Nhiều kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự ở TP.HCM biến mất... trên giấy!

UBND quận 1 vừa có văn bản gửi Viện Nghiên cứu phát triển thành phố về hiện trạng các kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự cũ xây dựng trước năm 1975, trong đó địa phương cho biết sẽ loại nhiều căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự ra khỏi danh sách diện cần bảo tồn.

Còn nguyên vẹn

Báo cáo mới nhất của UBND quận 1 cho thấy tại địa phương có 230 căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự xây dựng từ trước năm 1975, có những căn hơn 100 năm tuổi, mang nhiều dấu ấn văn hóa, lịch sử, kiến trúc. Tuy nhiên, "qua rà soát nhận thấy có một số tường hợp không còn là kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự, một số công trình đã xây dựng thành công trình mới, một số đã tách chủ quyền", UBND quận 1 kết luận và thông báo trong thời gian tới sẽ loại 109 căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự, gồm 49 căn không phải là kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự hoặc có nguồn gốc là nhà kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự nhưng nay không còn; 60 căn đã xây dựng công trình mới.

Lần theo danh sách một số căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự đề xuất loại bỏ, chúng tôi khá bất ngờ về hiện trạng. Cụ thể, theo báo cáo của UBND quận 1, căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự nằm tại số nhà 25 Nguyễn Thị Minh Khai (phường Bến Nghé) là "khu đất trống". Thế nhưng, hồ sơ quản lý nhà ở của Sở Xây dựng cho thấy đây là công trình kiến trúc vững chắc, mái ngói âm dương và xây dựng lâu đời.

Có giai đoạn, Hội đồng Phân loại kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự TP.HCM (HĐPLBT TP) xem xét dự kiến đưa vào nhóm 1 để bảo tồn nguyên vẹn. Còn căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự ở số 31 Lý Tự Trọng (phường Bến Nghé) dù hiện nay không có dấu hiệu xuống cấp nhưng UBND quận 1 kết luận "bị chia cắt, nhiều mảnh tháo dỡ", từ đó loại ra khỏi việc bảo tồn.

kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự 145 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 3, TP.HCM được báo cáo “không tồn tại”.

Hồi tháng 10.2019, UBND quận 3 cũng có văn bản liệt kê hàng loạt căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự cũ xây dựng trước năm 1975. Phần lớn các căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự sau vài năm được báo cáo "không tồn tại địa chỉ" hoặc "không tồn tại". Thế nhưng, ngay sau đó, HĐPLBT TP kiểm tra và phát hiện chúng vẫn sừng sững!

Điển hình căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự nằm ở số 143-145 Nam Kỳ Khởi Nghĩa bị biến mất với lý do "địa chỉ không tồn tại" nhưng mái nhà, khuôn viên và cả cửa ra vào còn nguyên vẹn nét cổ kính. Hiện nay, hai căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự này là trụ sở của một công ty du lịch và một nhà hàng sang trọng. Phía trước nhà gắn hai biển số nhà rất to. Hay căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự ở 204D Điện Biên Phủ (phường 7) được UBND quận 3 cho rằng "không tồn tại". Thực tế biển số nhà ẩn mình sau tán cây, khi sử dụng flycam để "soi" thì sẽ thấy sau vách tường cũ kỹ là một ngôi nhà xây dựng từ hàng chục năm trước. Căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự số 1 Bà Huyện Thanh Quan (phường 6) cũng được kết luận "không tồn tại" trong khi thực tế nằm giáp 2 mặt tiền, tường cao cửa rộng.

Cảm tính, thiếu khảo sát cụ thể

Một thành viên HĐPLBT TP nhận định hầu hết các căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự cổ nằm ở vị trí đắc địa. Nếu được xếp loại vào nhóm 1, bắt buộc bảo tồn thì giá trị bán ra sẽ rất thấp nhưng xếp vào nhóm 3 - chủ nhà có quyền quyết định số phận kiến trúc trên đất - thì giá trị nâng lên 5-6 lần. "Hiện nay, việc thẩm định các căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự gặp rất nhiều khó khăn. Thực tế vẫn còn hàng trăm căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự đang chờ phân loại, ít nhiều gây mâu thuẫn lớn giữa cơ quan quản lý nhà nước và quyền lợi của người dân" - vị chuyên gia nói.

Cũng theo chyên gia này, danh sách các căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự do Viện Nghiên cứu phát triển TP, Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP cùng Sở Xây dựng TP đưa và ấn định xuống quận, huyện đánh giá mà chưa khảo sát cụ thể hình thức và chủ quyền còn hay không. Hiện nay, dưới áp lực chủ sở hữu nhà nằm trong danh sách kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự phải kiểm tra, đánh giá và thống kê, đề xuất hướng giải quyết, nhiều địa phương có hướng loại bỏ bớt nhằm tạo điều kiện cho HĐPLBT TP tập trung đánh giá đúng các căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự nhóm 1, 2.

Một cán bộ Sở Xây dựng TP.HCM nhìn nhận năm 2019 từng xảy ra mâu thuẫn trong công tác thẩm định kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự. Cụ thể, căn nhà số 68 Sương Nguyệt Anh (quận 1) được phân loại nhóm 2, ngay sau đó, có khiếu nại chủ sở hữu, HĐPLBT TP đã đánh giá lại và đề xuất nhóm 3. "Điều này cho thấy công tác đánh giá kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự còn cảm tính, chưa có tiêu chí rõ ràng về mặt pháp lý. Để an toàn, các thành viên thường đánh giá theo nhóm 2, bảo tồn một phần" - vị chuyên gia cho hay và thông tin hiện nay nhiều chủ nhà được đề xuất nhóm 2 đang tính đến chuyện khiếu nại.

Trong khi đó, thống kê của Trung tâm Nghiên cứu kiến trúc (Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM) cho thấy một nửa số kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự tại TP đã biến mất sau hàng chục năm. Từng một thời được cho là phố kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự nhưng hiện nay những con đường như Nguyễn Đình Chiểu, Mạc Đĩnh Chi, Lê Quý Đôn, Hai Bà Trưng chỉ còn vài căn.

Tiến sĩ khảo cổ học Nguyễn Thị Hậu thông tin: "Cứ hai du khách nước ngoài đặt chân đến Việt Nam thì một người đến TP.HCM và tìm kiếm những công trình lịch sử, cổ để tham quan. Vì vậy, việc bảo tồn một cách nghiêm túc cần phải quan tâm. Thế nhưng, muốn bảo tồn và phát huy di sản cần tích hợp và giúp ích cho chủ nhân của chúng bảo đảm các giá trị vật chất và tinh thần".

Bài và ảnh:Lê Phong

>> Khi kiểm tra đã phát hiện đến 560 căn bongdaso kèo nhà cái thự ở TP.HCM biến mất

>> TP.HCM rà soát, siết công tác quản lý kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự trước năm 1975

>> HĐND TP.HCM: Giữ gìn kèo nhà cái 888 sản, tiếng nó

>> Tòa án 134 năm tuổi tại TP.HCM dần "lột xác" sau trùng tu

>> Biệt thự cổ: cần lắm soi kèo nhà cái hôm nay cuộc 'giải cứu'

>> Góc nhìn kinh tế về bảo tồn và phát huy giá

>> Đã có kết luận xử lý 9/62 căn kèo nhà cái trực tiếp bóng đá thự thuộc sở hữu nhà nước