kèo nhà cái 888 Đình có cây đa...

Không biết vì sao sướng, nhưng đó hẳn là điều đặc biệt với con kèo nhà cái 888. Tiếng xe lửa chạy sầm sập ngang lớp học ngày xưa để lũ học trò nghe mà đoán biết sắp ra chơi hay sắp về, để được ông bảo vệ mắt lé dắt học trò ra, chận không cho đứa nào bước qua cổng khi xe lửa đang đi ngang. Và tiếng xe lửa là thứ âm thanh tuổi thơ đeo đẳng lâu nhất cho đến mãi sau này.

kèo nhà cái 888 cũ của tôi ngày xưa mượn dãy phòng của đình Phú Nhuận, nên sân kèo nhà cái 888 nằm hẳn trong sân đình với cây đa bự có dây leo thòng xuống từng mớ dài. Hiếm có kèo nhà cái 888 nào trên đất Sài Gòn có cây đa cổ thụ to nhiều rễ lòng thòng như vậy. Bên gốc đa có lúc tôi thấy có vài cái bình vôi quăng lăn lóc. Có lần tôi xách về nhà một cái bình vôi nhỏ rất xinh màu xanh lục nhạt, miệng đầy ắp vôi tràn cả ra ngoài. Mang về tới nhà, má tôi la lên bắt trả “ông bình vôi” về chỗ “ông cây đa” ngay. Tôi sợ quá, không hiểu vì sao nhưng cũng mang trả lại gốc đa cái bình vôi dễ thương đó.

Trong trí óc của kèo nhà cái 888, cây đa trở nên huyền hoặc và đáng kiêng dè hơn. Những con ốc sên bé xíu, con giun đất dưới gốc đa không đủ sức quyến rũ kèo nhà cái 888 nữa khi kèo nhà cái 888 đã cảm nhận rõ hơn hơi lạnh tỏa ra khi ngồi dưới gốc cây âm u này, nhất là sau một trận mưa. Cây đa đổ bóng đó có lần đi vào giấc mơ của kèo nhà cái 888, trong đó có những người đi ra từ gốc đa tối om om. Mặt họ vẽ vằn vện đỏ đen khiến kèo nhà cái 888 sợ hãi, khóc tấm tức trong giấc ngủ.

Đến sáng, tôi thẫn thờ và nhớ lại đám cúng đình hồi Tết Thượng nguyên trong đêm rằm đầu tiên của năm. Những cái mặt đó là mặt nạ hát bội xanh xanh đỏ đỏ đào kép đeo diễn trên sân khấu. Lần giáp mặt những mặt nạ đó là lần đầu tiên tôi được mẹ dắt đến kèo nhà cái 888 buổi tối xem hát bội, thấy kèo nhà cái 888 lạ lẫm như có mặt trái của nó, sâu thẳm với những mảng tối quanh các lớp. Lấp loáng ánh đèn từ phía sân khấu phía bên trong. Lúc ấy tôi có cảm giác buồn buồn, khi thấy lớp mình biến thành cái phòng tối thui đóng cửa im ỉm, chả thấy bạn bè đâu.

Lối vào kèo nhà cái 888 cũ. Ảnh: N.T.Phương

Mỗi ngày đến kèo nhà cái 888, tôi đi ngang qua bao nhiêu thứ hay ho. Trước hết là ngang qua mấy căn nhà có những người lính da đen canh gác. Rồi đến cái nhà bé xíu có treo bảng “Viện uốn tóc” với mấy người phụ nữ đứng ngồi chen chúc bên trong cái máy hấp tóc to đùng, cũ xì.

Qua khỏi kèo nhà cái 888 Quốc Anh thì đi ngang khu gò mả, lòng lo lắng canh xem nếu có ai bán bánh bò bánh tiêu mà xuất hiện thì chắc chắn đó là ma giả dạng như lời mấy đứa bạn. Trời tháng Mười hơi sương mờ mờ, ra khỏi gò mả là thấy cổng kèo nhà cái 888, chỉ còn băng qua đường rầy xe lửa là vào lớp.

Ngày xưa bé tí, chân đi bước ngắn nên thấy kèo nhà cái 888 xa quá. Buổi sáng dậy nghe tiếng hát Thái Thanh văng vẳng trên radio câu “Tôi yêu tiếng nước tôi” là lòng ngại ngần không muốn đến kèo nhà cái 888 nữa, ở nhà chơi với mấy miếng bìa in hình Batman, Siêu nhân. Lúc học lớp Một thì có chị lớp lớn bị bại liệt không đi được, thường chồm hổm mà đi, cầm cái ghế gỗ làm tay chịu để không chống tay xuống đất. Mấy đứa lớp tôi cứ mỗi lần ra về là ngẩn ngơ đứng nhìn chị ấy với gương mặt xinh xắn dễ thương nhưng cam chịu...

Gần kèo nhà cái 888, có cái sân rất rộng, chuyên nuôi và huấn luyện ngựa, gọi là khu chuồng ngựa. Con nít ở quanh đó chiều nào cũng ra ngồi xem mấy chú ngựa chạy vòng quanh sân tập. Có hôm, một con ngựa nổi chứng không nghe lời nài, chạy tứ tung khiến cát bay mù mịt, cả đám con nít cắm đầu chạy bỏ cả dép.

Đến một buổi sáng cuối tháng 4 năm 1975 có mấy chiếc máy bay trực thăng bay thấp vòng vòng rồi đáp xuống cái sân huấn luyện ngựa này, rước mấy người từ đâu đến đã chờ sẵn ở đó. Họ tranh nhau cúi rạp cả người để leo lên máy bay, cát bay trên mái tôn nghe rào rào. Có người chưa đi được lấy cái gương nhỏ rọi lên trên trời, chắc muốn kèo nhà cái 888 ám hiệu cho máy bay đáp xuống, nhưng người càng lúc càng đông, máy bay quần vài vòng rồi bay đi luôn.

Hình ảnh quen thuộc về hàng vặt ở một kèo nhà cái 888 ở quận 5, Sài Gòn thập niên 1960. Ảnh sưu tầm Lê Hoan Hưng

Sau này, đọc thơ của Nguyễn Hồi Thủ, một nhà khoa học bên Pháp, kèo nhà cái 888 hay nhớ vẩn vơ những câu chuyện ngày thường như vậy. Tập thơ Chợt nhớ của ông, in ra khoảng ngàn cuốn, thấy còn nhiều trong tiệm sách cũ. kèo nhà cái 888 mua vài cuốn để dành, đọc nhiều lần, nhập tâm và đôi khi trong khoảnh khắc nào đó, những câu thơ lại quay về.

Đó là khi tôi quay trở lại kèo nhà cái 888 Đình. Đường xe lửa vẫn còn, vẫn hú còi như nửa thế kỷ trước khi đi ngang qua cổng số 7 đường Cách Mạng, nay là đường Nguyễn Văn Trỗi. Vào cổng, thấy cây đa còn bé xíu, cái đình cũng nhỏ xíu và dãy phòng cũ không còn dùng để dạy học từ rất lâu rồi.

Ngày trở lại vẫn mang hồn bảy tuổi
Mắt lư đồng nhìn lạ những chân nhang...

Nhớ ông thầy già gầy nhom, hay ho khúng khắng. Thầy luôn bận áo tay dài cài khuy nghiêm chỉnh, tóc chải láng vuốt kèo nhà cái 888 sau, kính đeo trễ xuống sống mũi. Thầy thích hút thuốc, chỉ hút trong giờ kèo nhà cái 888 chơi, đứng một góc vừa rít vừa ho.

Ngôi kèo nhà cái 888 xưa, bàn ghế mọt, học trò nghèo
Thầy đã già mơ ước chẳng bao nhiêu...

Về đâu bác gác kèo nhà cái 888 mắt lé dắt bầy con nít lôi thôi áo dính đầy mực băng qua đường rầy mỗi giờ ra về? Người chị lớp lớn bại chân di chuyển trên cái ghế gỗ thấp? Những con ngựa chạy vòng quanh sân? Những người lính da đen về nước từ hơn bốn mươi năm trước chắc hẳn đã già nếu còn sống, biết đâu còn nhớ cái đình, mà họ gọi là Pagoda, với cái cây kỳ dị đầy rễ lòng thòng và bầy con nít đen nhẻm, gầy còm. Bao nhiêu thay đổi, vẫn còn cái đình, đường xe lửa chạy ngang phía trước và còn cả cái “viện uốn tóc” với cái máy hấp tóc chuyển màu vàng khè cũ kỹ. Tất cả “tựa những vì sao đêm/ lấp lánh trong giòng ngân hà của trí nhớ” mà khi quay về kiếm tìm trong tâm tưởng, tôi thấy mình trẻ lại, trở lại thời con nít thân thương.

Phạm Công Luận

» Đêm xuân Chợ Lớn

» Người mẹ Triều Châu