiết bị hiện đại và hệ thống quản lý kiểm soát chất lượng tiên tiến bongdaso kèo nhà cái các doanh nghiệp xuất khẩu bongdaso kèo nhà cái Việt Nam cùng các qui định nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm bongdaso kèo nhà cái các nước nhập khẩu”.

“Mạnh ai nấy làm” là căn bệnh trầm kha bongdaso kèo nhà cái nông sản xuất khẩu. Nhưng khi xảy ra sự cố thì cả ngành cùng chịu rủi ro, dù ít dù nhiều. Kiểm soát chất lượng hồ tiêu, rộng hơn là nông sản hàng hóa, không nên, nếu không muốn nói là không thể, chỉ phụ thuộc vào sự sâu sát bongdaso kèo nhà cái cơ quan quản lý Nhà nước.

Giảm bớt gánh nặng cho bộ máy hành chính bằng việc mở rộng tối đa quyền tự chủ, tự quyết cho hiệp hội là một gợi ý mà nhiều quốc gia đã tổ chức thành công, chẳng hạn như quy định những doanh nghiệp xuất khẩu bắt buộc phải là thành viên bongdaso kèo nhà cái hiệp hội ngành hàng. Chia sẻ cùng lợi ích kích hoạt hệ thống tự giám sát lẫn nhau, đồng thời trở thành động cơ để các thành viên nỗ lực đạt được tiêu chuẩn thị trường, tiến tới chủ động điều tiết sản lượng theo hướng có lợi nhất cho hội viên. Ở Pháp, những hầm rượu cognac phải đăng ký với hiệp hội giống nho, quy trình canh tác, loại men, thông báo sản lượng hằng năm… làm cơ sở để hiệp hội quyết định giá. Ở Nauy, hiệp hội cá hồi nuôi nước này “làm” thành công thị trường Nhật Bản, thay đổi thói quen tiêu dùng từ cá hồi tự nhiên sang cá nuôi.

Mơ ước về một mô hình hiệp hội độc lập, gắn kết và ràng buộc chặt chẽ quyền lợi, trách nhiệm bongdaso kèo nhà cái hội viên xuất phát từ lợi ích quốc gia. Ngừa bệnh từ gốc vô hình trung còn giảm thiểu cơ hội ngành hàng hứng chịu bạo lực vô lối từ phía truyền thông như đã tình huống “cà phê pin” vừa kể.

Thượng Tùng