Đại dịch COVID-19 và bùng phát kèo nhà cái trực tuyến hành gia đình: Cần mở những 'nhà tạm lánh'

Phóng viên Người Đô Thị đã có cuộc trao đổi với bà Hà Thị Quỳnh Anh – chuyên gia giới và quyền con người Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam, về những giải pháp kiểm soát và hạn chế tình trạng kèo nhà cái trực tuyến gia tăng:

Bà Hà Thị Quỳnh Anh – chuyên gia giới và quyền con người UNFPA tại Việt Nam.

Trong thời gian cách ly phòng chống  dịch COVID-19, phụ nữ và trẻ em gái đang đối mặt với nhiều nguy cơ bị kèo nhà cái trực tuyến ngay chính trong gia đình của mình. Các nạn nhân cần phải làm gì để bảo vệ mình khi gặp tình huống ấy, thưa bà?

Tôi nghĩ rằng, để giảm thiểu các xung đột dẫn đến kèo nhà cái trực tuyến thì mỗi người cần phải xây dựng được kỹ năng quản lý và kiểm soát cảm xúc.

Khi đối phương có biểu hiện sắp sửa gây hấn, các chị em phụ nữ cần kiềm chế, không nói hoặc có những hành động đẩy mâu thuẫn lên cao. Trong giai đoạn thực hiện cách ly xã hội, các chị em phụ nữ cố gắng kiềm chế, giải tỏa căng thẳng, cố gắng duy trì mối quan hệ bình thường với các thành viên trong gia đình, đặc biệt đối với người hay gây kèo nhà cái trực tuyến.

Còn trong trường hợp đã xảy ra kèo nhà cái trực tuyến,  tốt nhất, chị em phụ nữ không nên im lặng, mà cần phải lên tiếng, kêu gọi sự giúp đỡ từ bên ngoài. Thực tế, nhiều người nghĩ rằng im lặng thì sẽ khiến kèo nhà cái trực tuyến qua đi nhưng thực ra điều đó càng làm cho vấn đề càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Tất nhiên những người gây kèo nhà cái trực tuyến (thường là nam giới) cũng cần được cung cấp thông tin và biết cách quản lý các cơn nóng giận để hạn chế xảy ra kèo nhà cái trực tuyến.

Đối diện với nguy cơ bị kèo nhà cái trực tuyến hoặc đã bị kèo nhà cái trực tuyến thì nạn nhân cần gõ cửa nơi đâu để được bảo vệ?

Các nạn nhân cần phải lên tiếng với những người cung cấp dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp. Hiện nay, trong bối cảnh đại dịch, nếu các nạn nhân của kèo nhà cái trực tuyến không thể đến được các trung tâm xã hội hỗ trợ công tác xã hội tại các địa phương, thì có thể gọi điện đến những đường dây nóng để báo cáo các vụ việc trong những trường hợp khẩn cấp.

Các nghiên cứu của Liên Hợp Quốc chỉ ra rằng, các vấn đề kèo nhà cái trực tuyến có thể gây thiệt hại đến 1,7% GDP hàng năm  của mỗi quốc gia.

Đường dây nóng hỗ trợ bảo vệ trẻ em là 111, các đường dây hỗ trợ của Ngôi nhà bình yên (1900 969680 hoặc 18001796), các đường dây nóng cung cấp dịch vụ hỗ trợ công tác xã hội của các Sở Lao động thương binh xã hội các tỉnh/thành.

Ngoài ra các nạn nhân cũng có thể liên hệ với các cán bộ công an xã, phường, các tổ chức, đoàn thể như Hội phụ nữ địa phương, tổ dân phố…

kèo nhà cái trực tuyến gia đình là vấn đề đáng báo động từ nhiều năm nay, đặc biệt là trong thời gian cách ly lại thêm bùng phát. Chắc hẳn cần có thêm những biện pháp chế tài mạnh mẽ, cấp thiết hơn, thưa bà?

Để giải quyết vấn đề kèo nhà cái trực tuyến đối với phụ nữ và trẻ em gái cần có sự nỗ lực trong thời gian dài. Trong bối cảnh đại dịch, ngoài những biện pháp lâu dài mà chúng ta đang làm thường xuyên, cần có những giải pháp cấp thiết, phải thực hiện ngay lập tức, tập trung vào 3 vấn đề:

Thứ nhất, đối với vấn đề truyền thông, chúng ta cần phải tăng cường các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức của cộng đồng, của các cấp lãnh đạo về nguy cơ gia tăng kèo nhà cái trực tuyến đối với phụ nữ và trẻ em gái trong thời gian diễn ra dịch bệnh. Bởi vì, nhiều cơ quan, tổ chức chỉ tập trung vào vấn đề đại dịch và làm thế nào để chống dịch, có thể bỏ qua những vấn đề kèo nhà cái trực tuyến đối với phụ nữ và trẻ em gái.

Ngoài ra, cũng cần đẩy mạnh các hoạt động truyền thông  nhằm cung cấp được các thông tin về các dịch vụ sẵn có cho các nạn nhân bị kèo nhà cái trực tuyến trong thời điểm này. Hiện nay UNFPA đang cân nhắc nhiều phương án khác nhau để cung cấp thông tin về dịch vụ hỗ trợ cho các nạn nhân bị kèo nhà cái trực tuyến thông qua các phương tiện truyền thông và qua truyền thông xã hội.

Chúng tôi cũng tính đến phương án, các nạn nhân của kèo nhà cái trực tuyến có thể thông báo, báo cáo các thông tin các vụ kèo nhà cái trực tuyến thông qua các hiệu thuốc, hệ thống siêu thị. Tuy nhiên, cũng cần phải tính đến những biện pháp đảm bảo an toàn cho các nạn nhân, cũng như những người cung cấp trong giai đoạn này.

Thực tế, nhiều người nghĩ rằng im lặng thì sẽ khiến kèo nhà cái trực tuyến qua đi nhưng thực ra điều đó càng làm cho vấn đề càng trở nên nghiêm trọng hơn. Ảnh mang tính minh hoạ

Thứ  hai, liên quan đến vấn đề ứng phó, ngoài việc công bố các đường dây tư vấn, các dịch vụ hỗ trợ nạn nhân bị kèo nhà cái trực tuyến, chúng tôi đang cân nhắc đến việc mở thêm nhà tạm lánh tạm thời, thông qua các khách sạn được phép mở cửa trong giai đoạn này. Những trường hợp bị kèo nhà cái trực tuyến có thể tạm lánh ở các khách sạn này một thời gian trước khi được vận chuyển đến các nhà tạm lánh như hai Ngôi nhà bình yên (Hà Nội, Cần Thơ) và Trung tâm hỗ trợ ở Quảng Ninh…

Thứ ba, các vấn đề về quản lý thông tin các vụ bạo hành, UNFPA sẽ cố gắng  tổ chức các buổi tập huấn online nâng cao năng lực cho toàn bộ những người làm cung cấp dịch vụ hỗ trợ các phụ nữ bị bạo hành. Bởi vì, ngoài những quy định thông thường, trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay còn phải bổ sung thêm một số quy định khác. Làm thế nào để quản lý thông tin của các những trường hợp bị kèo nhà cái trực tuyến  và đưa ra những chia sẻ một cách tốt nhất để nạn nhân có thể nhận được những dịch vụ họ cần trong bối cảnh hiện nay.

Hiện nay Quỹ dân số Liên Hợp Quốc đang phối hợp với các cơ quan Liên Hợp Quốc khác cố gắng cùng với các cơ quan chính phủ, các tổ chức xã hội để thực hiện ngay những hoạt động cấp thiết để có thể kiểm soát và hạn chế được các vụ kèo nhà cái trực tuyến.

Có kinh nghiệm ngăn chặn kèo nhà cái trực tuyến gia đình thành công nào trên thế giới có thể áp dụng ở Việt Nam, thưa bà?

UNFPA đã có những hoạt động hỗ trợ chính phủ và các tổ chức xã hội làm thế nào để phòng ngừa ứng phó với kèo nhà cái trực tuyến đối với phụ nữ và trẻ em gái. Tuy nhiên, qua thực tế triển khai tại nhiều quốc gia, chúng tôi thấy rằng, có hai nguyên tắc cơ bản nhất, dù làm ở bất cứ đâu cũng phải áp dụng để đảm bảo hiệu quả cho quá trình thực hiện. Bao gồm:

Một là, làm thế nào để người cung cấp dịch vụ (bao gồm cả về truyền thông cũng như các dịch vụ cho nạn nhân) phải lấy nạn nhân là trung tâm, tức là dựa trên nhu cầu của nạn nhân và đảm bảo nguyên tắc tôn trọng nạn nhân, đảm bảo nguyên tắc an toàn, không tiết lộ thông tin và không phân biệt đối xử.

Hai là, các dịch cung cấp cho nạn nhân cần được cung ứng đủ tại một nơi, thay vì buộc  nạn nhân phải chạy đi nhiều nơi để tìm sự trợ giúp. Thí dụ, một người cần kèo nhà cái trực tuyến hành vừa cần chăm sóc y tế, vừa cần hỗ trợ pháp lý qua khai báo, cần được bảo vệ, cần  tư vấn tâm lý, cần chỗ lánh nạn khi không thể trông vào gia đình, bạn bè... thì chúng ta nên chủ động đưa tất cả các dịch vụ đó vào cùng một chỗ.

Chúng tôi nhận thấy các nạn nhân bị kèo nhà cái trực tuyến thường có rất nhiều nhu cầu khác nhau, nếu để nạn nhân phải đôn đáo chạy qua “nhiều cửa, khắp nơi” thì công việc cứu nạn sẽ không còn mấy ý nghĩa.

Hiện Ấn Độ, Mông Cổ làm rất tốt dịch vụ truyền thông cho nạn nhân, và chúng ta có thể học hỏi họ. Ở Việt Nam chúng tôi mới dự kiến cung cấp những cái túi nhỏ (chứa những vật dụng sinh hoạt cần thiết ) cho các phụ nữ và trẻ em gái để khi họ đến các nhà tạm lánh hay ở những nơi bị cô lập vẫn có thể  sử dụng.

Cám ơn bà về cuộc phỏng vấn.

Nguyễn Lê