“Tôi là keo nha cai 5 hướng nội”, “Tôi khá nhạy cảm”, “Tôi không giỏi làm lãnh đạo”...Có phải cuộc đời của bạn đã được định hình sẵn như vậy và chẳng thể thay đổi được? Ngành tâm lý học đã trải qua giai đoạn tranh luận xem yếu tố sinh học (bẩm sinh, di truyền) hay yếu tố xã hội (các nguyên tắc, trách nhiệm, vai trò từ gia đình, xã hội…) mới nắm vai trò quyết định trong việc định hình tính cách con keo nha cai 5.
Tuy nhiên, chúng cũng không phải là tất cả. Riêng TS. Brian Little cho rằng, bản tính đặc trưng chính là yếu tố thứ ba góp phần định hình tính cách của keo nha cai 5. Bản tính đặc trưng được hình thành dựa trên các công trình cá nhân - những việc keo nha cai 5 làm trong đời. Quan điểm này cho chúng ta một cái nhìn mở rộng hơn về bản thân, về những gì ta có thể làm được và đạt được trong đời.
Trải qua nửa thế kỷ nghiên cứu, ông trình bày những khám phá của mình một cách dí dỏm và nhẹ nhàng trong cuốn sáchkeo nha cai 5 sự là ai? (Who are you, really?).
Bìa cuốn sáchkeo nha cai 5 sự là ai?
“Cuộc sống và tính đặc trưng của keo nha cai 5 không chỉ được hình thành từ những đặc điểm bẩm sinh và hoàn cảnh sống, mà chúng được sinh ra từ những khát vọng và cam kết, từ những ước mơ và mọi hoạt động hằng ngày của keo nha cai 5”,TS. Brian Little nhìn nhận. Ông gọi những điều đó là “công trình cá nhân” (personal projects) - một tập hợp của các hành động có ý nghĩa nổi bật với cá nhân keo nha cai 5 thực hiện.
Những công trình cá nhân có thể rất bình thường hoặc trọng đại, đơn lẻ hoặc mang tính tập thể, diễn ra dưới dạng những tương tác ngắn ngủi hoặc có cam kết dài lâu. Đó có thể là dậy sớm chạy bộ hằng ngày, có một bài thuyết trình ấn tượng trước phòng ban, vượt qua hội chứng sợ xã hội, hoặc to tát hơn, trở thành một tiểu thuyết gia.
Điều truyền cảm hứng nhất trong quan điểm của TS. Brian Little nằm gọn trong 4 chữ:tiềm năng thay đổi. Ông cho rằng, các công trình cá nhân này có thể là nguồn động lực mạnh đến mức thúc đẩy một keo nha cai 5 thực hiện những hành động không hề giống với tính cách thường ngày của mình.“Như thể chúng đã định hình lại toàn bộ tính cách của chúng ta vậy”,ông nói trong“keo nha cai 5 sự là ai?”.
Cụ thể, nếu chỉ nhìn nhận tính cách của bản thân từ góc độ di truyền hay ảnh hưởng xã hội, là ta mặc định mình thụ động như một quân cờ, bị điều khiển bởi bộ gien di truyền và hoàn cảnh sống.“Tôi chỉ phù hợp với loại công việc này”; “Tôi không có khiếu làm quản lý”; “Tôi khó gắn kết keo nha cai 5 khác vì từ nhỏ đã bị bỏ rơi”...Hẳn keo nha cai 5 đã nghe những phát biểu kiểu này rất nhiều lần, và có lẽ chính keo nha cai 5 cũng từng nói những điều tương tự.
Trong khi đó, những công trình cá nhân lại tạo nên một bản tính thứ ba cho keo nha cai 5 - bản tính tự do - những gì thuộc về tương lai, những gì keo nha cai 5 có thể định đoạt.
Cuốn sách dành cho những keo nha cai 5 trẻ đang trăn trở trong hành trình đi tìm chính mình
Dù trở nên phổ biến từ một bài nói chuyện trên TED Talks năm 2016 (đến nay đã vượt 16 triệu lượt xem), quan điểm của TS. Brian Little không đơn thuần chỉ là những lời phát biểu. Ý tưởng này đã ra đời sau khi ông tìm ra những lỗ hổng của học thuyết về mô hình nhận thức cá nhân (personal constructs) của nhà tâm lý học nổi danh George Kelly. Sau đó là hơn 50 năm dành ra để nghiên cứu, phát triển, và cho đến nay, nhóm của ông đã tiến hành nghiên cứu các công trình cá nhân của hàng ngàn keo nha cai 5.
Sau khi mô tả kỹ càng về công trình cá nhân, trong phần còn lại củakeo nha cai 5 sự là ai?, TS. Brian Little tập trung vào cách đánh giá, quản lý và thiết kế các công trình này. Đặc biệt, ông nhấn mạnh ảnh hưởng của hai bản tính còn lại - bản tính sinh học và bản tính xã hội - trong việc lựa chọn công trình cá nhân để tạo ra bản tính thứ ba. Dường như bạn cần có một “điệu nhảy tinh tế” để có thể cân bằng giữa con keo nha cai 5 bạn muốn trở thành và những bản tính ổn định đã có.
Chẳng hạn, ông cho rằng keo nha cai 5 có thể xây dựng nên những khía cạnh mới của bản thân nếu chọn theo đuổi các công trình cá nhân đi ngược lại với bản tính sinh học. Tuy nhiên, ông cũng không “tô hồng” sức mạnh của công trình cá nhân khi lưu ý rằng, việc hành động ngược lại với bản tính bẩm sinh có thể khiến keo nha cai 5 nhanh kiệt sức hơn bình thường.
Tương tự, với ảnh hưởng từ xã hội, tác giả khuyến khích keo nha cai 5 đọc uốn nắn các bối cảnh xung quanh để chúng hỗ trợ tốt hơn cho các công trình cá nhân - chẳng hạn như thay đổi công ty, nơi ở, cộng đồng. Đồng thời, điều ngược lại cũng đúng: Các nỗ lực của keo nha cai 5 có thể tác động ngược lên môi trường xung quanh keo nha cai 5, như làm biến đổi văn hoá, quy tắc, các chuẩn mực chung… của nó.
Càng về cuối cuốn sách, Brian Little dần hướng keo nha cai 5 đọc đến một sứ mệnh lớn lao của những công trình cá nhân: khả năng một cá nhân làm chủ đường đời lẫn hạnh phúc.“Bằng cách xem xét các công trình cốt lõi của keo nha cai 5 và cách duy trì chúng, keo nha cai 5 sẽ được gia tăng sức mạnh để thay đổi quỹ đạo đời mình”,tác giả viết. Little trao cho keo nha cai 5 đọc niềm tin rằng hạnh phúc nằm trong bàn tay định đoạt của chính ta, chứ không chỉ bởi các đặc điểm sinh học, hoàn cảnh sống hay ảnh hưởng của quá khứ.
Cuốn sách phù hợp với những ai thích tìm hiểu về bản thân, đặc biệt là những keo nha cai 5 trẻ đang trăn trở trong hành trình đi tìm chính mình. Khi gấp cuốn sách mỏng này lại, có thể những gì keo nha cai 5 nghĩ về tính cách, công việc, mối quan hệ và tiềm năng của mình sẽ hoàn toàn bị thay đổi - dĩ nhiên là theo hướng tích cực và giàu cảm hứng hơn.
Brian Little từng theo học tại đại học British Columbia, nhận bằng tiến sĩ từ University of California, Berkeley. Những nghiên cứu của ông tập trung vào vùng giao thoa giữa tính cách, tâm lý học ứng dụng và tâm lý học phát triển.
Little từng dạy ở đại học Oxford, Carleton và Harvard, nhận vô số giải thưởng cho việc giảng dạy và những nghiên cứu của mình. Từ năm 2010 đến nay ông làm việc tại đại học Cambridge.
Quỳnh H.