kèo nhà cái hôm nay có phải “thần dược”?

Hiện nay có vấn nạn người dân tự dùng thuốc hay các chế phẩm thổi phồng trị được bệnh hiểm nghèo qua thông tin trên internet hoặc theo lời đồn đại, rồi nhờ người thân từ nước ngoài mua gửi về tự ý dùng mà không cần đến bác sĩ. Nổi tiếng chủ yếu trên mạng, nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây (còn gọi saffron) thật sự có phải “thần dược” khi rao bán với giá đắt đỏ (loại thượng hạng lên đến 28.000USD/ký) và lại kèm theo thông tin hư thực có các nghiên cứu khoa học nói trong nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây chứa nhiều dược chất quý?

Saffron chưa đi đến thử nghiệm lâm sàng

Saffron là chế phẩm từ kèo nhà cái hôm nay thực vật có tên gọi nghệ Tây (tên khoa họcCrocus satisus, họIridaceae). Trong ẩm thực, saffron tạo nên hương vị và màu sắc đặc biệt cho các món ăn cao cấp của Pháp, Ấn Độ, Ý, Thụy Điển, Tây Ban Nha… Chỉ cần dùng một vài sợi nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây tạo gia vị là giúp món ăn ngon hoàn hảo về mùi vị và màu sắc.

Saffron nằm trong nhóm các gia vị đắt nhất thế giới, bởi quá trình trồng trọt và thu hoạch nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây để làm ra nó thật kỳ công, nhiều khó khăn, nên giá saffron rất cao. Thông thường, để có khoảng 0,5kg saffron người ta phải thu hái 75.000 nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây với 40 giờ công dưới ánh nắng mặt trời, cộng với kỹ thuật thu hái đúng quy cách. Sau đó là quy trình sản xuất để ra chế phẩm saffron từ nhụy kèo nhà cái hôm nay. Do quá đắt nên saffron rất dễ bị làm giả, thường bị trộn với các chất độn khác.

Nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây có một số đặc tính chữa bệnh gọi là tiềm năng chứ chưa đi đến thử nghiệm lâm sàng cho kết quả khẳng định trị bệnh. Ảnh: LEO

Saffron tạo mùi thơm đặc biệt vì chứa các tinh dầu. Tinh dầu nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây có hơn 150 chất thơm dễ bay, trong đó thành phần chính là safranal (chiếm đến 70%). Màu sắc saffron tạo ra là do có chứa các hợp chất carotenoid (crocin, crocetin), các anthocyanin (còn gọi flavonol glycosid). Chính các chất vừa kể, theo quan điểm y dược học hiện đại, giúp saffron có tính kháng khuẩn, kháng nấm, đặc biệt chống oxy hóa rất tốt.

Tác dụng gọi là trị bệnh của saffron được lan truyền từ thời xa xưa. Cách nay hơn 14 thế kỷ, các tài liệu xưa của nền y học cổ truyền Hồi giáo đã ghi nhận saffron có tác dụng chữa chứng mất ngủ, chống khối u (trị ung thư), chống trầm cảm, bổ gan, trị hen suyễn, giúp sanh đẻ dễ dàng (oxytocic)... Từ đây, saffron được sử dụng theo y học cổ truyền trong thời gian dài. Ngày nay, người ta lan truyền thêm tác dụng của saffron trị liệt dương, yếu sinh lý, điều hòa kinh nguyệt, cải thiện tim mạch, trị ho viêm phế quản, tăng trí nhớ... Đặc biệt, còn cho rằng saffron tăng cường sắc đẹp phụ nữ: giúp da sáng, khỏe, săn chắc, căng mịn hơn; làm mờ và giảm các vết thâm nám, hỗ trợ điều trị mụn, giảm sắc tố vùng dưới mắt đỡ thâm quầng; thậm chí mờ sẹo, giảm triệu chứng của các bệnh da liễu, kích thích mọc tóc dày và dài hơn…

Cũng giống như một số thực phẩm đặc biệt, nhất là các chế phẩm gọi tên thực phẩm chức năng, saffron đã được nghiên cứu một số tác dụng nào đó về sức khỏe. Tuy nhiên, những nghiên cứu khoa học về saffron cho đến nay có tính đơn lẻ, thử trên động vật thí nghiệm, thường là đi đến kết luận “saffron có một số đặc tính chữa bệnh gọi là tiềm năng” chứ chưa đi đến thử nghiệm lâm sàng cho kết quả khẳng định trị bệnh thật sự.

Có nên dùng thuốc, chế phẩm qua mạng?

Cần nhấn mạnh, tình trạng tự dùng thuốc hay các chế phẩm qua thông tin trên mạng internet luôn hàm chứa mối đe dọa nguy hiểm, vì có thể trở thành “lạm dụng thuốc một cách tự ý mà lại không có sự hiểu biết kèm theo”, đưa đến tác hại không lường trước được, làm cho bệnh nhẹ trở thành bệnh nặng do không được chữa trị bằng thuốc đúng cách và kịp thời, do mất thời gian dùng chế phẩm không có tác dụng... Vì vậy, đừng bao giờ dùng thông tin trên internet để chẩn đoán bệnh, tự vào các địa chỉ mạng để tìm thuốc hay chế phẩm thích hợp (“thích hợp” do đã được quảng cáo rất nghệ thuật nhằm nghe xuôi tai, chiều nào cũng lọt), rồi mua thuốc trên mạng tự uống, thậm chí mua theo lối đồn đại, chuyền tay...

Nhụy kèo nhà cái hôm nay nghệ Tây đắt là do quá trình thu hoạch kỳ công, không phải vì công dụng “thần dược”. Ảnh: Hà Huy

Các kèo nhà cái hôm nay phẩm muốn ra đời đều phải trải qua các giai đoạn nghiên cứu khoa học rất nhiêu khê, trong đó có thử nghiệm lâm sàng (tức thử trên ngưởi) đúng quy cách để chứng minh có tác dụng chữa bệnh thật sự. Còn thực phẩm chức năng đa số không thông qua nghiên cứu khoa học nào để chứng thực tác dụng của chúng. Gia vị, thực phẩm như saffron càng không có nghiên cứu khoa học đáng tin cậy nào chứng thực. Riêng thực phẩm chức năng là những chế phẩm bắt nguồn từ thực phẩm đã được thay đổi thành phần qua chế biến, bổ sung nhằm đưa đến tác dụng sinh lý nào đó có lợi thì trên nhãn, bao bì của thực phẩm chức năng đó bắt buộc phải ghi rõ: “Đây không phải là thuốc và không được dùng để thay thế thuốc”. Nhờ quảng cáo rầm rộ, thực phẩm chức năng và cả gia vị là saffron được xem như “thần kèo nhà cái hôm nay” chữa bá bệnh.

Quảng cáo kiểu như “trị ung thư, chống trầm cảm, trị mất ngủ, trị liệt dương ở nam giới...” với sản phẩm rất đắt tiền mà lại là gia vị, dễ mua nhầm thứ giả như saffron, oái oăm thay, lại rất dễ hấp dẫn nhiều người.
Lời khuyên cần thiết: người tiêu dùng khi có nhu cầu sử dụng bất kỳ chế phẩm nào, cần phải xem xét kỹ lưỡng, tìm hiểu thông tin và cần được sự tư vấn từ kèo nhà cái hôm nay sĩ, bác sĩ để tránh sử dụng không đúng, dẫn đến tình trạng vừa tốn kém vừa nguy hại đến sức khỏe. Khi bị rối loạn và nghĩ mình có bệnh, cách tốt nhất là đến bác sĩ (bác sĩ chuyên khoa càng tốt) để được khám, hướng dẫn và chỉ định cách điều trị.

Khi mắc bệnh nặng cần sự chữa trị theo y học truyền thống kịp thời, nếu người bệnh cứ lo trị bệnh bằng chế phẩm như saffron thì không chỉ tốn kém tiền bạc vô ích mà có khi nguy đến tính mạng vì việc chữa trị đúng đắn không kịp thời.

PGS-TS-DS Nguyễn Hữu Đức