kèo nhà cái trực tiếp bóng đáChuyện từ những ngôi nhà ma ở Jakarta

Hỏi kèo nhà cái trực tiếp bóng đá địa phương thì mỗi kèo nhà cái trực tiếp bóng đá giải thích một cách, không thuyết phục. Hỏi các quan chức địa phương, rồi vẫn không hiểu tại sao nhà có giá mà bỏ hoang, và hình như họ cũng lảng tránh vấn đề. Có cả một câu chuyện dài về lý do những ngôi nhà đắt giá đó trở nên hoang tàn mà phải qua một thời gian dài kiên trì tiếp xúc và lục tìm tài liệu tôi mới làm rõ được những điều thắc mắc.

Ông thị trưởng ở trong đường ngắm

Từ năm 2014, lần đầu tiên thủ đô Jakarta có thị trưởng là kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa, ông Basuki Tjahaja Purnama, biệt danh là Ahok. Ông Ahok trước đó vốn là phó thị trưởng cho ông Jokowi, và khi ông Jokowi lên làm tổng thống, thì ông Ahok thắng cử, trở thành thị trưởng. Ở nơi mà kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa bị coi là dân ngụ cư, là “chú Khách”, việc một kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa theo đạo Tin Lành được bầu là thị trưởng của thủ đô hơn mười triệu dân là một hiện tượng đặc biệt, một sự công nhận đáng kể.

Ông Ahok đã tạo dựng được hình ảnh một thị trưởng quyết đoán, dám nghĩ dám làm, được lòng thế hệ trẻ.

Vậy mà ngày 4.11.2016 ở thủ đô Jakarta đã diễn ra một cuộc biểu tình rầm rộ của hơn 100.000 kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hồi giáo theo quan điểm cứng rắn, đòi bắt giam ông Ahok vì đã phỉ báng đạo Hồi. Tin tức thì mỗi báo đưa một cách, nhưng đại loại trong một cuộc diễn thuyết cho chiến dịch tái tranh cử chức thị trưởng Jakarta, ông Ahok kể rằng các đối thủ chính trị đã kêu gọi cử tri Hồi giáo đừng bỏ phiếu cho ông. Họ đã “gian dối” khi dẫn ra Surah al-Maidah, khúc thứ 51 trong kinh Koran để dọa dẫm tín đồ Hồi giáo, và kích động kèo nhà cái trực tiếp bóng đá đạo Hồi không ủng hộ kèo nhà cái trực tiếp bóng đá ngoại đạo.

Những căn nhà ma ở khu phố kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa, thủ đô Jakarta, Indonesia. Ảnh: Rony Zakaria

Dù các chi tiết báo chí đã đưa có độ vênh nhau, nhưng tiếng đồn ông thị trưởng xúc phạm kinh Koran và đạo Hồi đã dấy lên phong trào đòi bắt giam ông, thậm chí đòi xử tử. Cuộc biểu tình tưởng như ôn hòa rốt cuộc đã dẫn đến bạo lực. Một kèo nhà cái trực tiếp bóng đá chết, hàng chục kèo nhà cái trực tiếp bóng đá bị thương, ba xe cảnh sát bị đốt, một số cửa hàng bị tấn công và đốt phá.

Cuộc biểu tình lớn tiếp theo vào ngày 2.12.2016 có 200.000 kèo nhà cái trực tiếp bóng đá tham gia, tiếp nối bằng nhiều cuộc biểu dương lực lượng chống ông Ahok. Cuộc bầu cử ngày 15.4.2017 kết thúc bằng sự thất bại của ông Ahok trước đối thủ Anies Baswedan là kèo nhà cái trực tiếp bóng đá được phái Hồi giáo cứng rắn ủng hộ. Thậm chí ông Ahok còn phải nhận bản án hai năm tù vào ngày 9.5.2017.

Dư luận trong và ngoài Indonesia cho rằng đây là một biểu hiện nguy hiểm cho nền dân chủ Indonesia, vốn chỉ được phục hồi sau khi chính phủ của tổng thống Suharto sụp đổ vào năm 1998. Không chỉ là sự nổi lên của làn sóng tôn giáo cực đoan, đằng sau đó là yếu tố chính trị, một số chính khách đã lợi dụng tôn giáo cho mục tiêu tranh cử chức thị trưởng năm 2017, hướng đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2019.

Thân phận ngụ cư

Cũng không chỉ là vấn đề tôn giáo và chính trị, ở đây còn có vấn đề chủng tộc, vấn đề kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa.

Như cộng đồng gốc Hoa ở nhiều nước khác, kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa ở Indonesia là cộng đồng làm ăn buôn bán. Họ phát đạt bằng kinh doanh và bị coi là lũng đoạn thị trường, là đối thủ cạnh tranh thường xuyên của giới doanh nhân bản địa. Số liệu năm 2010 cho thấy có 2,8 triệu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa ở Indonesia, nhưng theo nhiều nguồn khác thì tính đến năm 2023 cộng đồng gốc Hoa có từ 10 đến 12 triệu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá, tức là khoảng 4% dân số cả nước.

Những cuộc giao thương đầu tiên của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa với xứ Nam Dương là qua con đường mậu dịch trên biển từ những thế kỷ đầu Công nguyên. Nhưng phải đến khi quân Nguyên Mông của Hốt Tất Liệt (Kublai Khan) đến xâm lược quần đảo Java năm 1293 thì kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa mới được ồ ạt đưa đến để phục vụ quân viễn chinh. Quân Nguyên mang theo nhiều sáng kiến kỹ thuật của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Trung Hoa đến cho xứ Java, trong đó có kỹ thuật đóng tàu thủy và kỹ thuật đúc tiền.

kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa đã phục vụ cho nhiều quân đội khác nhau, từ quân Nguyên Mông, cho đến về sau này là thực dân Bồ Đào Nha, Anh, Hà Lan. Thời kỳ nào họ cũng được sử dụng như một lực lượng nhân công giá rẻ hoặc được tận dụng khả năng kinh doanh để phát triển thương mại. Tuy nhiên, các chính quyền đều ngờ vực, khinh rẻ và ngược đãi kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa. Thêm vào đó, họ bị kèo nhà cái trực tiếp bóng đá bản địa kỳ thị, xa lánh. Bản thân kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa cũng nhiều lần nổi dậy chống áp bức, như cuộc nổi dậy năm 1740 ở Batavia (ngày nay là Jakarta) và bị thực dân Hà Lan thảm sát.

Sau khi Indonesia tuyên bố độc lập vào ngày 17.8.1945, các chính quyền đều tỏ ra nghi ngại với cộng đồng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa. Dưới thời tổng thống Sukarno và Suharto, kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa vẫn bị hạn chế một số quyền lợi. Giữa kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa và kèo nhà cái trực tiếp bóng đá bản địa thỉnh thoảng vẫn xảy ra xích mích dẫn đến xung đột, gây thiệt hại tính mạng và tài sản. Trong vòng bốn chục năm, kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa đã là nạn nhân của hai cuộc biến loạn bi thảm.

Cuộc đảo chính của một số tướng lĩnh Indonesia đêm 30.9.1965 được cho là do đảng Cộng sản Indonesia chủ mưu, mà đảng này chịu ảnh hưởng lớn của Trung Quốc. Sau một ngày, cuộc đảo chính thất bại, hậu quả là hơn nửa triệu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá cộng sản và cảm tình với cộng sản bị giết, hàng triệu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá bị bắt giam và ngược đãi đến mấy chục năm sau. Cộng đồng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa cũng bị tổn thất mấy nghìn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá trong cuộc chính biến này.

Cũng giống như ở nhiều nước, kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa vẫn khó lấy được lòng tin của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá địa phương tại Indonesia. Ảnh: Rony Zakaria

Biến loạn thứ hai xảy ra vào tháng 5.1998, bắt đầu từ phong trào sinh viên chống chính quyền, dẫn đến việc tổng thống độc tài Suharto phải từ chức, đưa đến một thời kỳ mới với những chính phủ dân chủ. Biến động lần này làm chết 1.200 kèo nhà cái trực tiếp bóng đá, nhiều khu phố kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa bị cướp bóc đốt phá, nhiều kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa bị tàn sát. Hàng nghìn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa bỏ chạy khỏi Indonesia. 20 tỷ đô la Mỹ chảy từ ngân hàng Indonesia sang Singapore, Hồng Kông và Mỹ trong mấy năm 1997-1999.

Ngày nay đi trên một số đường phố ở phía Bắc thủ đô Jakarta vẫn thấy những khu nhà ma không một bóng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá. Những bức tường tróc lở, những ô cửa sổ trống hoác đen ngòm bên trong. Đấy là những khu nhà xây dựng từ thời thực dân Anh và Hà Lan, giờ đây đã xuống cấp đến mức không thể ở được. Nhưng những ngôi nhà ma như ở phố Pintu Besar Selatan trong khu Glodok thì từng thuộc sở hữu của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa, sau những biến loạn cướp phá, chủ nhân đã chết hoặc đã bỏ đi biệt xứ.

Thêm quyền lợi, vẫn thiếu niềm tin

Sau năm 1998, các chính phủ mới, đặc biệt là chính phủ của tổng thống Megawati, đã bãi bỏ một số điều luật bất lợi đối với kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa. Từ năm 2003 bà Megawati chính thức công nhận ngày tết âm lịch của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa là ngày lễ trong toàn quốc. Bộ luật số 40/2008 quy định bãi bỏ phân biệt dân tộc và phân biệt chủng tộc, bảo đảm nhiều quyền lợi hơn cho kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa.

Nhiều kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa được đưa vào vị trí lãnh đạo của những ban ngành. Đã có hai kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa là bộ trưởng: bà Mari Elka Pangestu là bộ trưởng Thương mại (2004-2011) rồi làm bộ trưởng Du lịch và Kinh tế sáng tạo (2011-2014) và ông Enggartiasto Lukita là bộ trưởng Thương mại (từ tháng 7.2016). Như đã kể ở trên, ông Ahok cựu thị trưởng Jakarta cũng là kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa. Hiệp hội cộng đồng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Indonesia gốc Hoa PSMTI có 70 chi hội trên khắp đất nước.

Đã có thêm quyền lợi và được luật pháp bảo vệ chặt chẽ hơn, nhưng kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Hoa thỉnh thoảng vẫn là đối tượng của một số tổ chức Hồi giáo quá khích. Đôi khi lại rộ lên tin đồn bất lợi cho họ, chẳng hạn cuối năm 2016 có tin kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Trung Quốc mang giống ớt có vi rút gây hại vào trồng ở Indonesia để tiến hành chiến tranh sinh học (trên thực tế, có bốn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Trung Quốc bị bắt trong vụ này), rằng mười triệu kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Trung Quốc sẽ tràn vào Indonesia do nạn thiếu lương thực (thực tế là Indonesia chủ trương phấn đấu đến năm 2019 thu hút được mười triệu khách du lịch Trung Quốc), rằng 21.000 công nhân Trung Quốc trong các công trình liên doanh (tính đến đầu năm 2017) sẽ làm mất công ăn việc làm của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá địa phương, mỗi công nhân không có chuyên môn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Trung Quốc chiếm chỗ của mười công nhân bản địa…

Cũng giống như ở nhiều nước, kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa vẫn khó lấy được lòng tin của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá địa phương. Bản thân họ cũng không tin tưởng vào sự cư xử của chính quyền và dân chúng ở nơi mình sinh sống đã hàng trăm năm. Phần lớn doanh nhân kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa ở Indonesia gửi tiền và tài sản ra nước ngoài, nhiều nhất là gửi sang nước láng giềng Singapore. Năm 2016, chính phủ Indonesia chủ trương ân xá thuế đối với lượng tài sản của kèo nhà cái trực tiếp bóng đá Indonesia gửi ở nước ngoài nếu tài sản ấy được chủ của nó đưa hồi hương. Chủ trương này đã được một số doanh nhân hưởng ứng, trong đó có những kèo nhà cái trực tiếp bóng đá gốc Hoa.

Hồ Anh Thái