Điều chỉnh cơ chế chi trả bảo hiểm y tế giữa kèo nhà cái 5 tuyến trên và y tế cơ sở

Hệ thống y tế của Việt Nam hiện nay được chia làm 3 tầng hình tháp, trong đó y tế cơ sở nằm ở vị trí đáy tháp, song song đó là các phòng mạch tư nhân, phòng khám đa khoa.

Hệ thống y tế cơ sở bao gồm trạm y tế phường xã, trung tâm y tế và kèo nhà cái 5 quận huyện, được xem là nền móng của ngành y. Nay, cần phải sắp xếp, kèo nhà cái 5 quận/huyện, trung tâm y tế, trạm y tế trực thuộc quản lý của chính quyền quận/huyện.

Nếu chia cắt, kèo nhà cái 5 trực thuộc sở, trung tâm y tế (quản lý các trạm y tế) trực thuộc chính quyền thì không có đầu mối quản lý thống nhất. Thể hiện rõ nhất là ở khâu điều động nguồn nhân lực giữa hai đơn vị này, kể cả nguồn lực y tế tư nhân…

Cần phải tạo cơ chế để chính quyền địa phương sắp xếp nguồn lực y tế theo nhu cầu (căn cứ vào mật độ dân số) và mô hình kèo nhà cái 5 tật đặc thù của người dân trên từng địa bàn.

Theo đó, vai trò của y tế cơ sở phải được xác định từ mạng lưới bác sĩ gia đình, phòng khám bác sĩ gia đình đặt ở trạm y tế, ở các phòng mạch tư, phòng khám tư nhân. Chính quyền cần phải giao quyền cho cán bộ làm y tế cơ sở dựa vào nhu cầu của người dân để hoạch định kế hoạch chăm sóc theo mô hình kèo nhà cái 5 tật, đó cũng là cơ sở xây dựng nguồn nhân sự y bác sĩ. Trong đó, trạm y tế thực hiện rất nhiều việc, từ y tế dự phòng đến khám chữa kèo nhà cái 5 với nhiều nhóm khác nhau. Bác sĩ gia đình là người trực tiếp cung ứng dịch vụ dựa trên nhu cầu của người dân và được trao quyền khám chữa kèo nhà cái 5 bằng dịch vụ y tế.

Hiện nay, tỉ lệ đăng ký khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT) tại trạm y tế chỉ chiếm 0,1%, lẽ ra con số này phải là 99%. Nhà nước cần mạnh dạn áp dụng cơ chế khoán theo định suất. Khảo sát xem trong phường có bao nhiêu người già, bao nhiêu người trẻ, bao nhiêu người có yếu tố nguy cơ để giải quyết theo hướng y tế dự phòng. Chỉ khi có quyền chủ động, được giao định suất BHYT - thu và chi hợp pháp, các bác sĩ sẽ làm việc cật lực để chăm sóc người dân và nâng cao thu nhập. Khi làm việc không xuể, bác sĩ gia đình sẽ ký hợp đồng dịch vụ với các bác sĩ bên ngoài giải quyết công việc của phường mình. Như vậy, giám đốc phòng khám bác sĩ gia đình có quyền điều phối các dịch vụ y tế phường, được phép ký hợp đồng và cung ứng thuốc men cho người dân tại trạm, danh mục thuốc phải đầy đủ như ở kèo nhà cái 5 quận/huyện.

Một nghịch lý hiện nay là các kèo nhà cái 5 quận/huyện, kèo nhà cái 5 cấp thành phố, kèo nhà cái 5 cấp trung ương đang quá tải nhưng lại không muốn giảm tải, bởi cơ chế tự thu tự chi nên các đơn vị luôn có xu hướng tăng thu nhằm nâng cao đời sống thu nhập cho các y bác sĩ. Do đó, Chính phủ và Bộ Y tế cần phải có chính sách và cơ chế điều tiết lại việc chi trả khám chữa bệnh giữa y tế cơ sở và các kèo nhà cái 5 tuyến trên.

Hiện nay, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch đã xây dựng khung đào tạo cho sinh viên vừa học vừa thực hành tại các cơ sở y tế, phòng khám bác sĩ gia đình của trường. Mỗi năm, chỉ tiêu tuyển sinh của trường đầu vào có khoảng 800 sinh viên, trong đó gần 300 sinh viên đăng ký về y tế cơ sở.

__________

^(*)Hiệu trưởng  Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, TP.HCM)

Bàn tròn 'Y tế cơ sở - Cần thay đổi mô hình quản trị'.