Mỗi cuốn sách, mỗi trực tiếp kèo nhà cái

trực tiếp kèo nhà cái là “tập hợp một số lượng nhất định những tờ giấy có chữ in, đóng gộp lại thành quyển”. Đấy là một định nghĩa ngắn gọn của Từ điển tiếng Việt (Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020), chứ nếu nói cho hết nhẽ, về nội hàm và những vấn đề liên quan đến trực tiếp kèo nhà cái, thì có quá nhiều điều cần nói.

trực tiếp kèo nhà cái đã có từ rất xa xưa. Khi loài người bắt đầu lưu lại những tri thức bằng cách chép tay hoặc in thủ công trên những vật liệu thô sơ (tre trúc, gỗ, đá, lụa và sau này là giấy) thì những hình thức sơ khai của trực tiếp kèo nhà cái ra đời. Nhưng chỉ đến năm 1439, một người thợ kim hoàn người Đức, tên là J. G. Gutenberg (1406-1468) đã phát minh ra việc việc sử dụng các con chữ rời để in thì trực tiếp kèo nhà cái thực sự bước vào kỉ nguyên mới.

Kỹ thuật in tipô (tiếng Pháp: typographie) là kỹ thuật “in bằng phương pháp dùng khuôn, trên đó nội dung in là những phần tử nổi có độ cao tuyệt đối bằng nhau, được tẩm mực khi in.” (Từ điển, đã dẫn) đã giúp cho việc nhân bản hàng loạt các ấn phẩm (trực tiếp kèo nhà cái, báo). Các công nghệ in sau đó (in lưới, in selen, in ronéo, in opset…) cùng với sự phát triển của công nghệ đóng trực tiếp kèo nhà cái đã làm cho trực tiếp kèo nhà cái trở thành một sản phẩm tri thức - văn hóa cần thiết cho loài người.

Người dân đến tham quan, mua trực tiếp kèo nhà cái tại Đường trực tiếp kèo nhà cái TP.HCM. Ảnh: Hoàng Tuyết

Trong thời đại ngày nay, thật không thể hình dung nổi mỗi người chúng ta, trong suốt cuộc đời (từ lúc bắt đầu đi học đến khi trưởng thành, đi làm bất cứ ngành nghề gì) lại không cần đến trực tiếp kèo nhà cái. V. I. Lênin từng nói “Không có trực tiếp kèo nhà cái thì không có tri thức”. Tri thức muốn truyền thụ cho nhiều người một cách nhanh chóng, cho thế hệ này sang thế hệ khác chỉ có thể được thực hiện bằng lưu giữ qua trực tiếp kèo nhà cái vở.

trực tiếp kèo nhà cái là một phần của cuộc sống. Chính vì vậy mà trực tiếp kèo nhà cái đã đi vào kho thành thành ngữ, tục ngữ tiếng Việt và cho chúng ta những bài học chiêm nghiệm về cuộc đời.

“Nói có trực tiếp kèo nhà cái, mách có chứng” là một câu tục ngữ quen thuộc. Đó là lời khuyên chúng ta “Nói ra điều gì thì cũng nên lấy trực tiếp kèo nhà cái vở làm chỗ dựa (cho người nghe dễ tin hơn); mách lại với ai điều gì thì cũng nên kèm theo chứng cứ (cho dễ thuyết phục họ hơn)” (Nguyễn Đức Dương, Từ điển Tục ngữ Việt, NXB Tổng hợp TP.HCM, 2010).

Câu này còn là một khẳng đinh: “trực tiếp kèo nhà cái vở là một căn cứ quan trọng để đi tới chân lý, làm rõ lẽ phải trong cuộc sống”. Nói khác đi, trực tiếp kèo nhà cái là “ông trạng trong nhà” khi cần phải tìm hiểu, tra cứu, đồng thời, trực tiếp kèo nhà cái là “trọng tài công minh” giúp cho việc phân giải, nhận chân giá trị, tìm ra điều phải trái.

“trực tiếp kèo nhà cái có lề, quê có thói”. Lề có 2 nghĩa: “1) dây xe bằng giấy bản để đóng vở viết chữ Nho ngày trước và 2) khoảng giấy trắng được chừa ra ở bên trái hoặc bên phải trang giấy (viết hoặc in)”. Xem ra, “lề” nào cũng quan trọng và câu tục ngữ này chuyển tải thông điệp “trực tiếp kèo nhà cái thì quyển nào mà chẳng có lề, quê nào mà chẳng có các lề thói nhất định; suy rộng ra: Mỗi vùng đất đều có một lề thói, tập tục, nên tôn trọng khi ta đến trú ngụ (và cũng nên giữ gìn, bảo vệ, không để mất)”.

trực tiếp kèo nhà cái cần thiết như vậy, nên với nhiều người, có cuốn trực tiếp kèo nhà cái cần thiết đến mức gọi là “trực tiếp kèo nhà cái gối đầu giường”. Nói như vậy, không có nghĩa là “dùng cuốn trực tiếp kèo nhà cái (nào đó) kê cao thay gối khi ngủ”. Dùng hình ảnh quen thuộc đó, dân gian chỉ muốn ám chỉ những cuốn trực tiếp kèo nhà cái “cần thiết và phải đọc thường xuyên” (đến nỗi phải để cạnh đầu giường, khi cần với tay có ngay).

Bà mẹ trẻ mới sinh rất cần trực tiếp kèo nhà cái chỉ dẫn “nuôi con trong năm đầu”. Người già hay người đang ốm rất cần trực tiếp kèo nhà cái chỉ dẫn “cách sử dụng thuốc khi có sự cố bất thường về sức khỏe”. Tín đồ (theo đạo Phật, đạo Thiên Chúa…) rất cần trực tiếp kèo nhà cái “tụng kinh niệm Phật”… Đó là những cuốn trực tiếp kèo nhà cái tối cần thiết với nhiều người, giúp họ có tri thức, niềm tin và nghị lực vượt qua khó khăn, thử thách.

Mỗi cuốn trực tiếp kèo nhà cái, mỗi cuộc đời

Dạy cho ta biết làm người hôm nay.

PGS-TS. Phạm Văn Tình(Hội Ngôn ngữ học Việt Nam)