Đại dịch COVID-19 và những tổn thương tâm sinh lý con ty le keo nha cai 5

Cách ly càng lâu, bất ổn tâm lý càng tăng

Trước COVID-19, thống kê từ Úc, mức độ đau khổ tâm lý trong dân số chiếm 10,8% (năm 2011-2012), 11,7% (năm 2014-2015), 13% (2017-2018), nhưng tăng nhiều sau đại ty le keo nha cai 5 COVID-19. Nhằm ứng phó với COVID-19, Chính phủ Úc đã ban bố các biện pháp cách ly xã hội để giúp kiểm soát chặt chẽ sự lây lan. Do đó sự cô lập xã hội gia tăng và hạn chế khả năng tiếp cận của các cá nhân với sự hỗ trợ xã hội từ bạn bè, gia đình và các mạng xã hội mở rộng của họ.

Kết quả là, các cá nhân phải điều chỉnh dẫn tới tăng cảm giác cô đơn, lo lắng, thất vọng và trầm cảm. Những ty le keo nha cai 5 không thể đối phó hiệu quả với những cảm xúc tiêu cực (tức là có tâm lý kém linh hoạt), thiếu sự hỗ trợ của xã hội thì mức độ phục hồi thấp hơn, có nhiều khả năng bị đau khổ tâm lý và các vấn đề sức khỏe tâm thần.

ty le keo nha cai 5 con số này tương tự ở các quốc gia khác: Canada 12%, Anh 18,3% và Trung Quốc 14,7%. Tại Hoa Kỳ, sau COVID-19, tỷ lệ dân số mắc các chứng rối loạn lo âu, trầm cảm tăng lên 26-36,2%  (tùy bang) so với con số 8,7% vào giai đoạn 2011-2012 (số liệu từ Trung tâm Thống kê Sức khỏe quốc gia - NCHS).

Tổn thương tâm sinh lý do đại ty le keo nha cai 5 COVID-19, theo y văn, không dừng lại khi đại ty le keo nha cai 5 chấm dứt mà còn có thể kéo dài nhiều tháng, nhiều năm.  Ảnh: Anh Tân

Từ khi bùng phát COVID-19, mức độ đau khổ tâm lý trong cộng đồng dân cư gia tăng, có thể dẫn đến giảm hiệu suất làm việc và học tập, phát triển các hành vi không lành mạnh (hút thuốc, uống rượu, ăn uống thiếu vệ sinh) và tăng nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe tâm thần. Các nghiên cứu ở châu Âu cũng cho thấy mức độ đau khổ tâm lý cao hơn trong đại ty le keo nha cai 5 COVID-19. Năm 2020, 50% dân số trong một nghiên cứu của Đức và 41,8% dân số trong một nghiên cứu ở Ý báo cáo họ bị lo âu, trầm cảm và đau khổ liên quan đến COVID-19.

Tuy nhiên, yếu tố dự báo mạnh nhất về tình trạng đau khổ tâm lý trong đại dịch COVID-19 dường như là tác động của việc cách ly và cô lập xã hội. Kết quả nghiên cứu khẳng định rằng thời gian cách ly càng dài, nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe tâm thần tiêu cực càng cao. Một nghiên cứu chỉ ra rằng cách ly kéo dài hơn 10 ngày làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển các triệu chứng căng thẳng tâm lý và căng thẳng sau chấn thương ở mức độ cao. Do thời gian cách ly đối với COVID-19 là 14 ngày và sự cô lập xã hội liên tục với những ty le keo nha cai 5 khác, tình trạng đau khổ tâm lý có thể tiếp tục gia tăng.

Di chứng tâm thần hậu COVID-19

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (1947), “sức khỏe là hoàn toàn thoải mái cả về thể chất, tinh thần lẫn xã hội, không chỉ là không có bệnh tật”. Ba yếu tố này gắn chặt với nhau, không thể tách rời.

Coronavirus (SARS-COV-2) xâm nhập cơ thể người, ảnh hưởng thể chất (sinh lý) người đó, họ có ty le keo nha cai 5 triệu chứng như sốt, ho, tức ngực, đau đầu, mất khứu giác, vị giác, rối loạn tiêu hoá... có thể dẫn đến tử vong. Tâm lý người bị nhiễm COVID-19 trở nên căng thẳng, lo sợ, sợ chết, sợ ty le keo nha cai 5 di chứng, sợ lây cho người nhà, hàng xóm, cơ quan, tổ chức, sợ mất việc, thất nghiệp, sợ bị kỳ thị, sợ đói khổ... Nỗi lo sợ càng lớn dần, gây mất ngủ, đau đầu, ăn kém, sụt cân, suy giảm hệ miễn dịch, nên bệnh càng dễ chuyển nặng hơn.

Khi bị đưa vào khu cách ly tập trung, khu điều trị dã chiến, bệnh viện điều trị COVID-19, người bệnh COVID-19 xa nhà, ở nơi lạ lẫm, bị quản thúc, mọi tiện nghi bị hạn chế; được theo dõi, xét nghiệm và điều trị theo những phác đồ phù hợp; làm đảo lộn mọi thói quen hàng ngày, đời sống xã hội của chính họ được thiết lập lại theo một trật tự mới. Giãn cách xã hội theo quy định kéo dài, thay đổi nhiều mức độ 15, 16, 16+, nâng cao... dù đã trở về âm tính với virus nhưng sau đó vẫn khó giao tiếp xã hội bình thường. Đời sống xã hội cá nhân bị ảnh hưởng làm họ càng trở nên cảm thấy bị tù túng, tâm lý khó chịu, bị ức chế, căng thẳng, khó giải tỏa. Bệnh tật thể chất trong hoàn cảnh này cũng sẽ bất ổn thêm.

Yếu tố dự báo mạnh nhất về tình trạng đau khổ tâm lý trong đại ty le keo nha cai 5 COVID-19 dường như là tác động của việc cách ly và cô lập xã hội.

Bên cạnh đó, nhiều ty le keo nha cai 5 lớn tuổi (hơn 60 tuổi), có thể mắc các bệnh nền đã và đang điều trị, như tim mạch, ung thư, thận mãn, đái tháo đường, thần kinh, rối loạn chuyển hóa... đang dùng thuốc hàng ngày, tái khám định kỳ, nay bị nhiễm COVID-19 nên việc điều trị các bệnh nền bị gián đoạn, rất nguy hiểm. Các bệnh nhân xét nghiệm dương tính với COVID-19 bị tử vong thì được cho là chết do COVID-19, thực ra, trong số đó, có thể nguyên nhân chính chết vì bệnh nền vốn có, coronavirus chỉ là yếu tố thêm vào.

Coronavirus đã gây tổn hại trên cả ba mặt của sức khỏe con ty le keo nha cai 5. Tổn thương tâm, sinh lý do đại dịch COVID-19, theo y văn, không dừng lại khi đại dịch chấm dứt mà còn có thể kéo dài nhiều tháng năm sau đó. Các ghi nhận từ Mỹ, châu Âu, Trung Quốc cho thấy sau khi test COVID-19 trở về âm tính, 25% số bệnh nhân vẫn còn các triệu chứng thể chất như mất mùi, vị giác, mệt mỏi, yếu cơ. Một số có tổn thương da, mất ngủ, đau đầu căng thẳng, rối loạn tiêu hóa dai dẳng. Từ đó, đã có những trung tâm xử lý các vấn đề hậu COVID-19 được lập ra để nghiên cứu và trị liệu cho những ty le keo nha cai 5 này.

Cận cảnh nỗi lòng

ty le keo nha cai 5 nhà bệnh nhân bị nhiễm COVID-19. Họ lo lắng không rõ mình và những thành viên khác trong nhà có bị lây không, có bị cách ly không, nếu đi cách ly thì con trẻ ai chăm, những ty le keo nha cai 5 già còn lại ai săn sóc... Họ lo lắng căng thẳng cho ty le keo nha cai 5 nhà là bệnh nhân ở khu cách ly, khu hồi sức, phải thở máy, thở mask, không giao tiếp được với thân nhân bên ngoài, sống chết không rõ. Đến khi nhận tin bệnh nhân tử vong đột ngột, thật sự là một cú sốc với gia đình. Chờ mãi, thì nhận được một hũ tro cốt, quả là đau đớn khôn cùng.

Vụ khủng bố 11.9.2001 tại Mỹ, tòa tháp đôi bị tấn công, gần 3.000 ty le keo nha cai 5 bị thiệt mạng, gần 6.000 ty le keo nha cai 5 bị thương, đã làm cho cả thế giới bàng hoàng, gia đình của nhiều ty le keo nha cai 5 Mỹ vẫn chưa thể nguôi ngoai trong hơn 20 năm qua. Đợt đại dịch COVID-19 thứ 4 này, trong 4 tháng, khoảng 15.000 ty le keo nha cai 5 Việt Nam đã tử vong, gấp 5 lần số tử vong tại Mỹ ngày 11.9, nỗi đau này không chỉ riêng ty le keo nha cai 5 thân của bệnh nhân mà của tất cả chúng ta.

Sự căng thẳng của đội ngũ y bác sĩ trong đại dịch: họ luôn phải đối diện với sự mất mát của đồng bào, ngoài ty le keo nha cai 5 vất vả, hiểm nguy với bản thân.
Ảnh Minh Hoàng

Nhân viên y tế. Những ty le keo nha cai 5 trực tiếp làm việc trong các khu hồi sức bệnh nhân COVID-19, trong môi trường dày đặc virus, nguy cơ lây nhiễm cao. Họ phải làm việc với cường độ rất cao 200 - 500% sức lực, trong thời gian liên tục, mặc PPE nóng mất nước, ăn uống không đầy đủ, kiệt sức. Điều kiện trang thiết bị thiếu thốn, bản thân họ chứng kiến nhiều bệnh nhân chết mà không cứu được. Có khi họ bị kỳ thị, xa lánh từ ngay cả ty le keo nha cai 5 thân vì sợ bị lây nhiễm. Thu nhập của nhân viên y tế bị giảm gần phân nửa. Tất cả họ, ngoài những căng thẳng vốn có, giờ đây, trong đại dịch họ lại càng thêm căng thẳng.

ty le keo nha cai 5 nhà quản lý y tế.Ban giám đốc bệnh viện công, tư lại càng căng thẳng hơn lúc nào hết. Ngày thường, họ lo quản lý, phát triển đơn vị, lo cho bệnh nhân, ty le keo nha cai 5 nhà và lo đời sống của nhân viên, có bệnh viện lên đến 3.000 - 4.000 nhân viên. Mọi nguồn thu trong đại dịch COVID-19 xem như gần về zero; giãn cách càng lâu, đơn vị khó bề hoạt động được. Nhân sự bệnh viện phải chia sẻ ra nhiều cho công tác phòng chống dịch, lại phải lo an toàn cho họ, đảm bảo đời sống cho họ và gia đình. Tất cả các trị liệu, chủng ngừa, trang bị phục vụ phòng chống dịch hoàn toàn không được thu phí. Hiện tại, chính sách vẫn chưa có hướng giúp các đơn vị hoạt động thuận lợi. Do vậy, các giám đốc đơn vị rất lo lắng, căng thẳng, đáng thương và cần được chia sẻ.

Trẻ em trong đại ty le keo nha cai 5 COVID-19.Trẻ nhỏ chưa đến trường, có thể chưa ý thức nhiều việc giãn cách, nhưng một số trẻ có thể đặt ty le keo nha cai 5 câu hỏi cho bố mẹ khi thấy có sự khác biệt nhiều so với trước. Ví dụ, tại sao mình không đi siêu thị mua đồ chơi, không ra ngoài đường? Tại sao mình lại ở trong nhà mãi? Tại sao mình không đi thăm ông bà? Trẻ độ tuổi đi học thì không được đến trường, phải học qua mạng, có trẻ con nhà nghèo không có máy tính để học, có trẻ không thể ngồi học mãi với máy, mất hứng thú, chai lì với việc học, có trẻ lại dùng máy chơi game nhiều... Kết quả học tập không cao. Mắt bị ảnh hưởng không tốt khi phải sử dụng máy nhiều... Giao tiếp và ngôn ngữ trở nên lúng túng, thiếu tự tin.

ty le keo nha cai 5 sang chấn tâm sinh lý không chỉ trong giai đoạn đại dịch mà còn có thể kéo dài nhiều tháng năm sau đó.

ty le keo nha cai 5 lớn tuổi đơn độc, ty le keo nha cai 5 khuyết tậtlà ty le keo nha cai 5 đối tượng dễ tổn thương nhất vì COVID-19. Các đối tượng này khi bị mắc COVID-19 dễ chuyển nặng hoặc dễ tử vong. Giãn cách xã hội, cách ly, làm cho con cháu khó lui tới chăm sóc, hàng xóm không thể viếng thăm nhau, không tham gia thể dục và các sinh hoạt khác, làm cho đời sống tinh thần bị sa sút.

Khi hết thuốc điều trị bệnh nền, họ không thể tái khám định kỳ nên bệnh nền dễ biến chứng nặng. Cô đơn làm họ buồn phiền. Lo sợ nhiễm COVID-19, sợ chết cô đơn, làm cho họ càng thêm lo âu, mất ngủ, trầm cảm. Điều đáng nói, ty le keo nha cai 5 khuyết tật có thể bị hạn chế sử dụng các thiết bị công nghệ, không tiếp thu được hướng dẫn phòng chống, điều trị COVID-19 nên nhận thức có thể không đúng và hành vi không phù hợp để bảo vệ.

Những sang chấn tâm sinh lý không chỉ trong giai đoạn đại dịch mà còn có thể kéo dài nhiều tháng năm sau đó. Do vậy, cần có các chương trình nghiên cứu nhằm tìm hiểu, phân tích, đánh giá toàn diện các vấn đề sức khỏe tâm thần liên quan COVID-19. Từ đó, có thể triển khai các chương trình hỗ trợ sức khỏe tinh thần, can thiệp các rối loạn tâm lý, tâm thần nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng sống của ty le keo nha cai 5 dân sau đại dịch.

Trước mắt, ngành y tế cần tập trung phòng chống tốt đại dịch COVID-19, nhằm làm giảm tỷ lệ tử vong, giảm chuyển độ nặng để bớt gánh nặng cho khối điều trị hồi sức, giảm quá tải cho nhân viên y tế. Song song đó, cần tổ chức tốt các đơn vị, tổ chức, hội đoàn của các tâm lý gia, các bác sĩ tâm thần, các chuyên viên tâm lý, công tác xã hội, các tu sĩ đạo Phật, Công giáo tham gia vào việc hỗ trợ tâm lý xã hội cho ty le keo nha cai 5 dân. Thông qua các chương trình tham vấn online, tham vấn trực tiếp cho những trường hợp đặc biệt, cung cấp các tài liệu hỗ trợ, kiểm soát căng thẳng, hướng dẫn thư giãn, tổ chức thảo luận nhóm online, chia sẻ kinh nghiệm, giáo dục sức khỏe tâm lý xã hội cộng đồng qua nhiều kênh truyền thông.

ThS-BS. Nguyễn Minh Mẫn- Trưởng Đơn vị Tâm lý lâm sàng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM