kèo nhà cái hôm nayTản mạn từ “vàng son nhung gấm”

Có thể coi hiện tượng này là kết quả kèo nhà cái hôm nay việc sau nhiều thập kỷ cổ vật bị coi là đối tượng cấm mua bán hay sưu tầm thì nay đã trở thành một loại “hàng hóa” đặc biệt, bước đầu trong nước đã hình thành thị trường đồ cổ, thậm chí Việt Nam còn tham gia nhiều sàn đấu giá đồ cổ trên thế giới.

Khai mạc trưng bày chuyên đề:“Vàng son nhung gấm” – Trang kèo nhà cái hôm nay cung đình triều Nguyễn 1802 – 1945.

Kết quả này còn nhờ sự phổ biến của nhiều công trình nghiên cứu về cổ vật dưới nhiều hình thức: sách in, tạp chí, bài báo, các cuộc trưng bày triển lãm của bảo tàng nhà nước và sưu tập tư nhân. Trong đó, ở lĩnh vực trang kèo nhà cái hôm nay cổ có thể kể đến các công trình khoa học như Ngàn năm mũ áo của nhà nghiên cứu lịch sử - văn hóa Trần Quang Đức, Đại lễ kèo nhà cái hôm nay Việt Nam thời Nguyễn (1802 – 1945) của nhà sưu tầm – nghiên cứu văn hóa Trần Đình Sơn, một số bảo tàng có phần trưng bày về trang kèo nhà cái hôm nay cổ và gần đây, ngày 21.12.2016 là cuộc trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TP.HCM“Vàng son nhung gấm” – Trang kèo nhà cái hôm nay cung đình triều Nguyễn 1802 – 1945.

Cuộc trưng bày của Bảo tàng lịch sử TP.HCM có sự phối hợp của bảo tàng phụ nữ Nam bộ và một số nhà sưu tập tư nhân gồm khoảng 70 hiện vật là trang kèo nhà cái hôm nay và một số trang sức… Lần đầu tiên nhiều trang kèo nhà cái hôm nay cung đình là những hiện vật gốc được giới thiệu với công chúng: Áo đại triều hoàng thái tử; bộ nữ kèo nhà cái hôm nay cung đình; áo hoàng hậu (Phụng bào); áo vua (hoàng bào thường triều); áo thường triều quan võ nhị phẩm, nhất phẩm; áo đại triều quan võ nhị phẩm; áo thường triều và đại triều của quan văn nhị phẩm; áo thường triều và thường kèo nhà cái hôm nay của quan văn tam phẩm...

Đặc biệt nhất là hai báu vật thuộc bộ sưu tập kèo nhà cái hôm nay Bảo tàng quốc gia tại Sài Gòn trước năm 1975 (nay là Bảo tàng lịch sử TP.HCM), đó là hoàng bào kèo nhà cái hôm nay vua Đồng Khánh (niên đại khoảng năm 1886-1888), một chiếc kèo nhà cái hôm nay ông lúc còn là Hoàng thái tử, và chiếc kia là lúc ông đã lên ngôi, vạt trong chiếc áo này còn có dòng chữ Hán viết tay bằng son:Đồng Khánh Ngự Lãm.

Đến với cuộc trưng bày, người tham quan được nhìn tận mắt trang kèo nhà cái hôm nay cung đình chỉ được nhắc đến trong sách Khâm định, Hội điển… mà trong sách cũng chỉ tả sơ lược một số bộ trang kèo nhà cái hôm nay và không có hình vẽ minh họa. Nhiều loại hình trang sức, trang kèo nhà cái hôm nay, các hoa văn qua từ ngữ cổ càng làm chúng ta không thể hình dung được. Nhiều người yêu thích tìm hiểu về trang kèo nhà cái hôm nay xưa thường phải tìm kiếm hình ảnh cụ thể qua những tác phẩm điêu khắc hay chạm khắc trên các kiến trúc, trên đồ dùng trong cung đình… nhưng không thể đầy đủ và chính xác.

"Vàng son nhung gấm" – trang kèo nhà cái hôm nay cung đình triều Nguyễn 1802 – 1945còn được tôn cao giá trị nhờ thiết kế mỹ thuật trưng bày hiện đại và phù hợp với việc bảo quản hiện vật chất liệu lụa, gấm được thêu may bằng cả chỉ vàng. Những chiếc áo được treo trên giá áo ống tròn không làm thành nếp gấp gãy vải, đèn chiếu sáng không trực tiếp vào hiện vật mà vẫn làm đường nét hoa văn nổi bật rất sống động, trang kèo nhà cái hôm nay sắp xếp theo thứ tự toát lên vẻ trang nghiêm như trong triều chính… Có thể nói đây là một phòng trưng bày đẹp và có giá trị sánh ngang nhiều cuộc trưng bày về cổ vật Việt Nam trên thế giới.

Trang kèo nhà cái hôm nay cổ tương đối hiếm trong các bảo tàng nhà nước hay tư nhân, hiện nay chỉ còn lại một phần nhỏ trang kèo nhà cái hôm nay cung đình thời Nguyễn sau hàng trăm năm. Trang kèo nhà cái hôm nay những triều đại trước nhà Nguyễn lại càng hiếm hoi, kể cả trang kèo nhà cái hôm nay cung đình và dân gian. Nguyên nhân ngoài tình trạng chiến tranh và loạn lạc liên miên thì các chất liệu để may trang kèo nhà cái hôm nay cũng khó có thể bảo tồn trong khí hậu nóng ẩm của nước ta. Mặt khác sự quan tâm gìn giữ bảo tồn trang kèo nhà cái hôm nay cũng chưa được người xưa quan tâm như việc sưu tầm đồ gốm quý hay các loại trang sức vàng ngọc…

Điều này gây ra những khó khăn không nhỏ cho việc kèo nhà cái hôm nay dựng đời sống và sinh hoạt văn hóa trong lịch sử, càng khó khăn hơn khi muốn chế tác kèo nhà cái hôm nay trang cho việc kèo nhà cái hôm nay dựng một số nghi lễ, lễ hội, sử dụng cho sân khấu, phim ảnh… Lịch sử Việt Nam đến với mọi người có phần phiến diện và khô khan vì chủ yếu chỉ là lịch sử chiến tranh mà thiếu hẳn sự sinh động của những sinh hoạt đời thường và lễ nghi trong cung đình và ngoài dân gian, được phản ánh qua trang kèo nhà cái hôm nay – một thành tố quan trọng của văn hóa.

Từ đầu những năm 2000, nghệ nhân Trịnh Bách - nhà nghiên cứu kèo nhà cái hôm nay chế trang kèo nhà cái hôm nay cổ đã đi đến những bảo tàng và sưu tập trong và ngoài nước để tìm hiểu về những bộ trang kèo nhà cái hôm nay thời Nguyễn còn được lưu giữ: số lượng, loại hình – kiểu dáng, chức năng, chất liệu, kỹ thuật cắt may và sử dụng… Trên cơ sở đó ông cùng nhiều nghệ nhân đã kèo nhà cái hôm nay chế được một số chất liệu và kèo nhà cái hôm nay dựng thành công nhiều bộ trang kèo nhà cái hôm nay cung đình thời Nguyễn. Đây có thể coi là một trong những thành công quan trọng của kỹ thuật kèo nhà cái hôm nay chế, bảo quản di sản văn hóa Việt Nam.

Trang kèo nhà cái hôm nay truyền thống trong cung đình và cả trong dân gian dần thay đổi và biến mất nhất là từ khi tiếp xúc với nền văn hóa phương Tây thông qua sự cai trị về chính trị và quân sự. Rồi từ nửa đầu thế kỷ 20 ý thức hệ và nhiều tư tưởng mới xuất hiện tác động mạnh mẽ làm thay đổi mọi mặt đời sống. Trang kèo nhà cái hôm nay là một trong những yếu tố thay đổi rõ ràng nhất. Chính vì vậy sự lưu giữ trang kèo nhà cái hôm nay cổ cùng với việc cố gắng đưa ra trưng bày kèo nhà cái hôm nay vụ công chúng của một số bảo tàng và nhà sưu tập thật đáng trân trọng.

Nguyễn Thị Hậu

Sài Gòn, 21.12.2016