Thủ đô càng lớn, bước chân trực tiếp kèo nhà cái càng nhỏ...

Đường phố Hà Nội hay TP.HCM không chỉ vắng người già, trẻ nhỏ, trực tiếp kèo nhà cái cũng hiếm khi dám ra đường. Nhìn chung những người yếu thế trong các thành phố“Vì hòa bình hay đáng sống”thật khó tìm được chỗ an toàn đặt bước chân cho mình.

Hình ảnh thủ đô còn trong... trí nhớ thôi

Hơn chục năm nay, ngày nào anh Hoàng Văn Lý - một trực tiếp kèo nhà cái khiếm thị sinh sống tại quận Thanh Xuân cũng cần mẫn di chuyển hơn chục cây số để tới cơ quan làm việc tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Thông thường, với quãng đường này, trực tiếp kèo nhà cái bình thường cũng khá mệt mỏi khi phải mất từ 40-60 phút để di chuyển qua nhiều đoạn đường đông đúc, với nhiều điểm ùn tắc. Đối với một trực tiếp kèo nhà cái khiếm thị, khó khăn sẽ tăng gấp bội phần khi vừa phải len lỏi đi bộ trên những vỉa hè chật hẹp, vừa phải chen chúc trên những chiếc xe buýt đông đúc.

Anh Hoàng Văn Lý tâm sự: “Hà Nội không có những làn đường dành riêng cho trực tiếp kèo nhà cái, trên các tuyến đường cũng chẳng có các thiết bị  dẫn lối  lên, xuống cho người khiếm thị. Vỉa hè thì thường xuyên bị những hàng quán,quây thành chỗ giữ xe chiếm dụng.. buộc chúng tôi  phải dò dẫm đi xuống lòng trong tiếng còi, tiếng động cơ xe rít xung quanh.... Các bến xe, nhà ga, cảng hàng không chẳng có tín hiệu chỉ dẫn bằng âm thanh cho người khiếm thị, đã có không ít trường hợp người khiếm thị chúng tôi lên nhầm xe, hay bị trả phí taxi không đúng.

Thương binh Trần Thế Tôn "Hà Nội chỉ còn trong trí nhớ..."

Đối với anh thương binh hỏng mắt Trần Thế Tôn, thì: “Hà Nội chỉ có trong trí nhớ thôi, trong kỷ niệm hồi thơ bé chân trần chạy chơi hè phố. Còn bây giờ nếu thèm lắm không khí phố xá, đành nhờ trực tiếp kèo nhà cái thân dẫn đi loanh quanh dăm bước quanh nhà  (phố Doãn Kế Thiện, quận Cầu Giấy) để cảm nhận mình vẫn đang ở... Hà Nội”

Dẫu còn được nhìn phố sá, nhưng những trực tiếp kèo nhà cái vận động lại gặp những khó khăn khi di chuyển, vì các vỉa hè (dù năm nào ngân sách cũng chi cho việc lát đi lát lại...) vẫn chưa bao giờ có các lối lên xuống dành cho xe lăn, công trình xây dựng cũng thế, rất hiếm đường dành cho xe lăn di chuyển... Thậm chí ở nhiều trung tâm thương mại, các điểm trông giữ xe còn không  chịu bố trí chỗ trông giữ xe ba bánh. Cầu vượt dành cho người đi bộ thì  thiết kế quá cao nhưng lại không có đường dốc để cho xe lăn, rất khó cho trực tiếp kèo nhà cái vận động tiếp cận.

Anh Nguyễn Văn Th. ở quận Thanh Xuân, than: “Khả năng phản ứng, xử lý tình huống bất ngờ của  những trực tiếp kèo nhà cái vận động thường chậm hơn so với người bình thường, nên đã không ít lần tôi bị một số người lái xe ô tô, xe máy tạt đầu xe lăn của tôi, đi qua các ngã ba ngã tư chúng tôi xoay trở chậm chạp vất vả, nhưng chẳng khi nào người ta nhừơng mình. Không những thế, nhiều lúc xe hỏng, trực tiếp kèo nhà cái còn khốn khổ vì không tìm được cửa hàng nào chịu nhận sửa xe .”

Khi sử dụng các phương tiện giao thông công cộng, những trực tiếp kèo nhà cái vận động cũng gặp không ít khó khăn do số xe buýt có gầm thấp hay được trang bị các thiết bị nâng đỡ để hỗ trợ lên xuống rất ít, và không gian dành chỗ  cho xe lăn trên xe buýt cũng hạn chế.

Suy nghĩ của con trực tiếp kèo nhà cái mới đáng sợ

Những trực tiếp kèo nhà cái thuộc nhóm người yếu thế nhất trong xã hội, nên họ rất dễ bị tổn thương bởi những lời nói, hay ánh mắt thiếu tế nhị của những người xung quanh.

Đối với việc cung ứng các công trình phụ trợ và thiết kế không gian công cộng dành cho trực tiếp kèo nhà cái có thể tiếp cận và sử dụng dễ dàng, đây là yêu cầu bắt buộc của một đô thị văn minh, một đô thị phát triển. Ảnh minh hoạ: TL

Anh Nguyễn Văn Đức (Phó chủ tịch Hội người mù quận Cầu Giấy), nói: “Hầu hết các tài xế xe buýt là những người có trách nhiệm, tỏ ra cảm thông với chúng tôi, nhưng họ lại thường thiếu những kỹ năng trợ giúp trực tiếp kèo nhà cái. Thí dụ họ bảo: - Còn ghế trống đấy, cứ vào mà ngồi! Nhưng đối với chúng tôi, việc xác định một chỗ ngồi trống là điều không đơn giản.  Hay có ông tài xế  thương cảm khuyên: - Mù mà không ở nhà, ra ngoài cho nó khổ”.

Tất nhiên những trực tiếp kèo nhà cái thường có tâm lý ngại giao tiếp và sợ tham gia giao thông do lo ngại bị kì thị hay vì  thiếu sự giúp đỡ của những người xung quanh... Nhưng hạ tầng giao thông của Hà Nội vẫn hầu như chưa tính đến các nhu cầu hoạt động của trực tiếp kèo nhà cái trong không gian ngày càng lớn của nó, cho nên càng làm sâu sắc thêm tấn kịch này.

Đối với việc cung ứng các công trình phụ trợ và thiết kế không gian công cộng dành cho trực tiếp kèo nhà cái có thể tiếp cận và sử dụng dễ dàng, đây là yêu cầu bắt buộc của một đô thị văn minh, một đô thị phát triển. Trong đó các yếu tố đảm bảo quyền bình đẳng cho mọi cá nhân, kể cả đối với trực tiếp kèo nhà cái là điều tất yếu. Do vậy, trong các khâu thiết kế cần tuân thủ nghiêm túc quy định hiện nay, có những nghiên cứu cụ thể hơn; các văn bản pháp quy cần phải bổ sung, cập nhật những công trình công cộng trước đây chưa quy định xây dựng các làn đường tiếp cận, các chỉ dẫn cho trực tiếp kèo nhà cái.

Th.S Vũ Anh Tuấn

Th.S Vũ Anh Tuấn (Trường Đại học giao thông vận tải Hà Nội) phân tích, sở dĩ hiện có nhiều bất cập về cơ sở hạ tầng giao thông cho trực tiếp kèo nhà cái là do những công trình cho trực tiếp kèo nhà cái sử dụng thường đòi hỏi không gian lớn hơn, công trình phụ trợ nhiều hơn dẫn đến chi phí cao hơn. Tuy nhiên, vấn đề chủ yếu là nhiều đơn vị quản lý nhà nước, các đơn vị quản lý công trình, các chủ đầu tư xây dựng chưa thực sự quan tâm đến quyền bình đẳng dành cho trực tiếp kèo nhà cái trong các khâu thiết kế, xây dựng, quản lý giám sát xây dựng cũng như quá trình giám sát thực hiện.

Thừa nhận thực tế này, đại diện Sở GTVT Hà Nội cho rằng, trước đây, nhiều công trình công cộng, công trình giao thông chưa bố trí thiết kế làn đường dành cho trực tiếp kèo nhà cái. Tuy nhiên, sau khi Luật đường bộ, Luật trực tiếp kèo nhà cái được ban hành, thành phố Hà Nội đã có chỉ đạo, tất cả các tuyến đường giao thông, các công trình xây dựng phải tuân thủ theo các quy định về việc xây dựng làn đường tiếp cận cho trực tiếp kèo nhà cái. Đến nay, những vỉa hè, tuyến đường mới xây dựng đã được thiết kế theo  các tiêu chuẩn quy định, đảm bảo sự tiếp cận của trực tiếp kèo nhà cái...

Nhưng những người từng làm việc hay có cơ hội đi qua nhiều đô thị ở các nước phát triển, như  anh Nguyễn Văn Tuấn (trú tại Hà Đông, Hà Nội) nhận xét: “Tại một số đô thị như Singapore, Hồng- Công, Nhật Bản… luôn chú trọng đến giao thông tiếp cận cho trực tiếp kèo nhà cái. Ở Nhật Bản có làn đường dành riêng cho người khiếm thị và vỉa hè không bị lấn chiếm như Hà Nội nên người khiếm thị dễ dàng đi lại trên đường. Tại Singapore, hệ thống cầu vượt dành cho người đi bộ tại một số khu vực trường học, bệnh viện, trung tâm thương mại, trang bị cả hệ thống thang máy dành riêng cho trực tiếp kèo nhà cái vận động lên xuống một cách dễ dàng. Tại các ga tàu điện ngầm nhiều đô thị, luôn bố trí những làn đường tiếp cận với nhiều biển chỉ dẫn rõ ràng, trên các phương tiện giao thông công cộng luôn được bố trí ghế ngồi, không gian dành riêng cho trực tiếp kèo nhà cái..”. Nghĩa là, cũng như nhiều lĩnh vực ở nước ta, luật thì có, không thiếu (thậm chí thừa, luật nọ chồng luật kia) nhưng cũng chỉ tồn tại trên luật, trong luật, chứ không vào cuộc sống.

Thế nào là một “Thành phố vì hòa bình, thành phố đáng sống”? Câu hỏi này có lẽ nên được tìm câu trả  lời từ trẻ nhỏ, người già, trực tiếp kèo nhà cái tậ t- những cộng đồng người yếu thế trong xã hội. Hà Nội  đã mở rộng hơn gấp ba lần diện tích trước năm 2008, nhưng có lẽ cộng đồng những trực tiếp kèo nhà cái tật không cảm nhận được quy mô rất lớn đó trong mỗi bước chân dò dẫm và ngày càng khó nhọc, nguy hiểm hơn mỗi lần đi trên đường phố Hà Nội. Những bước chân nhỏ dần, trong thành phố phình to rất nhanh.

Lê Minh